الوقت- بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان و اظهارات ضد و نقیض درباره تحویل و یا عدم فروش جنگندههای سوخو- 35 روسی، در روزهای اخیر گزارشهای رسمی منتشر شد که به حواشی پیرامون این قرارداد نظامی بین ایران و روسیه پایان داد. در این رابطه، سید مهدی فرحی جانشین وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران درباره روند خرید جنگنده های جدید از روسیه گفت که خرید جنگندههای «سوخو۳۵»، هلی‌کوپتر تهاجمی «میل ۲۸» و هواپیمای آموزشی «یاک ۱۳۰» از روسیه قطعی شده است. فرحی در گفتگو با خبرگزاری تسنیم تاکید کرد:«فرآیند خرید این هواپیماهای پیشرفته نظامی در حال تکمیل است تا از ادغام آنها در زرادخانه دفاعی ایران اطمینان حاصل شود و انتظار می‌رود این افزوده استراتژیک به طور قابل توجهی آمادگی رزمی هوایی کشور را تقویت کند».
اولین بار بحث خرید سوخو 35 از روسیه اواسط شهریور 1401 مطرح شد؛ در آن زمان، امیر سرتیپ حمید واحدی، فرمانده نیروی هوایی ارتش ایران در گفتگویی اعلام کرد که خرید جنگندههای سوخو 35 از روسیه در دستورکار نیروی هوایی است.
در همان زمان رسانه‌های غربی و منطقه‌ای به این خبر واکنش نشان دادند و مجله «فوربس» با پرداختن به این موضوع نوشت:«دستیابی به جنگنده جدید، پیشرفت قابل توجهی برای نیروهای مسلح ایران خواهد بود. درواقع، در صورت تحقق این مسئله، بزرگترین خرید جنگنده از سوی ایران در بیش از 30سال گذشته خواهد بود». همچنین در آبان ماه سال گذشته نیز بار دیگر بحث خرید سوخو35 از روسیه مورد توجه قرار گرفت و این بحث‌ها کماکان ادامه داشت تا اینکه نمایندگی ایران در سازمان ملل در اسفند سال گذشته تاکید کرد:«ایران قرارداد خرید هواپیمای سوخو35 از روسیه را به طور نهایی هماهنگ کرده است. جنگندههای سوخو- ۳۵ از نظر فنی برای ایران قابل قبول هستند، بنابراین پس از اکتبر ۲۰۲۰ و پایان محدودیتهای ایران برای خرید تسلیحات متعارف ایران قرارداد خرید آنها را نهایی کرد». با این حال، نمایندگی ایران در سازمان ملل با بیان اینکه جزئیات این توافق طبقه بندی شده است، به تعداد جنگنده‌ها و رقم آن اشاره‌ای نکرد.
به گزارش رسانه‌ها، این جنگنده‌ها پیش از این به موجب قراردادی که در سال ۲۰۱۹ میلادی بین روسیه و مصر به ارزش ۲ میلیارد دلار منعقد شد، قرار بود به نیروی هوایی ارتش مصر تحویل داده شود اما تهدیدات آمریکا باعث شد تا مصر از عواقب تحریمهای احتمالی غرب بترسد و از دریافت کامل جنگندههای سوخو ۳۵ خودداری کند. پس از آن اعلام شد که این جنگنده‌ها به ایرانی‌ها واگذار خواهد شد و خلبانان ایرانی در حال گذراندن دوره‌های آموزشی استفاده از جنگندههای سوخو هستند.
مقامات نظامی ایران تعداد هواپیماهای خریداری شده از روسیه را مشخص نکرده‌اند، اما به ادعای رویترز، احتمالا ۲۴ جنگنده سوخو 35 ممکن است در این دوره وارد ایران شود. اگرچه جزئیات این قرارداد از سوی مقامات دو کشور محرمانه باقی مانده است اما برخی منابع غیررسمی رقم این قرارداد را حدود 2 میلیارد دلار اعلام کرده‌اند، یعنی همان مبلغی که قرار بود مصر به روسیه پرداخت کند.
