به طور کلی خنثی کردن کارت بازی اوکراین برای اعمال فشار بر مسکو، دستیابی به بازار فروش در رقابت با کشورهای متقاضی صادرات گاز به اروپا، افزایش ثبات در منابع درآمدی اقتصاد روسیه، نامطمئن بودن مسیر انتقال گاز از طریق اوکراین و کاهش ریسک انتقال انرژی از کشورهای ترانزیتی از دیگر دلایلی هستند که روسها را تشویق به احداث مسیرهای جدید انتقال انرژی کرده اند.
الوقت- تنش و تعارض بین روسیه و آمریکا در صحنه بین المللی هر روز شدت بیشتری پیدا می کند و حوزه های بیشتری را درگیر خود می‌کند. هرچند پیشتر اختلاف های مسکو و واشنگتن عمدتا سیاسی،امنیتی و عمدتا مربوط به حوزه بحران های بین المللی می باشد اما به نظر می رسد این چالش ها در حال تسری به سایر موضوعات است. جدیدترین تحول در این رابطه به اظهارات وزیر امور خارجه روسیه درباره ترس آمریکا از رقابت عادلانه با روسیه در اروپا بر میگردد. سرگئی لاورف در این زمینه معتقد است که آمریکا به این دلیل که توانایی رقابت عادلانه با روسیه در حوزه صادرات گاز را ندارد، در تلاش است تا با مانع‌تراشی از اجرای خط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا موسوم به "نورد استریم 2" که مستقیما از دریای بالتیک به المان اتصال خواهد یافت جلوگیری کند. از نگاه وزیر امور خارجه روسیه، کاملاً واضح است که واشنگتن در حال فشار بر کشورهای اروپایی برای متوقف کردن ساخت خط لوله جدید است و این در حالی است که با ساخت این خط لوله مسیر انتقال گاز روسیه به آلمان دو هزار کیلومتر نسبت به خط لوله قبلی که از اوکراین می‌گذرد کوتاه‌تر می گردد و به همین دلیل هزینه انتقال آن نیز نصف می‌شود.
نخست باید ضرورت های ایجاد پروژه نورد استریم را مورد بررسی قرار داد. بدیهی ترین نکته ای که در زمینه خطوط لوله نفت و گاز باید به آن اشاره کرد این است که روسیه بعد از وقوع بحران اوکراین(به خصوص الحاق کریمه به روسیه) نیک می داند که بسیار سخت است تا مناسبات پیشین با اوکراین احیا شود و به این دلیل که حجم عمده ای از صادرات انرژی روسیه به اروپا از مسیر اوکراین می گذرد، روسها در پی آن هستند که با تعریف مسیرهای جدید از وابستگی خود بکاهند. بدون تردید این امر ضروری ترین عامل در طراحی پروژه های جدید انتقال انرژی به اروپا از سوی روسیه است. بسیاری از منابع و رسانه ها اجرای پروژه جریان شمالی 2 را گامی در راستای دور زدن اوکراین می دانند. در واقع روسها قصد دارند استفاده از خطوط لوله گاز اوکراین را پس از سال2019 به طور قابل توجهی کاهش دهند. در حال حاضر۸۰ درصد از گاز روسیه از مسیر اوکراین به اروپا صادر می شود و اجرای این خط لوله گازی، ترانزیت گاز روسیه به اروپا را از مسیر اوکراین به طور چشمگیری کاهش خواهد داد.
نکته دیگر این که استفاده مکرر از خط لوله های قدیمی احداث شده در دوران شوروی باعث استهلاک سیستم گازرسانی اوکراین شده و ادامه روند صادرات را نیازمند بازسازی گسترده این خطوط کرده است. این در حالی است که با توجه به عدم امکان تضمین ثبات سیاسی در اوکراین و همچنین نگرش منفی سنتی دولت اوکراین نسبت به گازپروم، برعهده گرفتن تعهدات مالی نوسازی سیستم گازرسانی اوکراین برای این شرکت به صرفه نیست.
