الوقت- درحالی که در ماه‌های اخیر وضعیت میدانی جنگ بین روسیه و اوکراین تحول خاصی را نشان نمی‌داد و پیشروی زمینی خاصی از سوی دو طرف روی نداده بود، اما با رویدادهای روزهای گذشته به یکباره ورق معادلات نظامی و سیاسی مجدداً به سوی مسکو چرخید و به نظر می‌رسد بار دیگر روسها نبض جنگ را کاملاً در دست گرفته‌اند.
وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که نیروهای این کشور روز شنبه موفق شدند کنترل شهر مهم «آودیوکا» در استان دونتسک در شرق اوکراین را به دست بگیرند. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز این تحول میدانی جدید را به ارتش این کشور تبریک گفته و آنرا یک «پیروزی مهم» توصیف کرد. پیش از این ارتش اوکراین به دلیل خطر محاصره قریب‌الوقوع نظامیان این کشور در شهر آودیوکا توسط نیروهای روسیه، دستور عقب‌نشینی فوری از این شهر را داده بود.
روزنامه «نیویورک تایمز» با توصیف آودیوکا به عنوان سنگر طولانی‌مدت ارتش اوکراین در برابر پیشروی نیروهای روسیه، گزارش داد که نظامیان اوکراینی راوی ناامیدی و استیصال در صفوف همرزمانشان در خط مقدم هستند. این روزنامه همچنین مدعی شد که سقوط آودیوکا و تسلط روسیه بر آن، اولین پیروزی بزرگ نیروهای روس در میدان نبرد از ماه می سال گذشته است.
اهمیت آودیوکا
تصرف آودیوکا که پس از نبردهای خونین چند ماه به دست روسها افتاد، بزرگترین تغییر در خط مقدم به طول بیش از 1000 کیلومتر به شمار می‌رود. این دستاورد نظامی واضح‌ترین نشانه‌ای است که نشان می‌دهد چگونه پس از شکست ضدحمله اوکراین در سال گذشته، موج جنگ به نفع مسکو تغییر کرده است.
تصرف آودیوکا یک ضربه استراتژیک به ارتش اوکراین است. چرا که آودیوکا یک سنگر دفاعی اوکراین در منطقه دونتسک بود که از چندین مواضع کلیدی ارتش محافظت می‌کرد و شهر دونتسک را که در نزدیکی کنترل روسیه قرار داشت در معرض تهدید دائمی قرار می‌داد.
به دست گرفتن کنترل آودیوکا همچنین می‌تواند فرصتی برای روسیه ایجاد کند و نیروهای این کشور در مرحله بعدی می‌توانند شهرهای استراتژیک مانند «پوکروفسک» که یک مرکز لجستیکی برای ارتش اوکراین است، را تحت کنترل خود درآورند.
این پیروزی همچنین روسها را به هدف مهم خود برای تصرف کل منطقه دونتسک نزدیک می‌کند. تصرف این شهر راهبردی به ارتش روسیه این امکان را می‌دهد تا در آینده بتواند استان‌های لوهانسک و دونتسک را به طور کامل در اختیار گرفته و یک کمربند حائل امنیتی را دور این مناطق ایجاد کند و تسلط خود بر آنها را تثبیت کند. همچنین عقب راندن نیروهای اوکراین از اطراف دونتسک، سبب می‌شود تا اوکراینی‌ها نتوانند به راحتی به مرزهای روسیه نفوذ کرده و با تقویت پدافندهای روسی در این منطقه قدرت مانور حملات پهپادی کیف به عمق خاک روسیه کاهش خواهد یافت.
آودیوکا به عنوان دروازه ورود به شهر دونتسک نگریسته می‌شود و مقامات روسی ادعا می‌کنند که مناطق مسکونی آن توسط نیروهای اوکراینی، گاهی اوقات از آودیوکا گلوله باران شده است. وزارت دفاع روسیه گفت که آودیوکا یک مرکز دفاعی قدرتمند برای نیروهای مسلح اوکراین بود و تصرف آن خط مقدم را از دونتسک دور می‌کند، و توانایی اوکراین برای گلوله باران سنگر روسیه را کاهش می‌دهد.
