الوقت- توافق نامه صلح اولیه، میان دولت و حزب اسلامی با میانجیگری شورای عالی صلح امضا شد. اینجنیر «محمد خان» معاون رئیس اجرایی دولت وحدت ملی، روز چهارشنبه (۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵) در یک نشست مطبوعاتی از امضای توافق نامه صلح دولت با هیئت نمایندگی حزب اسلامی به رهبری «گلبدین حکمتیار» خبر داد، اما اعلام كرد که این توافق نامه، ابتدایی است. طرح توافق نامه صلح در ۳ فصل و 25 ماده تدوین شده و فصل اول، در ارتباط با اصول اساسی، فصل دوم تکالیف و مسئولیت‌های دو طرف و فصل سوم نیز دربرگیرنده مسایل متفرقه است. تاکنون بیش از ۲۰ بار هیئت حزب اسلامی با طرح‌های مشخص به کابل آمده و دربارهٔ صلح با دولت به گفتگو پرداخته است که اکنون آخرین مرحله خود را سیر می‌كند.
حذف نام رهبر حزب اسلامی و اعضای آن از فهرست سیاه سازمان ملل، بازگشت افراد این حزب از خارج از کشور، رهایی زندانیان عضو این گروه و مشورت دربارهٔ مسائل مهم سیاسی با رهبری این گروه و مصونیت قضایی از مهمترین خواسته‌های حزب اسلامی بوده است. دربارهٔ امکان حذف نام حکمتیار از سوی سازمان ملل، پیش بینی می‌شود که این سازمان با خواست دولت افغانستان مبنی بر حذف نام رهبر حزب اسلامی و اعضای آن، پاسخ مثبت بدهد.
در توافق نامه کنونی درج شده است که در صورت خروج نظامیان خارجی مطابق با قراردادهای منعقد شده میان آنان با دولت افغانستان، دولت و حزب اسلامی از آن استقبال می‌کنند و واژه اخراج، خارج شدن و یا خارج کردن اجباری در توافق نامه گنجانده نشده است.
در تحلیل امضای توافقنامه صلح با حزب اسلامی حكمتیار باید گفت كه مذاکرات صلح دولت وحدت ملی با حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار پس از توافقنامه اولیه، قرار است تا چند روز دیگر نهایی شود. برخی از كشورها نظیر آمریکا از گفتگوهای سیاسی دولت وحدت ملی با حزب اسلامی با موضوع صلح استقبال كرده و می‌گوید برای پایان جنگ در افغانستان تمام گروه‌های درگیر باید در این مذاکرات حضور داشته باشند. جان کربی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز، در گزارش خود تأکید کرد كه آمریکا از گفتگوهای صلح با مدیریت و محوریت خود افغان‌ها برای پایان دادن به درگیری‌ها در افغانستان حمایت می‌کند و تمام گروه‌هایی که در ایجاد و تداوم جنگ در افغانستان سهیم بوده‌اند، باید در گفتگوهای صلح شرکت داده شوند و حزب اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نیست. افغان‌ها می‌بایست امکان گفتگوی مستقیم با دیگر افغان‌ها را داشته باشند تا بتوانند در مورد آینده کشورشان تصمیم بگیرند.
دکتر عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی دولت وحدت ملی، نیز در واكنش به توافقنامه فوق در مصاحبه با بی‌بی‌سی تاكید كرد كه: حاضر است برای صرف یک وعده غذایی جهت کمک به پیش برد منافع ملی افغانستان مشترک با حکمتیار سر یک میز بنشیند. مردم افغانستان در صورتی که گفتگوهای صلح با حزب اسلامی نتیجه مثبتی در پی داشته باشد، از آن استقبال می‌کنند.
شاید گفتگوهای صلح با حکمتیار و احتمال توافق وی با دولت تأثیر زیادی روی وضعیت این کشور نگذارد. اما واقعیت این است كه می‌توان از طریق گفتگو و مذاكره، برخی اختلافات با گرو‌های مخالف دولت را حل كرد و به همگرایی رسید. همچنین این توافق می‌تواند برای دیگر گروه‌های تروریستی الگو قرار گرفته و به نوعی از رفتار حکمتیار درس بگیرند و به پروسه صلح بپیوندند. قابل ذکر است حکمتیار یک جنگ سالار بدنام است كه پس از سقوط طالبان در جنگ داخلی گسترده‌ای وارد شد. حزب اسلامی به رهبری حکمتیار پیش از این همانند طالبان خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان را شرط پیوستن به مذاکرات صلح با دولت عنوان نموده بود.
با در نظر گرفتن فضای کنونی که دولت وحدت ملی اعلام می‌کند به زودی با حزب اسلامی حکمتیار به تفاهم می‌رسد، باید به تأثیرات پیوستن حزب اسلامی به پروسه صلح روی اوضاع امنیتی این کشور نیز اشاره کرد. واقعیت این است که در شرایط کنونی با فرض اینکه حکمتیار با دولت به صورت صد در صد به توافق برسد و در قدرت سهیم شود، جنگ به پایان نمی‌رسد. اینکه دولت وحدت ملی شاید تحت فشار بیرونی در چنین اوضاع نابسامانی، سخت در تلاش است با حزب اسلامی به توافق برسد سؤال برانگیز است؛ شهروندان و افکار عمومی حق دارند بپرسند که پیوستن حکمتیار به پروسه صلح که به طور حتم با دادن امتیازاتی به وی محقق می‌شود، چه تغییر عظیمی در اوضاع کشور ایجاد خواهد کرد.
مشکل اصلی جنگ افغانستان، طالبانی است که از حمایت سازمان استخباراتی پاکستان (آی اس آی) برخوردار است. دولت وحدت ملی به جای هدر دادن انرژی و توان خود روی مذاکرات صلح با حزب اسلامی می‌بایست روی طالبان و داعش نو ظهور تمرکز کند، اینکه چرا پاکستان حاضر نیست منابع مالی و نظامی خود به طالبان افغانی در خاک پاکستان را قطع کند و تروریسم را تجهیز و تقویت نكند. بر اساس شواهد موجود پاکستان از پروژه مبارزه با تروریسم سودهای کلانی به جیب می‌زند و به این آسانی حاضر نیست این پول را از دست بدهد؛ به عنوان مثال می‌توان به ۸ جنگنده‌ای که پاکستان قرار است از آمریکا تحویل بگیرد اشاره کرد، اگرچه در ظاهر تحویل این جنگنده‌ها با مشکلاتی همراه شده است، اما به هر حال جنگنده‌ها به پاكستان تحویل داده خواهد شد.
آمریکا هم متحد و دوست پاکستان است و هم متحد افغانستان، اما در این بین بدون شک به پاکستان بیش از افغانستان بها می‌دهد. بسیار واضح است که پاکستان به این آسانی از حمایت طالبان دست نمی‌کشد؛ آمریکا به آی اس آی تجهیزات نظامی و پول می‌دهد و آی اس آی نیز طالبان را تقویت و حمایت مالی و تجهیزاتی می‌كند. در چنین وضعیتی دولت وحدت ملی باید روی موضوعات اساسی‌‌تر که طالبان و حامیان منطقه‌ای و جهانی آن یکی از آنهاست تمرکز کند. پیوستن یا نپیوستن حزب اسلامی به دولت در شرایطی که حکمتیار روزهای پر از انزوا را سپری می‌کند خیلی مهم نیست. سران دولت وحدت ملی نباید فراموش کنند که حکمتیار معامله‌گر خوبی است و باید به هوش باشند که در همدستی با آمریکا، اشرف‌غنی و عبدالله را دور نزنند.
ابراهیم ایمانالی
