الوقت- پس از میانجیگری ترکیه و ارائه طرح 12 ماده‌ای چین برای پایان دادن به درگیریها در اوکراین، این بار عربستان سعودی وارد گود شده تا شانس خود را برای میانیجگیری بین روسیه و غربیها امتحان کند. بنابراین، شهر جده روزهای شنبه و یکشنبه میزبان مذاکرات صلح درباره بحران اوکراین است تا تکمیل کننده گفتگوهای نشست صلح اوکراین باشد که ماه گذشته در کپنهاگ پایتخت دانمارک برگزار شد.
در این نشست مشاوران امنیت ملی بیش از 30 کشور حضور دارند که درباره ابعاد و زوایای مختلف جنگ اوکراین از جمله امنیت غذایی و انرژی، تبادل زندانیان، مشکلات امنیت محیطی و تشکیل دادگاه جنایات جنگی بحث و گفتگو خواهند کرد.
ناظران، می‌گویند که عربستان به دنبال این است که عناصر اصلی بسیاری از ابتکارعمل‌ها از جمله ابتکار عمل چین و کشورهای آفریقایی را در یک ابتکار با امضای کشورهای شرکت کننده در این نشست گرد هم آورد تا به این ترتیب وزن بین‌المللی پیدا کند.
برای بررسی ابعاد و نتایج نشست جده، الوقت؛ با سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل بین‌الملل گفتگو کرده است.
به نظر شما اهداف عربستان از میانجیگری در این مناقشه جهانی چیست؟
مهمترین نکته‌ای که در این مسئله باید به آن توجه کرد، دیپلماسی فعالی است که عربستان در پیش گرفته و علاقه‌مند است در موضوعاتی که به روسیه مربوط می‌شود نقش مهمی بازی کند. چنانچه در اکثر رسانه‌های جهان اینگونه گفته می‌شود که عربستان در حال دور شدن از آمریکا و رفتن به سمت روسیه است و عربستان می‌خواهد که روابط خود با شرق و غرب را متعال کند. در اصل، عربستان دنبال این است تا روابط راهبردی خود به ویژه در عرصه انرژی را با غربیها ادامه دهد و یک رابطه منطقی و قابل قبول در سیاست خارجی خود با روسها داشته باشد.
باتوجه به سیال بودن نظام بین‌الملل به احتمال قوی قدرت از غرب به شرق برخواهد گشت و عربستان می‌خواهد در این نظم جدید یک نقش متوازن ساز را در سیاست بین‌المللی خود ایفا کند. به همین دلیل ریاض میانجیگری مذاکرات بین روسیه و اوکراین را شروع کرده است و از 30 کشور هم دعوت کرده تا بتواند اجلاس بین‌المللی برای صلح و ثبات بین روسیه و اوکراین ایجاد کند.
درحالی که تنشها بین روسیه و اوکراین شدت گرفته است این نشست تا چه حد احتمال موفقیت دارد؟
نتایج این نشست با حضور مشاوران امنیت ملی بیش از 30 کشور هنوز مشخص نیست. زیرا، در دو روز گذشته درگیریها بین روسیه و اوکراین تشدید شده و حملاتی از سوی اوکراینی‌ها به سمت کشتی‌های روس انجام شده و روسها تعدادی از پهپادهای اوکراینی را منهدم کرده‌اند و آمار تلفات کی‌یف هم بالا رفته است. بنابراین، به نظر نمی‌رسد که این نشست نتیجه قطعی و جامعی به همراه داشته باشد اما جای امیدواری است و نمی‌توان گفت که این نشست هیچ تاثیری در کاهش تنشها و آتش افروزی در روند جنگ نخواهد داشت اما نتیجه چشمگیری به همراه ندارد.
یکی از دلایل عدم پیش‌بینی دقیق موفقیت این نشست هم به خاطر مواضع رهبران کشورهای عضو ناتو است که هنوز نظر نهایی خود را برای کاهش و یا پایان درگیریها اعلام نکرده‌اند. ما می‌دانیم که در ماه سوم جنگ، اوکراین توانمندی تسلیحاتی برای ادامه جنگ نداشت و این کمکهای مادی و نظامی گسترده ناتو بود که جنگ را طولانی کرده است و به همین دلیل نمی‌توان با قطعیت گفت که این نشست تا چه حد می‌تواند آتش بس پایدار را بین دو کشور ایجاد کند.
موضع آمریکا درباره نشست عربستان چیست؟ آیا منافعشان با ریاض همسو است یا اینکه تعارض منافع بین دو کشور وجود دارد؟
مقامات آمریکا و ناتو موضع مشخصی ندارند اما برای اینکه به کارشکنی در مسیر آتش‌بس از سوی جهانیان متهم نشوند، در حد مشاور امنیت ملی شرکت کرده‌اند اما مواضع شفافی در این باره ندارند. اقدامات و اظهارات مقامات آمریکایی‌ها و غرب نشان می‌دهد که آنها بدون اقدام رسمی در گفتگوهای آتش بس در جده شرکت کرده اند و علاقه‌ای به کاهش تنشها ندارند و با افزایش کمکهای مالی و اطلاعاتی و نظامی تمایل خود را به ادامه جنگ نشان داده‌اند.
دلیل غیبت مسکو در نشست جده چیست. نگاه روسها به میانجیگری عربستان چگونه است؟
یکی از دلایل غیبت روسها این است که این کشور در سه دهه گذشته نگرانی خود را نسبت به حضور ناتو در مرزهای شرقی اعلام کرده است و از زمان شروع جنگ اوکراین هم این مسئله را به اشکال گوناگون مطرح کرده و نظرشان شفاف بوده است. بنابراین، اینکه روسیه دعوت نشده و یا تمایلی برای شرکت در نشست جده نداشته است، نشان دهنده این است که می‌خواهد این مطلب را بیان کند که در موضوع آتش بس، کسانی که جنگ افروزی می‌کنند باید آتش بس را بپذیرند و به گفتگوهای صلح در اوکراین کمک کنند تا به نتیجه ملموسی دست پیدا کنند. از طرفی، نوعی مخالفت با توسعه ناتو به شرق را هم می‌توان در عدم حضور در جده مشاهده کرد.
به عبارت دیگر می‌توان گفت عدم حضور به این معناست که روسها به نتایج این نشست امیدی ندارد؟
ما به اظهارات و اقدامات رهبران ناتو نگاه می‌کنیم که کماکان به کمکهای مالی و نظامی خود به اوکراین ادامه می‌دهند و به همین دلیل از نظر روسها، نمی‌توان به نتایج نشست جده امیدوار بود اما اگر این نشست بتواند شرایطی را به وجود بیاورد که روابط همسایگی اوکراین و روسیه حسنه و بدون تهدیدات نظامی بر علیه مسکو باشد، روسها از نتایج به دست آمده استقبال خواهند کرد.
