الوقت- تنش بین ایالات متحده و ترکیه اخیرا افزایش یافته است. تمرکز این اختلاف اکنون بر روی این مسأله است که آیا ترکیه اندرو برونسون، کشیش آمریکایی را آزاد خواهد کرد یا خیر؟ برونسن در بیش از 20 سال در ترکیه زندگی کرده است و اکنون دولت ترکیه او را متهم به پشتیبانی از سازمان گولن کرده است که از دید دولت کودتای جولای 2016 راه اندازی کرده بود.
از زمان کودتای شکست خورده نظامیان ترک در جولای 2016 تا کنون دو طرف طیفی از تنش‌های متعدد را از بالاگرفتن اختلافات بر سر صدور ویزا برای شهروندان طرف مقابل تا بازداشت کارمند سفارت آمریکا در آنکارا به اتهام جاسوسی تا اختلاف نظر در میدان جنگ سور یه را تجربه کرده‌اند.
اما به تازگی تنش میان واشنگتن و آنکارا علاوه بر حوزه‌های سیاست خارجی، به حوزه اقتصادی نیز کشیده شده و دو طرف در حال عرض اندام بر سر تعاملات تجاری و اقتصادی می‌باشند. رابرت رایت نماینده تجاری ایالات متحده آخیراً اعلام کرد واشنگتن در نظر دارد تا با ایجاد محدودیت‌های اقتصادی، که ممکن است تا 1.7 میلیارد دلار باشد، در مورد دسترسی صادرات ترکیه به بازار آمریکا تجدیدنظر کند. البته ترکیه قبلا اقدامات تعرفه ای را در پاسخ به تعرفه ایالات متحده برای فولاد و آلومینیوم اعمال کرده است.
باز شدن پای ترکیه به جنگ اقتصادی آمریکا
پس از اعلام خبر افزایش تعرفه‌های احتمالی آمریکا بر کالاهای ترک، دولت اردوغان در واکنش از انجام اقدام متقابل خبر داد.
در همین ارتباط «نهاد زیبکجی» وزیر اقتصاد ترکیه از « اقدامات تلافی‌جویانه اقتصادی با ارزش 266.5 میلیون دلار علیه دولت آمریکا به سبب تعرفه‌های اضافی بر فولاد» خبر داده است. گفته می‌شود این تعرفه‌ها بر کالاهای وارداتی از آمریکا شامل ذغال‌سنگ، کاغذ، گردو، بادام، تنباکو، برنج فرآوری نشده، نوشیدنی، خودرو، لوازم آرایشی، ماشین‌آلات صنعتی و محصولات پتروشیمی اعمال خواهد شد.
در این شرایط به نظر می‌رسد حال جنگ تجاری واشنگتن با شرکای اقتصادی که قبلا با چین و اروپا دنبال شده بود، حال به ترکیه نیز سرایت کرده و آنکارا تصمیم به تقابل با اقدامات ضدتجاری دولت ترامپ می‌باشد. در واقع یکی از اصلی ترین دلایل اعمال محدودیت های تجاری علیه آنکارا را باید رویکرد و استراتژی اقتصادی ترامپ عنوان کرد که اکنون ترکیه نیز بهصورت گریزناپذیری خود را در صحنه این نبرد مشاهده می کند و باید برای دفاع از منافع اقتصادی خود بجنگد.
ترکیه هم تحریم شد
اما همه اختلافات اقتصادی اخیر میان آمریکا و ترکیه به حوزه تعرفه‌های تجاری خلاصه نمی‌شود و اعمال تعرفه‌های تجاری تحت عنوان پاسخ متقابل آنکارا به اقدام مشابه واشنگتن در واقع واکنشی به تنش‌های اقتصادی یک هفته قبل از آن بود که منجر به تحریم دو نفر از وزرای کابینه اردوغان شده بود.
یک هفته قبل از آغاز جنگ تعرفه‌ها، واشنگتن اعلام کرده بود که تحریم‌هایی علیه وزیر دادگستری و وزیر کشور رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه اعمال خواهد کرد. بهانه لازم واشنگتن برای تحریم وزرای دولت اردوغان نیز به گفته کاخ سفید نقش این وزیران در بازداشت برانسون، کشیش آمریکایی بود که در ترکیه به جاسوسی متهم شده بود.
با این حال تحریم وزیران دولت با واکنش تند اردوغان روبرو شد تا جایی که که وزیرخارجه آمریکا در تماس تلفنی با همتای ترک خود تلاش کرد تا از سطح تنش‌ها بکاهد.
اما واقعیت آن است که تحریم ترکیه آن گونه که وزیر خارجه آمریکا وانمود می‌کرد، اقدام کم اهمیتی نیست. حداقل در سطح ناتو این برای اولین بار است که یک عضو این پیمان نظامی غربی عضو دیگری را تحریم می‌کند.
در واقع با توجه به عضویت ترکیه و آمریکا در ناتو، تحریم آنکار از سوی واشنگتن نقض روح تعهدات قبلی اعضای پیمان آتلانتیک شمالی برای دفاع از حقوق متقابل به شمار می‌رود، هرچند این روزها تحریم دیگر کشورها از سوی آمریکا به موضوعی عادی تبدیل شده است.
