الوقت: روسیه در آخرین روز ماه سپتامبر عملاٌ وارد کارزار سوریه شده است و تا کنون نیز در عقب راندن نیروهای داعش و از میان بردن تجهیزات و مهمات آنها نیز موفق بوده و همچنین هزاران تانکر که نفت سرقت شده سوریه را به ترکیه می برد، از میان برده است. با این شرایط بود که برخی از حامیان آمریکا از ادامه حمایت از جنگ علیه رژیم اسد دلسرد شدند. در واقع روسیه واکنش مسئولانه خود را یک وظیفه در دنیا تلقی می کند، چرا که تحریک بیشتری را به دنبال دارد. به عبارت بهتر پوتین در سپتامبر گذشته در مجمع سازمان ملل به دنیا اعلام کرد که روسیه دیگر نمی تواند وضعیت حاضر دنیا را تحمل کند و از این روی وارد صحنه سوریه و مبارزه با تروریسم به صورت مستقیم خواهد شد. در واقع تنها دو گزینه روسیه باقی می ماند، یا پیروی آمریکا را بپذیرند و یا اینکه مستقیم وارد جنگ شوند و گزینه دوم انتخاب شد.
اما با وجود توافقی مبنی بر عدم هرگونه برخورد هوایی میان نیروهای ناتو و روسیه، آمریکا ترتیب حمله ترکیه به جنگنده روسی را فراهم کرد. در واقع با وجود انکار هرگونه مسئولیت واشنگتن در قبال این مسئله، بسیاری معتقدند که آمریکا واکنش کلیدی را به روسیه داشته است، چرا که ترکیه از روسیه عذرخواهی نکرد، تا به اروپا ثابت کند که روسیه تنها یک ببر کاغذی است. درواقع واکنش خفیف روسیه نیز مورد سوءاستفاده آمریکا قرار گرفت تا به اروپا این اطمینان را ببخشد که ادامه فشار به روسیه در اکراین، گرجستان و مونته‌نگرو ، هیچ خطری به دنبال ندارد.
از سوی دیگر روسیه کشورهای ناتو را از عواقب درگیری با روسیه آگاه می سازد، به طور مثال روسیه می تواند تصمیم بگیرد مبنی بر اینکه به کشورهای اروپایی که چالشی دوفاکتو را علیه روسیه خواهند داشت، انرژی نفروشد. در مقابل نیروهای ناتو به رهبری آمریکا حضور روسیه را به راحتی در منطقه بر نمی تابد تا از موفقیت های خود یک نمایش همه جانبه بسازد. همانطور که جورج آبرت می گوید، جنگنده های هوایی آمریکایی، فرانسوی و انگلیسی که به سوریه آمده اند هدف اصلی آنها یک مبارزه هوایی است نه حمله به مواضع زمینی، به عبارتی جت های جنگنده برای حمله به داعش در روی زمین فرستاده نشده اند، بلکه برای تهدید بمب افکن های روسی آمده اند.
در حقیقت روسیه مدت ها پیش از ورود به جنگ سوریه به راحتی می توانست اهداف داعش را با پایگاهی که در بندر طرطوس و در سواحل مدیترانه دارد، نابود سازد. اما روسیه ماه گذشته با اجرای یک مانور بزرگ نمایی شده در دریای خزر، سعی در القای یک مفهوم استراتژیک داشت: موشک های کروز تا قبل از این مختص ارتش آمریکا در نبردهای دوردست بود، اما روسیه با این اقدام سعی داشت بگوید که ارتش این کشور در این مورد از ارتش آمریکا سبقت گرفته است به نحوی که موشک های روسی بردی نزدیک به هفت هزار کیلومتر دارند.
در واقع هدف نمایش رسانه ای روسیه از این حملات، نه تروریست های داعش بلکه آمریکا بود، به عبارتی رساندن این پیام به دنیا که روسیه در صحنه جهانی به موقعیت قدرتمند خود(لااقل در بعد نظامی) بازگشته است. توازن امروزه در میان آمریکا و روسیه چندلایه، پیچیده تر و کمتر قابل پیش بینی شده است و این مسئله در مورد سوریه مشهود است. سوریه امروز مثال کشورهایی شده است که در جنگ سرد میان دو ابر قدرت خورد شدند، سوریه ای که به یک گروگان در بازی ژئوپلتیک شبیه است. اگر اقدامات روسیه را با ائتلاف تحت رهبری آمریکا که در سپتامبر 2014 صورت گرفت، مقایسه کنیم، در آن دوره گروه های تروریستی نیز همچنان به پیشروی های خود ادامه می دادند اما در مقابل روسیه سعی بر نمایش حضور اقتدارآمیز خود درسوریه را دارد، به نحوی که با تاکتیک هایلایت این اقدامات را در مقابل اقدامات آمریکا برجسته سازد.
در واقع هدف روسیه از ورود به این عرصه و اعلام خبرهای موفقیت هایش را می توان در دو دسته قرار داد: 1) مبارزه با گروه های تروریستی و جلوگیری از افتادن سوریه در دستان این گروه ها که روسیه آن ها را خطری برای امنیت خود می داند. 2) نمایش قدرت خود در مقایسه با آمریکا به دنیا و برجسته سازی (هایلایت) این موفقیت‌ها.
پوتین اخیرا اعلام کرده است که برای مبارزه با تروریسم در سوریه به پایگاه نیاز ندارد و تسلیحاتی دارد که می تواند از هزاران کیلوتر دورتر اهداف خود را نابود کند. آمریکا اگرچه در حملات خود مردم سوریه، زیر ساخت ها، فضاهای خالی و صحراها را بمباران کرد، اما روسیه در یک حرکت درخشان مواضع داعش را با دقت بیش تری هدف قرار داد. نتیجه این مسئله اعجاب آور بود، چراکه روسیه سعی داشت به دنیا ثابت کند که اگر نیروی هوایی یک کشور بخواهد، می تواند داعش را نابود سازد. از سوی دیگر وزیر دفاع روسیه نیز اعلام کرده است که روسیه تنها کشوری است که ضربه زدن به اهداف خرابکاران، را دقیقا نشان می دهد. روسیه در طی یک ماه 2000 موضع داعش را در سوریه بمباران کرد و اخبار و تصاویر آن در اختیار دنیا قرار گرفت تا اقدامات خود را در برابر عملکرد ائتلاف آمریکایی برجسته نشان دهد. در واقع هدف اصلی سوریه از نشان دادن اقدامات خود در مقایسه با شاخص ها و موارد ائتلاف آمریکایی در سوریه، را می توان در این مسئله یافت که روسیه سعی بر های لایت یا برجسته سازی اقدامات خود در برابر موارد مشابه دارد. به عبارت بهتر پوتین به سوریه بعنوان یک فرصت نگاه می کند تا بتواند با استفاده از امکانات ایجاد شده در سوریه موقعیت روسیه را بعنوان یک قدرت جهانی بازسازی کند.
فاطمه جلیلیان