از طرفی، تصرف شهر آودیوکا می‌تواند روحیه سربازان روسیه را تقویت کند و در عوض روحیه نیروهای اوکراینی که از ماه ژوئن در عملیات موسوم به «تهاجم متقابل» تنها به دستاوردهای اندکی دست یافته‌اند را تضعیف نماید.
آودیوکا که به خاطر کارخانه بزرگش که سوخت مبتنی بر زغال سنگ به نام کک تولید می‌کند، شناخته شده است و به لحاظ اقتصادی هم برای روسها دستاورد بزرگی به حساب می‌آید. آودیوکا که به شدت با شبکه‌ای از تونل‌ها و استحکامات بتنی مستحکم شده است، می‌تواند یک تقویت به موقع برای روسیه و به عنوان سکوی پرشی احتمالی برای پیروزیها در آینده باشد.
تصرف آودیوکا، بزرگترین پیشروی ارضی روسیه از زمان تصرف باخموت در ماه می گذشته به شمار می‌رود و می‌تواند به نقطه افتخاری برای پوتین تبدیل شود، زیرا او به دنبال پنجمین دوره ریاست جمهوری است که انتخابات آن در 17 مارس برگزار شود. در حال حاضر، برخی مقامات کرملین، تصرف آودیوکا را به عنوان مهم‌ترین پیروزی در طول جنگ عنوان کرده‌اند.
شکاف در جبهه ناتو
پیشروی روسها در خاک اوکراین درحالی انجام شد که در ماه‌های اخیر اخبار زیادی منتشر شده که نشان می‌دهد آمریکا و متحدانش کمکهای نظامی به اوکراین را کاهش داده‌اند و این مسئله نگرانی مقامات کی‌یف را در پی داشته است.
اوکراین در جنگ دو ساله به دلیل کمبود مهمات و کمبود پرسنل به حالت تدافعی در برابر روسیه بازگشته است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین روز شنبه در کنفرانس امنیتی مونیخ به متحدان کشورش هشدار داد که کسری تسلیحات مصنوعی برای اوکراین خطر ایجاد فضای تنفسی به روسیه را می‌دهد و به پوتین اجازه می‌دهد تا خود را با شدت کنونی جنگ وفق دهد.
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا هم در رایزنی تلفنی با زلنسکی، عقب‌نشینی نیروهای اوکراین از شهر آودیوکا را به عدم توانایی کنگره در تصویب بسته کمکی برای کی‌یف مرتبط کرد. بایدن به زلنسکی اطمینان داده قبل از اینکه روسیه بتواند مناطق بیشتری را تصرف کند، کنگره را به تصویب بودجه بیشتر به اوکراین متقاعد کند اما بعید است که جمهوریخواهان با این درخواست موافقت کنند، زیرا آنها امیدی به پیروزی اوکراین ندارند و با عقب‌نشینی از آودیوکا هم مسجل شد که اوکراینی‌ها توان لازم را در برابر روسها ندارند و ارسال کمکهای بیشتر هم دردی را دوا نخواهد کرد. لذا نمی‌خواهند روی اسب بازنده شرط بندی کرده و میلیاردها دلار را برای دستاورد تقریبا هیچ آتش بزنند.
عقب‌نشینی اوکراین از شهر راهبردی آودیوکا درحالی است که در روزهای اخیر، نشانه‌های ضعف در ائتلاف نظامی ناتو پدیدار شده است. دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا که احتمالا گزینه نهایی جمهوریخواهان برای انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا خواهد بود، اخیرا در اظهاراتی اروپایی‌ها را تهدید کرده که در صورت ورود مجدد به کاخ سفید، آمریکا را از ناتو خارج خواهد کرد و این مسئله نگرانی‌ها را نسبت به آینده این ائتلاف 77 ساله ایجاد کرده است. رهبران اروپا در واکنش به اظهارات ترامپ و برای اینکه نشان دهند بدون آمریکا هم می‌توانند به دفاع از خود اقدام کنند، گفته‌اند که ناتو یک ائتلاف نظامی متکی به مزاج و حال و روز رئیس‌جمهور آمریکا نیست.
ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود بارها اروپایی‌ها را تحت فشار قرار داده بود که باید دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به ناتو اختصاص دهند در غیر این صورت، آمریکا کمک‌هایش را به این سازمان کاهش خواهد داد. بنابراین، اروپایی‌ها از قدرت‌گیری مجدد ترامپ هراس دارند و آینده ناتو را در خطر می‌بینند به همین منظور برخی قدرت‌های اروپایی اخیرا دست به تحرکاتی در اوکراین زده‌اند که نشان از تلاش آنها برای کاهش وابستگی به واشینگتن دارد.
در این رابطه، رییس‌جمهور اوکراین در برلین و سپس در پاریس برای دریافت کمکهای بلندمدت از آلمان و فرانسه برای کشورش موافقتنامه‌های امنیتی دوجانبه امضا کرد. امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه متعهد شد که امسال حداکثر سه میلیارد یورو به عنوان کمک نظامی اضافی به کی‌یف ارائه کند و آلمان هم تعهدات مشابهی را متقبل شده است.
باتوجه به ممانعت کنگره از ارسال کمکهای بیشتر به اوکراین (بالغ بر 60 میلیارد دلار) فرانسه و آلمان قصد دارند با این توافقات امنیتی نشان دهند که اوکراین را رها نکرده‌اند و در نبود واشینگتن هم می‌توانند به متحد خود کمک کنند تا بتواند در برابر ارتش قدرتمند روسیه مقاومت کند.
برخی رهبران اروپا بارها ادعا کرده‌اند که روسیه پس از تصرف کامل اوکراین، به سرزمینهای دیگر ناتو حمله خواهد کرد و کشورهایی مانند سوئد خود را برای رویارویی احتمالی با مسکو آماده می‌کنند.
توان محدود اروپا در دفاع از اوکراین
اگرچه اقدامات نظامی فرانسه و آلمان در دفاع از اوکراین شاید بتواند ارتش این کشور را برای مدت کوتاهی از وضعیتی که به آن گرفتار شده نجات دهد، اما در بلندمدت نمی‌تواند گرهی از مشکلات کی‌یف باز کند. زیرا تجربه دو سال گذشته نشان داد که اروپایی‌ها حتی با وجود حمایت‌های گسترده آمریکا هم نتوانستند موفقیتی کسب کنند.
مقامات آمریکا و اروپا به این مسئله اعتراف کرده‌اند که ادامه جنگ در اوکراین به زرادخانه قوی تسلیحاتی نیاز دارد تا برای مدت طولانی در مقابل روسیه بجنگند اما غربی‌ها در این زمینه هم به مشکل جدی برخورد کرده‌اند. با اینکه 20 کشور به طور مستقیم از اوکراین حمایت نظامی می‌کردند اما پس از دو سال در تامین تسلیحات مورد نیاز کی‌یف درمانده شده‌اند و بر اساس گزارش رسانه‌های غربی، ذخایر مهمات اروپا و آمریکا ته کشیده است و به همین خاطر در ماه‌های اخیر در ارسال کمک‌ها دچار مشکل شده‌اند.
به گزارش رسانه‌های غربی، نیروهای مسلح آلمان اکنون از بسیاری جهات کم‌تجهیزتر از قبل درگیری در اوکراین است، زیرا برلین بسیاری از بهترین تسلیحات خود را به کی‌یف ارسال کرده است و دولت آلمان گفته که در سال 2024، خرید تسلیحاتی را سه برابر خواهد کرد تا کمبودهای خود را جبران کند.