به طور کلی خنثی کردن کارت بازی اوکراین برای اعمال فشار بر مسکو، دستیابی به بازار فروش در رقابت با کشورهای متقاضی صادرات گاز به اروپا، افزایش ثبات در منابع درآمدی اقتصاد روسیه، نامطمئن بودن مسیر انتقال گاز از طریق اوکراین و کاهش ریسک انتقال انرژی از کشورهای ترانزیتی از دیگر دلایلی هستند که روسها را تشویق به احداث مسیرهای جدید انتقال انرژی کرده اند.
البته احداث خط لوله جریان شمالی فقط یک طرفه و به نفع روسها نیست، چه این که اروپایی ها نیز از این راستا سودهای کلانی را به دست می آورند. نیاز روز افزون اروپا به انرژی ارزانتر و تامین آن از طریق نزدیکترین و مطمئن ترین راه ممکن ضرورتی انکارناپذیر برای اروپایی ها است. به خصوص برای کشورهایی نظیر آلمان اجرای این پروژه بسیار مهم است؛ چرا که با اجرای آن آلمان تبدیل به هاب انرژی اروپا خواهد شد.
پروژه جریان شمالی 2، خط لوله گازی است که از طریق دریای بالتیک روسیه را به اروپا متصل می‌کند و پاسخگوی تقاضای موجود در اروپاست. تصمیم به طراحی و احداث این پروژه برمبنای تجربه موفق احداث و بهره برداری از خط لوله گاز «جریان شمالی» اتخاذ شده است. طبق نظر مجریان طرح، خط لوله جدید گاز مسیر مطمئنی برای ارسال گاز روسیه به اروپا خواهد بود. این امر به ویژه در شرایط کاهش تولید گاز در اروپا و افزایش تقاضای آن حائز اهمیت می‌باشد. توافق برای همکاری و مشارکت با روسها در این پروژه در سال 2015 در مقطعی صورت گرفت که روسیه تحت تحریم‌های اتحادیه اروپا و امریکا قرار داشت. لذا، همین مسئله سبب بروز اختلاف میان اعضای اتحادیه اروپا و همینطور کشورهای اروپایی سهیم در پروژه با امریکا بر سر احداث این پروژه شد.
در این زمینه کشورهای اروپایی به دو گروه مخالف و موافق پروژه جریان شمالی 2 تقسیم شده اند. آلمان، بریتانیا و هلند، اتریش و فرانسه از موافقان این پروژه به حساب می آیند، هرچند حاضر نیستند پشتیبانی سیاسی قابل توجهی در این رابطه به عمل آورند. در طرف مقابل لهستان، دانمارک، جمهوری چک، اسلواکی، مجارستان و ایتالیا، رومانی، کرواسی، یونان، لیتوانی، لتونی و استونی و اوکراین از مخالفان پروژه محسوب می شوند.
این که چرا آمریکا در مسیر خط لوله نورد استریم کارشکنی می کند را وزیر امور خارجه روسیه به خوبی بیان کرده است. به گفته لاوروف آمریکا کشورهای اروپایی را مجبور می‌کند تا به جای گاز روسیه اقدام به خرید LNG با قیمت بسیار بیشتر از آمریکا بکنند. فروش گاز آمریکا به اروپا از مدتی قبل آغاز شده است، هرچند میزان این فروش بالا نیست اما واشنگتن قصد دارد از یک طرف با عرضه گاز خود به اروپا و از طرف دیگر تحریم های ضد روسی عرصه را بر مسکو تنگ تر کند. نکته دیگر این که عرضه گاز امریکا به اروپا با توجه به هزینه‌های حمل و نقل، مایع سازی و رقیق سازی آن بسیار گران و پرهزینه خواهد بود؛ لذا رقابت پذیری گاز روسیه در بازار اتحادیه اروپا افزایش خواهد یافت.
در هر حال از «جریان شمالی -2» به عنوان پویاترین پروژه در حال توسعه نقل و انتقال گاز اروپا یاد می‌کنند، بنابراین طبیعی است که کاخ سفید تلاش کند با هر ابزاری مانع از به نتیجه رسیدن این پرژه شود.