گفتنی است طی سالهای اخیر چندین بار خرید جنگنده سوخو ۳۵ ساخت روسیه توسط ایران مطرح و مقامات این کشور از قطعی شدن روند خرید و تحویل این جنگنده خبر داده‌اند اما با این حال تحویل این جنگنده به ایران همواره به تعویق افتاده است. این درحالی است که همه تحریمهای تسلیحاتی ایران در اکتبر سال جاری میلادی از سوی سازمان ملل لغو شد و ایران بدون هیچ گونه محدودیتی میتواند از خارج سلاح بخرد و شاید دلیل تعلل روسیه در تحویل این جنگنده‌ها هم به خاطر این تحریم‌ها بود و منتظر بودند تا این محدودیتهای ایران برداشته شود.
غربیها که از توسعه همکاریهای نظامی روسیه و ایران به شدت نگران هستند سعی دارند با جنجال آفرینی نشان دهند که این اقدامات تهدیدی برای جامعه بین‌الملل است. اندیشکده رند در تحلیلی در این باره مدعی شد:«بر اساس گزارش‌ها، روسیه بیش از 60 جنگنده سوخو-35 را در ازای دریافت چند هزار پهپاد از ایران مبادله کرد و این پهپادها اکنون در جنگ اوکراین برای نابودی زیرساخت‌های حیاتی اوکراین استفاده می‌‌شوند». این ادعا درحالی است که همکاریهای دو کشور به زمان پس از جنگ اوکراین مربوط نمی‌شود و در یک دهه اخیر تهران و مسکو قراردادهایی را در این زمینه امضا کرده بودند و خرید سوخو- 35 هم پیش از جنگ اوکراین مطرح شده بود.
قابلیت‌های سوخو-35
سوخو -۳۵ یک جنگنده چندمنظوره اَبَرچابک تک‌خلبان ساخت کشور روسیه با قابلیت مانور بالاست که به عنوان یک جنگنده برتری هوایی طراحی شده است. سوخو-۳۵ توانایی انجام گستره‌ای از دشوارترین مانورها ازجمله مانور کبرا، مانور کولبیت، مانور زنگوله (بِل)، مانور تِیل اِسلاید و مانور هوک را در بالاترین کیفیت داراست. انجام مانور هِربست برای سوخو-۳۵ بسیار پیش پا افتاده است و همچنین میتواند در کمتر از پنج ثانیه سرعت خود را به صفر رسانده و کاملاً تغییر جهت دهد. سوخو-۳۵ از رادار بسیار نیرومند N035 ایربیس E بهره می‌برد که به پلنگ برفی مشهور است. این رادار توانایی شناسایی اهداف هوایی در فاصله ۴۰۰ کیلومتری را دارد و میتواند ۳۰ هدف هوایی را از فاصله ۳۰۰ کیلومتری رهگیری کرده و همزمان با ۸ فروند از آنها درگیر شود.
این جنگنده همچنین دارای قابلیت‌هایی شامل سنسورهای یکپارچه پیشرفته، ارائه اسکن الکترونیکی فعال، قابلیت پرواز ابرپیمایشی، ابرمانورپذیری، قابلیت استفاده به عنوان جنگندههای چندمنظوره و کاهش سطح مقطع راداری است. از اینرو، ورود چنین جنگنده‌ای به عرصه دفاعی یک کشور میتواند کمک شایانی به تقویت توان نیروهای مسلح بکند. به گفته برخی کارشناسان، «خرید جت‌های جنگنده سوخو-35، تجدید برخی از ظرفیت‌های نیروی هوایی ارتش ایران را تسهیل می‌کند و احتمالا پایه‌ای برای همکاری بیشتر در زمینه تولید دفاعی بین روسیه و ایران خواهد بود».
توسعه همکاریهای نظامی تهران- مسکو
ایران و روسیه پیش از این قراردادهایی برای تامین انواع تجهیزات نظامی از جمله فروش سامانه موشکی پدافند هوایی اس-300 و سوخو 30 به جمهوری اسلامی منعقد کرده بودند و با تحویل جنگندههای پیشرفته سوخو- 35، سطح همکاریهای نظامی دو کشور بیش از پیش تقویت خواهد شد.
در سالهای اخیر، مسکو و تهران همکاریهای خود را بر سر برخی مسائل کلیدی منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله حمایت متقابل سیاسی و نظامی از دولت سوریه توسعه داده‌اند. اعمال تحریمهای غرب توسط واشنگتن و متحدانش علیه دو کشور نیز باعث تقویت همکاریهای اقتصادی و روابط مالی بین آنها شده و این تعاملات روز به روز در حال افزایش است.