اعتیاد آمریکا به تحریم
از سوی دیگر تحریم ترکیه از سوی آمریکا در شرایطی است که همزمان آمریکا مدعی اجرای تحریم‌های ضدایرانی نیز می‌باشد.
تحریم‌هایی که با انتقادات گسترده شرکای اروپایی ترامپ همراه شده و در واکنش به آن اتحادیه اروپا و برخی دیگر از کشورها از جمله روسیه و چین از عدم تعهد به اجرای این تحریم‌ها خبر داده اند.
علاوه بر تحریم ایران و ترکیه، این روزها آمریکا تحریم روسیه را نیز در دست اجرا دارد و بر اساس اعلام کاخ سفید دسترسی مسکو بر برخی مبادلات مالی و تجاری بدلیل اختلافات بر سر مسئله اوکراین محدود شده است.
اگر در کنار تحریم ایران، روسیه و ترکیه، تحریم‌های سابقه‌دار کره شمالی را نیز بیافزاییم، به خوبی روشن می‌شود که تا چه میزان تحریم در سیاست خارجی آمریکا به رفتار متداول این کشور بدل شده است.
با توجه به همین رویکرد تحریم محور آمریکا در نظام بین‌الملل و در مقابل کشورهای منتقد، نشریه آمریکایی آتلانتیک با اشاره به تحریم‌ها علیه ایران، ترکیه روسیه و بسیاری کشورهای دیگر تأکید کرده است که واشنگتن به گونه‌ای به تحریم معتاد شده که به تدریج در حال به انزوا کشاندن خود و از دست دادن متحدانش است.
در واقع رفتار غیرمعمول آمریکا در برابر بسیاری از کشورهای منتقد و اعلام تحریم این کشورها باعث شده تا تحریم‌های آمریکا پدیده‌ای رایج و عادی در نظام بین‌الملل قلمداد شده و اعلام مخالفت، تلاش برای مقابله و دور زدن این تحریم‌ها نیز موضوعی فراگیر شود.
به عبارت دیگر رایج شدن تحریم‌های آمریکا در نظام بین‌الملل این روزها به از دست رفتن تاثیرگذاری این اقدامات منجر شده و از سوی دیگر عدم همراهی همه کشورها با این تحریم‌ها نوعی انزوگرایی خودساخته نیز برای واشنگتن به همراه خواهد داشت.
بن بست تحریم
بر اساس اعلام خبرگذاری شینگهوا چین به نقل رسانه‌های آمریکایی منابع سیاسی در درون کاخ سفید گفته اند که طی روزهای آینده یک هیئت رسمی ترکیه برای گفتگو پیرامون اختلافات بویژه در موضوع تنش های اقتصادی به واشنگتن سفر خواهد کرد. با انتشار این خبر این پرسش که آیا آنکارا برای جلوگیری از تحریم ها و مجازات های اقتصادی در قبال خواسته های آمریکا کوتاه خواهد آمد یا خیر مطرح شود.
در پاسخ باید گفت از یک رو وقتی که به دلایل تحریم سایر کشورها از سوی آمریکا نگاه می‌کنیم، این نکته مشخص است که تنها یک موضوع نیست که موتور محرک این تحریمهاست.
در مورد ترکیه، آمریکا دارای طیف متنوعی از اختلاف نظر با این کشور از جمله در مسئله سوریه، تعرفه تجاری، اقدامات ضدجاسوسی و... می‌باشد و همین موضوع در مورد تحریم علیه دیگر کشورها از جمله ایران و روسیه نیز صادق است و حوزه‌های مورد اختلاف واشنگتن با این کشورها بسیار گسترده و متنوع است.
براین اساس نمی‌توان انتظار داشت تنها با وجود تحریم و یا لغو تحریم‌ها آمریکا بتواند اختلافاتش را با کشورهای مقابل خود رفع کند.
از سوی دیگر یک جانبه بودن این تحریم‌ها، پاشنه آشیل آنها به شمار می‌رود و عدم همراهی دیگر کشورها با آمریکا از جمله در موضوع ایران و یا در حال حاضر در موضوع ترکیه در عمل ناکارآمدی و عدم کارکرد مورد نظر واشنگتن درباره تحریم‌ها را به همراه خواهد داشت.
براین اساس در شرایط فعلی احتمال بسیار کمی وجود دارد که واشنگتن بتواند از طریق فشار و تحریم دولت اردوغان را با خود همراه کند.
اگرچه دستگیری کشیش مسیحی صرفاً بهانه‌ای برای واشنگتن به منظور اعمال تحریم علیه آنکارا به دلیل جنگ تجاری و رویکرد مستقلانه دولت اردوغان از آمریکا در سیاست خارجی می‌باشد، اما در واقع بسیار بعید است که چنین اقداماتی از سوی آمریکا بتواند تغییری را در سیاست خارجی ترکیه ایجاد کند و یا حداقل در چرخشی یکباره تقابل دولت اردوغان با واشنگتن را به نرمش وی در برابر ترامپ تبدیل سازد.
