الوقت- آمریکا بازیگر اصلی فرامنطقه‌ای در عراق است که به طور همزمان با بغداد و اربیل دارای روابط است، از این رو درباره اهداف آن نسبت به استقلال اقلیم در عراق دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. ابهام موجود درباره اهداف و طرح‌های آمریکا در عراق، به علت متنوع و گسترده بودن اقدامات و نیز اظهار نظر طیف بزرگی از مقامات و شخصیت‌های رسمی و غیررسمی درباره عراق است. براین اساس بسیاری از تحلیلگران منطقه ای براین باورند که حمایت یا عدم حمایت آمریکا از استقلال حکومت اقلیم نقش بسزایی در آینده عراق خواهد داشت. از همین رو بررسی اهداف و مواضع مقامات آمریکایی د راین خصوص از اهمیت بسزایی برخوردار است.
واقعیات پروتکل همکاری نظامی اربیل ـ واشنگتن
مهم‌ترین رویداد در روابط آمریکا با عراق و اقلیم کردی ـ در یک ماه اخیر ـ امضای توافقنامه و در واقع «یادداشت تفاهم» همکاری نظامی بین حکومت اقلیم کردستان و وزارت دفاع آمریکا، در اربیل در تاریخ 22/4/95 / 12/7/2016 می‌باشد.
امضای این پروتکل در اربیل، بدون حضور نماینده‌ای از بغداد و با حضور معاون وزیر دفاع آمریکا، در روزهای نخست این پیامد را داشت که امکان پذیرش رسمی موجودیت مستقل اقلیم کردی توسط آمریکا را محتمل می نمود و سران و رسانه‌های حزب دموکرات کردستان نیز با مبالغه‌گویی و بزرگ‌نمایی، تلاش کردند که ابعاد پروتکل را فراتر از حد واقعی نشان داده و آن را دارای ماهیت سیاسی و زمینه‌ساز استقلال معرفی نمایند. تا جایی که نگرانی‌های ایجاد شده سبب انتقاد و اعتراض برخی نمایندگان در مجلس ملی عراق و غیرقانونی و مخالف قانون اساسی دانستن آن شد.
اما به تدریج و با گذشت چند روز نهادهای دولتی عراق و نیز برخی مراجع آمریکایی، واقعیات پروتکل را منتشر ساختند و معلوم شد که این پروتکل با اطلاع و توافق بغداد انجام شده و به معنای حذف بغداد از همکاری و ارتباط اربیل و واشنگتن نیست و همچنین توافقنامه تنها در امور نظامی و در عملیات علیه داعش است و به معنای رسمیت بخشیدن به جدایی اقلیم کردی نیست.
دیگر اقدامات و مواضع آمریکا
طی یک ماه اخیر برخی دیگر از اقدامات و مواضع آمریکا پیرامون عراق و در ارتباط با اربیل و بغداد و موصل را می‌توان به عنوان واقعیاتی در شناخت سیاست‌های کلی این کشور در امور عراق، در نظر گرفت.
برخی از این موارد عبارتند از:
1ـ موضع جوزف بایدن درباره وحدت عراق
در تاریخ 4/8/2016 (14/5/95) سفارت آمریکا در بغداد با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که جوزف بایدن ـ معاون رئیس‌جمهور آمریکا ـ در تماس تلفنی با حیدر العبادی ـ نخست‌وزیر عراق ـ بر حمایت مستمر آمریکا از «عراق موحد و فدرالی و دموکرات» و لزوم همکاری مستحکم بین حکومت عراق و حکومت اقلیم کردستان در زمانی که دو طرف در حال برداشتن گام‌هایی برای شکست دائمی داعش هستند، تأکید کرد و دو طرف پیروزی‌های مستمر را دلیل شراکت استراتژیک بین عراق و ایالات متحده دانسته و همچنین بایدن حمایت مداوم ایالات متحده از حکومت عبادی در همه بخش‌ها و از جمله در امور نظامی و امنیتی را تکرار نمود.
