الوقت_ پاكستان كشوري پيچيده با ويژگي‌ها و مختصات خاص به شمار مي‌رود. در سطح داخلي پراكندگي مراكز قدرت به معناي جابجايي قدرت ميان سياسيون، مذهبي‌ها و ارتشي‌ها وجه پر رنگ حيات سياسي اين كشور مي‌باشد. بر اين مبنا احزاب سياسي از كانون‌هاي مهم قدرت در پاكستان محسوب مي‌شوند. اگر چه پاكستان داراي احزاب متعددي است اما نظام حزبي اين كشور در طبقه‌بندي بين‌المللي نوعي نظام دو حزبي به شمار مي‌آيد. در واقع محور اصلي احزاب حول دو حزب قدرتمند مسلم ليگ و مردم متمركز شده است و بقيه احزاب در حاشيه اين دو حزب اصلي مطرح مي‌شوند. با اين حال انتخابات 2013 اين كشور و روي كار آمدن نواز شريف و به دنبال آن اعتراضات حزب تحريك عوامي به رهبري طاهر القادري باعث مطرح شدن و پر رنگ شدن نقش اين حزب شد. حزب تحريك عوامي كه بروز و نمود زيادي در صحنه سياسي پاكستان نداشته پس از جلسه 23 دسامبر میان تحریک عوامی با تعدادی دیگر از احزاب مثل جنبش قومی متحده که راهپیمایی سراسری 14 ژانویه 2013 را به راه انداختند؛ به یکی از بزرگترین احزاب مردمی تبدیل شد. در واقع در اعتراضات اخير پاکستان دو گروه تظاهرات كردند؛ یکی گروه مذهبی متشکل از صوفیان پاکستان است که تحت رهبری القادری دست به اعتراض زد. گروه دیگر حزب «تحریک انصاف» تحت ریاست عمران خان است. هر دوی این گروهها در انتخابات گذشته شرکت کردند، اما رأی بسیار پایینی داشتند. گروه القادری تنها یک کرسی و گروه عمران خان نیز 34 کرسی در پارلمان به دست آوردند. البته حزب تحریک انصاف با ائتلاف با پشتون‌ها یک دولت محلی را در دست گرفته است. این گروهها از همان زمان انتخابات مسئله تقلب را مطرح کردند، ولی با توجه به رأی پایینی که داشتند ادعای آنها جدی گرفته نشد. به علاوه، اگر تقلب در سطحی که این‌ها مطرح می‌کنند صورت پذیرفته بود، حزب اصلی رقیب حزب حاکم «مسلم لیگ» یعنی حزب «مردم» باید معترض می‌شد، زیرا آنها بودند که قدرت را از دست دادند. وقتی حزب مردم این مسئله را مطرح نکرده، می‌توان تصور کرد که حتی در صورت وقوع تقلب، این تقلب در سطحی نبوده که معادله انتخابات را به هم بزند. اما در هر حال این دو گروه این ادعا را دارند و به نظر می‌رسد که از موضع مستقلی حرکت نمی‌کنند؛ رقابت‌های پشت پرده بین بخش نظامی و بخش سیاسی تعیین‌کننده ترین عامل امیدوار کردن این دو حزب کوچک است. در واقع در بن‌بست سياسي به‌وجود آمده ارتش و دولت پاكستان به نوعي بازيگران اصلي و به عبارت بهتر مسببان اصلي وضعيت سياسي فعلي هستند. بنابراین مخالفت حزب تحريك عوامي طاهر القادري و حزب تحريك و انصاف عمران خان تا حدود زيادي برآمده از سياست‌هاي ارتش پاكستان است. همچنانكه افت و خيز شديد اين جريان از جهت‌گيري انقلاب گرفته تا اتخاذ مواضع ميانه‌روانه حاكي از نقش پشت پرده ارتش در اين ماجرا دارد. به عبارت ديگر نه طاهر القادري و عمران خان و نه هيچ گروه يا شخص ديگري بدون حمايت پشت پرده ارتش قادر به نقش‌آفريني گسترده در صحنه سياسي پاكستان نيستند. از اين رو طاهر القادري نبايد ظرفيت مذهبي و حامياني كه به واسطه ديدگاه هاي مذهبي به وي گرايش دارند را درگيرو دار بازي‌هاي سياسي از خود دور نمايد.
جواد مددی؛ کارشناس ارشد شبه جزیره
