ایاد علاوی معاون رئیس‌جمهور عراق با ادعای دخالت ایران در امور عراق مدعی شده است که اقدامات ایران در عراق باعث افزایش فرقه‌گرایی می‌شود. وی حمایت ایران از گروههای شیعه عراقی را باعث جلوگیری از تلاش در راستای از بین بردن فرقه‌گرایی در این کشور خوانده و افزوده است: ایران در روند تصمیم‌گیری برای مردم عراق نیز دخالت می‌کند. وی می گوید: ما انتخاباتی بر پایه فرقه‌گرایی نمی‌خواهیم و خواستار یک روند سیاسی جامع هستیم. ما امیدواریم که مردم عراق خود بدون هیچ گونه دخالت خارجی نمایندگانشان را انتخاب کنند.
در این رابطه چندین مطلب قابل توجه است:
1- در طول سالهای گذشته و پس از 2003 و شرایط جدید عراق ، این اولین بار نیست که ایاد علاوی ایران را مورد انواع اتهامها قرار می دهد. اتهاماتی که اساساً حول محورهای دخالت ایران در امور عراق بویژه در امر انتخابات ، حمایت از احزاب خاص ، تعیین باید و نبایدها ، تلاش در جهت بر هم زدن اوضاع منطقه می چرخد. اتهاماتی که بدون هرگونه سند و دلیل، مطرح شده و یا می شوند و هر کسی به راحتی می تواند چنین اتهاماتی را علیه هر کسی و یا هر دولتی وارد نماید.
2- وقتی جمهوری اسلامی ایران بخواهد کشور و مردم مسلمان عراق را مورد حمایت قرار دهد ، آیا راهی جز این دارد که با دولت این کشور وارد همکاری گردد؟ این در حالی است که مطابق ساز و کارهای قانونی این کشور ، این منتخبان اکثریت شیعه هستند که دولت را تشکیل می دهند و ایران مجبور است با آنها کار کند. آیا در این شرایط باید گفت ایران فقط از احزاب شیعی حمایت می نماید. جمهوری اسلامی ایران در جهت کمک به دولتهای نو پای این کشور ، همیشه تأکید بر همکاری تمامی احزاب و جریانهای سیاسی عراق نموده است. روزی که سرزمین این کشور مورد هجوم تروریستها و داعش قرار گرفت ، جمهوری اسلام ایران با جان و دل و با تمام توان به مقابله با آن پرداخت. بگونه ای که بسیاری از مقامات از هر سه جریان سیاسی بر نقش بسیار تأثیر گذار ایران در مقابله با داعش تأکید کرده و حتی ابراز داشتند که اگر کمکهای ایران نبود داعش بغداد را هم تصرف می کرد. مسئولین جمهوری اسلامی ایران در این رابطه هیچگاه منتی نداشته اند اما مطابق اقاریر خود مقامات عراقی باید گفت: در صورت عدم حمایتهای ایران الآن آقای علاوی نمی توانست در بغداد راحت بنشیند و چنین ادعاهایی را طرح نماید. در حالی که ایران همیشه بر برادری ، وحدت و همکاری تمامی جریانهای سیاسی در عراق تأکید کرده و در همین جهت حرکت نموده است ،اما همان کشورهایی که از آقای علاوی را حمایت کرده و یا می نمایند و ایشان آنها را متهم نمی سازد ، از همان ابتدای پس از دوران صدام در جهت کارشکنی در روند سیاسی این کشور تا به امروز تروریزم، کشتار و ویرانگری را برای ملت مظلوم این کشور به ارمغان آوردند. امری که حتی اعتراف و اعتراض بسیاری از مقامات سنی مذهب را نیز در پی داشت.
3- اوج اتهامات آقای علاوی علیه ایران در انتخابات 2010 بود. زمانی که وی از راهیابی به پست نخست وزیری باز ماند. ایشان تصور می کردند که ایران موجب این مسئله شده است. در حالی که این امر مطابق قوانین حاکم بر این کشور شکل گرفت و حتی تفسیر قانون اساسی هم چیزی را بنفع آقای علاوی تغییر نداد و حائز اکثریت ائتلافی مأمور تشکیل کابینه گردید. ازیک فرد با تجربه ای مانند آقای علاوی انتظار بر این است که هر گونه اظهار نظری را مستند ، مستدل نیز مبتنی بر ساز و کارها و معیارهای قانونی مطرح نماید.