خرید سوخو-35 همزمان با تغییرات ژئوپلیتیک جهانی و تعمیق روابط بین مسکو و تهران انجام می‌شود. با شروع جنگ اوکراین در فوریه 2022، سطح همکاریهای نظامی تهران و مسکو تقویت شد تا سیاستهای جنگ افروزانه آمریکا در منطقه را به چالش بکشند. بنابراین، این قرارداد تسلیحاتی در چارچوب رویارویی گسترده‌تر با غرب و عزم چین، روسیه، ایران و سایر کشورها برای به چالش کشیدن سلطه دلار از طریق تجارت با ارزهای ملی قرار دارد. آمریکا در دو سال گذشته با ابراز نگرانی از نزدیکی روسیه و ایارن به یکدیگر تلاش زیادی کرده تا بتواند مانع همگرایی دو کشور شود اما هر چه بیشتر تقلا می‌کند نتیجه عکس می‌گیرد. چیزی که سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه اخیرا آنرا تایید کرده و گفت: مسکو همکاریهای نظامی-فنی با ایران را بر مبنای منافع متقابل توسعه خواهد داد. روسیه در نظر دارد از لغو محدودیت های شورای امنیت سازمان ملل بر برنامه موشکی ایران برای توسعه همکاری‌ها استفاده کند».
تقویت توان دفاعی
ایران پیش از انقلاب فقط به تعدادی از جنگندههای نسل اول «اف 4» مجهز بود و با پیروزی انقلاب خرید تسلیحات از واشینگتن متوقف شد و در دوره جنگ تحمیلی هم نیروهای مسلح از این جنگنده‌ها استفاده کردند. در دو دهه اخیر به دلیل تحریمهای گسترده غرب که هر گونه خرید تجهیزات نظامی از خارج را ممنوع کرده بود، دانشمندان نظامی ایران برای تقویت بنیه دفاعی کشور، دست بکار شده و در سال 2018 تعدادی جنگنده بومی از نوع «کوثر» را تولید و به ناوگان نیروی هوایی تحویل دادند.
در سالهای اخیر، به موازت توسعه قدرت موشکی و پهپادی، بحث خرید جنگنده‌ها از روسیه روی میز قرار گرفت تا کمبودها در این زمینه جبران شود. بنابراین، با تحویل سوخو 35 در کنار ساخت جنگندههای بومی و موشکهای هایپرسونیک و پهپادها، قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی در منطقه افزایش خواهد یافت.
محمدحسن سنگ تراش کارشناس نظامی ایران در مصاحبه با اسپوتنیک گفته است:«این هواپیما به ویژه در صورتی موثر خواهد بود که ایران بتواند سلاح‌های اصلی را روی آن نصب کند. سوخو-35 میتواند نقش مینی آواکس رزمی [سیستم هشدار و کنترل هوابرد] را ایفا کند و در صورت اتصال به شبکه راداری ایران، قابلیت دفاع نقطه‌ای منحصر به فردی را به دست می‌آورد. اگر ایران فناوری‌های روسی را خریداری کند و تولید انبوه مشترک سوخو-35 را آغاز کند، میتواند برتری خاصی نسبت به جنگنده‌ها و کشتی‌های جنگی همسایگان خود کسب کند».
با توجه به اینکه تنشها بین رژیم صهیونیستی و ایران در ماههای اخیر شدت گرفته است، ورود اینگونه جنگندههای به ناوگان هوایی، قدرت ایران در برابر رژیم اشغالگر را تقویت خواهد کرد و این رژیم در برابر جبهه مقاومت احساس ضعف بیشتری خواهد کرد. شبکه «کان» رژیم صهیونیستی پیشتر در این باره گفته بود:«جنگندههای سوخو-۳۵ می‌‌‌توانند توان نیروی هوایی ایران را بسیار ارتقا ببخشند. اگر این معامله اتفاق بیفتد، قطعا پیشرفت مهمی در توانمندیهای ایران است؛ مخصوصا در روزهایی که اسرائیل بنا دارد جلوی ایران هسته‌‌‌ای را بگیرد». یک کارشناس امور نظامی آمریکا هم در این زمینه گفت:«سوخو-۳۵ میتواند معادلات را به طور واقعی تغییر دهد».
