سایت تحلیلی خبری الوقت | Alwaght Website

الوقت - موافقت‌نامه موقت سه ساله مربوط به ایجاد منطقه آزاد تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اورآسیا، در 17 می 2018  (27 اردیبهشت 1397) در آستانه قزاقستان به امضاء رسید. این توافقنامه توسط محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران، تیگران سرکیسیان، رییس کمیسیون اقتصادی اوراسیا، واسیلی ماتیوشفسکی، معاون اول نخست وزیر بلاروس، تیگران آوینیان، معاون نخست وزیر ارمنستان، عسکر مامین، معاون اول نخست وزیر قزاقستان، زمیربیک عسکروف، معاون نخست وزیر قزاقستان و دیمیتری کوزاک، معاون نخست وزیر روسیه به امضا رسید.

 این سند که نخستین گام در راستای شکل گیری منطقه آزاد تجاری بین دو طرف است و در آن کاهش یا به حداقل رسیدن عوارض گمرکی برای طیف وسیعی از کالاهای واردتی را در نظر گرفته شده، در شرایطی به امضاء رسید که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در 8 می 2018 (28 اردیبهشت 1397) از توافق هسته ای با ایران موسوم به «برجام» خارج شد. در واقع، آمریکا بعد از خروج از این توافقنامه بین‌المللی، کانون تمرکز خود را بر تضعیف مبادلات اقتصادی و تجاری ایران گذاشته است و قصد دارد که از هر طریق ممکن در مسیر تضعیف اقتصاد ایران گام بر دارد.

 با این وجود، موافقت‌نامه موقت جمهوری اسلامی ایران با اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا نشان داد که واشنگتن در تحقق این هدف با ناکامی مواجه خواهد شد. در واقع، اتحادیه اقتصادی اورآسیا یک اتحاد منطقه‌ای در زمینه همگرایی اقتصادی بین کشورهای عضو است که در سال 2015 تشکیل شده و در حال حاضر روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان در آن عضویت دارند. با این اوصاف، امضای سند  موافقتنامه موقت در خصوص ایجاد منطقه آزاد تجاری را در چارچوب همایش اقتصادی آستانه در قزاقستان، دروازه جدیدی بر روی اقتصاد ایران است که می‌تواند بر سطح تولید، صادارات و بهبود کیفیت کالاهای ایرانی بسیار اثرگذار باشد. همچنین، این موافقت‌نامه نشان می‌دهد که با توجه به رغبت نظام جهانی برای بهبود مناسبات اقتصادی با تهران، تلاش های آمریکا در جهت انزوای اقتصادی ایران محتوم به شکست خواهد بود.

ابعاد و زوایای توافق‌نامه ایران و اتحادیه اقتصادی اورآسیایی

این توافق کاهش و یا لغو تعرفه‌های وارداتی را برای فهرستی از اقلام در بر دارد. همچنین، بر اساس این توافقنامه اجازه افزایش حجم معاملات متقابل به چند برابر رقم کنونی را می دهد. این رقم در سال گذشته 2.7 میلیارد دلار بوده است. در همین زمینه تیگران سرکیسیان رییس هیات کمیسیون اقتصادی اوراسیا در ارتباط با ابعاد این توافق‌نامه تاکید می‌کند: فعلا توافقنامه موقت به امضا رسیده است، اما در طول سه سال آینده کشورها باید به یک توافق جامع برسند. در توافق نهایی برای طیف گسترده‌ای از کالاهای وارداتی، کاهش یا حذف عوارض گمرکی در نظر گرفته شده است. وی افزود: بلافاصله پس از این موافقتنامه، طرفین می توانند در پرداخت های گمرکی وارداتی صرفه جویی کنند. این فهرست برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل گوشت و محصولات چربی، انواع خاصی از شیرینی و شکلات، محصولات آرایشی، انواع تجهیزات الکترونیکی و مکانیکی است و ایران مزایای تعرفه ای را برای لیست گسترده ای از محصولات غذایی - سبزیجات، میوه ها، میوه های خشک و مواد ساختمانی دریافت خواهد کرد.