4- آقای علاوی باید توجه لازم را به این امر داشته باشند که همانگونه که مسئولین رسمی کشور عراق بارها تأکید داشته اند ، حضور و همکاری جمهوری اسلام ایران در عراق ، حضوری مستشاری و با هماهنگی و توافق مسئولین امر در بغداد است. حتی یک شکایت در این رابطه توسط یک نفر مسئول رسمی این کشور مطرح نشده است. آیا در این رابطه، صرفا مواضع مسئولین ذیربط، معیار است یا اینکه هر کسی می تواند اظهار نظر رسمی نماید؟
در همین ارتباط، آقای حیدر العبادی نخست وزیر عراق در مصاحبه با شبکه تلویزیونی الحره در اوایل سال میلادی جدید، از نقش مثبت ایران در تحولات عراق قدردانی کرد و گفت: عراق بیشترین مرز را با ایران دارد و به همین علت ، بغداد همواره بر همکاری با تهران تاکید می کند.
یشتر در اواسط خرداد سال گذشته نیز ابراهیم الجعفری، وزیر خارجه عراق در واکنش به جنجال آفرینی سعودی‌ها درباره کمک مستشاری ایران به عراق به نقش ایران در نبرد فلوجه اشاره کرد و گفت: «نقش ایران مستشاری و در سطح افراد است و تا کنون با کمک ایران بوده که توانسته‌ایم با داعش بجنگیم.»
همچنین کم نیستند اظهارات سایر مقامات عراقی از جمله سلیم جبوری، رئیس مجلس عراق در دیدار با همتای ایرانی خود در بغداد و یا قدردانی سرلشکر عثمان الغانمی فرمانده ستاد مشترک ارتش عراق که بطور کلی نقش سازنده و همکاری ایران را در مبارزه با تروریسم در عراق ستوده‌اند.
فراتر از اظهارات مقامات عراقی، حتی رايان کروکر، سفير وقت ايالات متحده در یک کنفرانس خبری در بغداد که به مناسبت دوره پایان ماموریتش در سال 2006 ترتیب داده شده بود، در اظهاراتی بی‌سابقه نقش ايران در کاهش خشونت‌ها در عراق را ستود و این نشان داد که نقش سازنده ایران در عراق موضوعی نیست که بتوان آن را انکار کرد. این گونه اظهارنظرها حتی در دوره‌های بعد، از جانب برخی دیگر از مقامات امریکایی نیز همزمان با اتهام زنی به ایران مطرح شد و از جمله جان کری وزیرامورخارجه وقت امریکا در سال پایانی ماموریت خود در دولت اوباما در جولای 2015 در گفتگو با شبکه سی‌ان‌ان اظهار داشت که با ایران چالش‌هایی داشته‌ایم و روی آن چالش‌ها کار می‌کنیم، اما می‌توانم به شما بگویم که نقش ایران در عراق بسیار مفید بوده است.
5- از طرف دیگر باید توجه داشت که این اتهامات علاوی در آستانه انتخابات پارلمانی پیش رو در عراق مطرح می گردد. در چنین شرایطی ، اظهارات و اتهامات اینگونه را می توان در فضای پیش از انتخابات و در جهت زمینه سازی و تأثیر گذاری بر روند انتخابات تحلیل و تفسیر نمود. شاید آقای علاوی اینگونه تصور می کنند که چنین اتهاماتی بتواند حمایت برخی از گروههااز جمله گروههای تندرو و یا برخی بازیگران خارجی را در پی داشته باشد. اگر چنین است آقای علاوی باید به این موضوع مهم نیز توجه داشته باشند که مردم عراق بویژه اهل سنت بشدت زخم خورده همین جریانهای تند رو و حامیان خارجی آنها می باشند که بساط تروریزم و داعش را در این کشور پهن کردند و برای زن و مرد، پیرو جوان و کودکان خردسال و معصوم این سرزمین - و بیش از همه اهل سنت - فقط کشتار، خون ، آتش، ویرانی و آوارگی را به ارمغان آوردند. شاید مردم ستم دیده عراق که دهها سال می باشد روی امنیت وآسایش را ندیده اند، امروز بیش از هر زمان دیگر ،نیازمند این هستند که تمامی مسئولین از هر جریان سیاسی نه بدنبال منافع و مصالح شخصی ، گروهی و یا طایفه ای خویش بلکه فقط به فکر خدمت به مردم باشند.
محمد محمدی قراسویی - کارشناس و تحلیلگر مسائل بین الملل