به گزارش «بلومبرگ»، سیاستمداران اروپایی و مدیران صنعت تسلیحات در ماه‌های اخیر نسبت به کاهش ذخایر تسلیحاتی ابراز نگرانی کرده و گفته‌اند که شرکت‌های تسلیحاتی مملو از سفارش‌ها شده‌اند، اما فاقد دستورات دفاعی و یارانه‌های تضمین‌شده دولتی هستند که قبل از گسترش تولیدات خود به اطمینان از آنها نیازمندند.
بر اساس این گزارش، بخش نظامی اروپا همچنین با مشکلاتی، از کمبود کارگران ماهر گرفته تا کمبود قطعات و منابع، تشریفات اداری و تردید بانک‌ها برای اعطای وام به شرکت‌های اسلحه‌سازی روبرو است. با وجود صحبت‌هایی که در میان اعضای ناتو درباره بودجه‌های نظامی بی‌سابقه وجود دارد، کارشناسان معتقدند که این ائتلاف بعید است که بتواند قابلیت‌های تولید خود را در ماه‌ها و سال‌های آینده افزایش دهد.
اما در مقابل، روسیه به لحاظ تسلیحاتی در وضعیت خوبی به سر می‌برد و با وجود تحریم‌های گسترده غرب توانسته تولیدات نظامی خود را افزایش دهد. غربی‌ها با فرسایشی کردن جنگ در اوکراین، سعی داشتند روسیه را به لحاظ نظامی و اقتصادی تضعیف کنند اما این اقدامات نتیجه عکس داد. زیرا روسیه به جای اروپا مشتریان جدید برای نفت و گاز خود در آسیا پیدا کرد و توانست آثار تحریم‌ها را تا حدود زیادی خنثی کند و در عرصه دفاعی هم ضعفی از خود نشان نداده است.
روزنامه گاردین روز شنبه در گزارشی به حیرت غرب از میزان تاب‌آوری اقتصاد روسیه پرداخته و اذعان کرده که این کشور می‌تواند تا چندین سال بدون مشکل در حوزه صنایع دفاعی به جنگ اوکراین ادامه دهد.
به گزارش گاردین تولید مهمات توپخانه در روسیه به مراتب فراتر از تخمین‌ها ظاهر شده و این امر در میدان نبرد به روسیه یک برتری مهم در حوزه قدرت آتش داده است. مارک ریسیک، از مقامات وزارت دفاع استونی با ابراز نگرانی در این باره، گفت:«این واقعاً از میزانی که ما انتظار داشتیم بسیار بالاتر است». روسیه از نظر آتش توپخانه موضع بسیار قوی‌تری دارد و این عدم توازن اوکراین را در میدان نبرد در موضع ضعف قرار داده است. همچنین بودجه نظامی روسیه در حال افزایش است، امری که نشان‌دهنده تغییری شگرف در اولویت‌های دفاعی مسکو است.
پوتین دو هفته پیش در سخنانی از نقش صنعت دفاعی روسیه در جنگ اوکراین و همچنین ایجاد میلیون‌ها فرصت شغلی برای اقتصاد روسیه تمجید کرد. به گفته رئیس‌جمهور روسیه، تسلیحات مدرن این کشور از سلاح‌های مورد استفاده کشورهای ناتو که به اوکراین کمکهای نظامی گسترده‌ای انجام داده‌اند، موثرتر هستند. سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه هم ماه گذشته گفت که تولید سخت افزار و تجهیزات نظامی به میزان قابل توجهی افزایش یافته و تولید گلوله‌های توپ چندین برابر زیاد شده است.
پیروزی روسیه در آودیوکا، در دومین سالگرد جنگ اوکراین پیام آشکاری به ناتو بود که روسیه شکست ناپذیر است و تلاش برای امضای توافقات امنیتی و توسل به کنگره برای تصویب بودجه بیشتر نیز نمی‌تواند غرب را از گرداب نجات دهد.