جوزف بايدن مسئول پرونده عراق در دولت آمریکا است و ارتباط مستقیم تلفنی او با مقامات عراقی، حاکی از اهمیت موضوع مورد بحث است. در این تماس از یک سو تکرار حمایت آمریکا از وحدت عراق و دولت مرکزی این کشور قابل توجه است و از طرف دیگر یادآوری لزوم همکاری دولت عراق با اقلیم کردی در ارتباط با عملیات آزادسازی موصل، نیز حاکی از نگاه آمریکا به اقلیم به موازات دولت عراق است.
2ـ عدم مشارکت اقلیم کردی در اجلاس ائتلاف ضد داعش
اجلاس وزرای دفاع و خارجه 34 کشور عضو ائتلاف جهانی ضد داعش در واشنگتن برگزار شد و طی آن چگونگی ادامه جنگ با داعش بررسی شد. در این اجلاس خالد العبيدي وزیر دفاع عراق شرکت کرد و عدم دعوت آمریکا از اقلیم کردی، موجب ناراحتی حزب دموکرات کردستان شد. دولت اقلیم تلاش می‌کند خود را موجودیتی مستقل نشان دهد، اما تاکنون آمریکا و دیگر کشورها این جایگاه را برای اقلیم قائل نیستند.
3ـ تحویل هواپیماهای اف 16 به عراق
یکی از قراردادهای نظامی دولت عراق با آمریکا، قرارداد خرید 36 فروند هواپیمای اف 16 است که تاکنون ده فروند از آنها به نیروی هوایی عراق تحویل داده شده است و زمانبندی تحویل مابقی نیز تعیین شده و ادامه آموزش خلبانان عراقی نیز در داخل عراق انجام می‌شود. وزارت دفاع عراق در 17/5/95 (7/8/2016) اعلام کرد که در اين روز چهار فروند اف 16 به عراق رسیده است.
نیرو هوایی عراق از این هواپیماها در جنگ با داعش استفاده کرده و این درحالی است که اقلیم کردی در گذشته از فروش این هواپیما توسط آمریکا به عراق انتقاد کرده و آن را عامل برتری نظامی بغداد می‌داند.
4ـ عدم تحویل سلاح سنگین به اقلیم کردی
اقلیم کردی تلاش زیادی بر خرید سلاح‌هایی مانند تانک، توپخانه و بالگرد از خارج به عمل آورده است و تاکنون غیر از خرید چند فروند بالگرد امدادی، موفقیت دیگری نداشته است. در پروتکل اخیر نیز آمریکا قرار است تنها چند سلاح خمپاره‌انداز به اقلیم بدهد. کشورهای غربی (اروپا و آمریکا) به علت مستقل نبودن اقلیم از فروش سلاح سنگین به آن، خودداری می‌کنند.
5ـ ارسال کمک‌های بین‌المللی از طریق بغداد
همه کمک‌های خارجی به عراق شامل وام‌های خارجی و کمک برای آوارگان از طریق بغداد انجام می‌شود و اقلیم کردی بایستی سهم خود را از بغداد طلب کند.
فرجام سخن
آنچه از مواضع رسمی و اقدامات عملی آمریکا در خصوص استقلال اقلیم برداشت می‌شود این است که تاکنون به صورت رسمی از وحدت و یکپارچگی و حاکمیت ملی دولت مرکزی حمایت می‌کند و حتی فدرالیسم سه قسمتی نیز تنها نظر فردی جوزف بایدن بوده و برنامه اجرایی برای آن تهیه نشده است. آمریکا در عراق متحد بومی ندارد و سود هزینه‌های آن در این کشور به حساب دولت مرکزی واريز خواهد شد و تمام تلاش آن برای این است که دولت عراق به سیاست‌های آمریکا نزدیک شود. ارتباط با اقلیم کردی نیز تاکنون در چارچوب عراق بوده است. اما این سیاست‌ها ثابت و دائمی نیست و ممکن است در آینده تغییر کند. به ویژه اگر جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شوند. در برنامه این حزب آمده که شمال عراق باید منطقه‌ای امن باشد و ترامپ نیز خود را دوست کردها خوانده است. با همه این احوال، صرف مخالف بودن با تجزیه عراق کافی نیست و باید دید که آیا کشوری هست که بخواهد به صورت جدي و با اقدامات عملي مانع جدایی اقلیم کردی شود یا خیر؟