همچنین، سارکیسیان در بخشی دیگر از اظهارات خود تصریح کرد: در توافقنامه موقت مکانیزم موثری برای حل و فصل مسائل مورد بحث از جمله مسائل داوری تعریف شده است. داورها را کشورهای تعیین کرده و محل داوری ها را نیز مشخص می نمایند. همچنین کمیته مشترکی در سطح مقامات عالی کشورهای ایجاد می شود و برگزاری گفتگوهای تجاری نیز در نظر گرفته شده است. توافقنامه موقت سه سال اجرا خواهد شد که در طی این مدت طرفین می بایست در خصوص توافقنامه دائم به توافق برسند. در ادامه رییس هیات کمیسیون اقتصادی اوراسیا تصریح کرد: میزان نرخ عوارض واردات ایران برای کالاهای صنعتی به طور متوسط ۷ درصد کاهش می یابد و برای کشورهای اتحادیه ۳.۵ درصد، برای کالاهای کشاورزی ایران به میزان ۱۹ درصد و برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا ۵ درصد کاهش می یابد.

استقبال کشورهای عضو از امضای موافقتانه میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا

علاوه بر اظهارات تیگران سرکیسیان رییس هیات کمیسیون اقتصادی اوراسیا نمایندگان دیگر کشورهای عضو طی اظهاراتی از امضای توافقنامه با ایران ابراز خرسندی کردند و آن را گامی مهم در افزایش حجم مبادلات دو طرف ارزیابی کردند. در همین راستا، تیمور سلیمانوف، وزیر اقتصاد قزاقستان نیز در این خصوص گفت: ظرفیت بازار ایران برای محصولات مورد علاقه صادراتی قزاقستان ۸ میلیارد دلار است و در حال حاضر حجم مبادلات تجاری اتحاد اقتصادی اورآسیا با ایران ۲.۷ میلیارد دلار برآورد می شود.

همچنین معاون اول نخست وزیر بلاروس در جریان مراسم امضای سند توافقنامه موقت منطقه آزاد تجاری تصریح کرد: این توافقنامه موقت منطقه آزاد تجاری که امروز در آستانه میان اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران امضاء شد، به تحقق استراتژی صادراتی بلاروس کمک خواهد کرد. واسیلی ماتیوشفسکی افزود: اولین تجربه ایجاد روابط چندجانبه با ایران دارای چشم انداز بسیار خوبی است. ما به نتایج متقابل خیلی خوبی دست یافتیم. به گفته وی، تجارت بین بلاروس و ایران از سال ۱۹۹۳ به صورت فعال در حال توسعه و رشد می باشد. حجم معاملات دوجانبه بین بلاروس و ایران در سال ۲۰۱۷ سه برابر شده است. در سه ماهه اول سال ۲۰۱۸ نیز پویایی بسیار مثبتی دیده می شود. علاوه بر همکاری تجاری و اقتصادی ، همکاری های سرمایه گذاری میان دو کشور در حال توسعه است. بلاروس در صنعت ماشین سازی ایران سرمایه گذاری می کند. و ایران تعدادی از پروژه های بزرگ در حوزه لجستیک را در بلاروس اجرا می کند.

تاثیرات توافق‌نامه بر اقتصاد ایران

یکی از مسائل مهمی که در زمینه توافق ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا مطرح است در ارتباط با تاثیرات این توافقنامه بر وضعیت اقتصادی ایران می‌باشد. در واقع، ایران با هدف توسعه روابط اقتصادی با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (با مجموع مساحت بیش از ۲۰ میلیون کیلومترمربع) که بازار ۱۸۰میلیون نفری را شامل می‌شود، توافق برای برقراری تعرفه‌های ترجیحی را آغاز کرده است. کارشناسان معتقدند، این توافق با کشورهای روسیه، قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان، ازبکستان  و ارمنستان (کشورهای عضور اوراسیا) می‌تواند تمرین رقابت برای تولیدکنندگان داخلی باشد و به ارتقای کیفیت محصولات ایرانی منجر شود. تجارت ترجیحی این امکان را به تولیدکنندگان ایرانی می‌دهد که با ارتقای کیفیت محصولات خود، بتوانند جایگاه مهمی را در بازار ۱۸۰ میلیونی اوراسیا کسب کنند. با توجه به اینکه اتحادیه اقتصادی اوراسیا دربرگیرنده ۶ کشور روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان،ازبکستان  و ارمنستان است و به لحاظ نزدیکی جغرافیایی، بازار بزرگی برای صادرات کالاهای ایرانی به‌شمار می‌رود، از این رو برقراری تجارت می‌تواند فرصت‌های زیاد و همه‌جانبه‌ای را برای بخش خصوصی ایران و کشورهای عضو این اتحادیه ایجاد کند.