الوقت- رئیس‌جمهور روسیه اعلام كرده كه نیروهای كشورش با بخشی از گروه «ارتش آزاد سوریه» كه از مخالفان نظام بشار اسد محسوب می‌شوند، علیه تروریست‌های افراطی همكاری می‌كند، به نظر می‌رسد منظورمسكو از مخالفان اشاره به گروه‌هایی دارد که اخیرا همگرایی بیشتری با ارتش سوریه از خودنشان دادهاند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه روز جمعه اعلام كرد كه كشورش برای گروه «ارتش آزاد»، پشتیبانی هوایی، تسلیحات و مهمات در عملیات مشترك با نظامیان سوریه علیه تروریست‌ها فراهم می‌آورد. وی با اشاره به اینكه «روسیه كمك می‌كند تا تلاش‌های نیروهای دولتی با ارتش آزاد سوریه متحد شوند»، خاطر نشان كرد: «هم اكنون چند تن از واحدهای آن [ارتش آزاد سوریه] كه بالغ بر 5هزار نفر می‌شود در كنار نیروهای منظم در اقدامات تهاجمی علیه تروریست‌ها در استان‌های حمص، حما، رقه و حلب مشاركت دارند.» مسكو ماه گذشته نیز گفته بود جنگنده‌های روسیه مواضع تروریست‌ها را كه «ارتش آزاد سوریه» اطلاعات آن را داده بود، هدف قرار دادهاند، اما این برای اولین‌بار است كه روسیه به صورت جدی اعلام می‌كند از نیروهای مخالف دولت بشار اسد در جنگ علیه شبه‌نظامیان داعش حمایت می‌كند.
حمایت روسیه از ارتش آزاد در حالی است كه این گروه از مخالفان نظام سوریه محسوب می‌شود و تحت حمایت‌های امریكا، عربستان و تركیه قرار دارد. ارتش آزاد طی دو سال گذشته تا حدود زیادی قدرت خود را از دست داده و تحت سایه قدرت گروه‌های سلفی تكفیری همچون داعش و جبهه النصره شاخه سوری القاعده قرار گرفته است. به دلیل اینكه گفته می‌شود اعضای ارتش آزاد، سوری‌الاصل هستند و انگیزه‌های فرقه‌گرایانه ندارند نسبت به گروه‌هایی مانند داعش و جبهه النصره «میانه‌رو» محسوب می‌شوند. روسیه از همان ابتدا با اعلام اینكه ارتش آزاد را تروریستی نمی‌شناسد، تلاش كرده این گروه را به دولت سوریه نزدیك كند.
كدام گروه از ارتش آزاد؟
ولادیمیر پوتین در سخنان روز جمعه خود دقیقاً مشخص نكرد كه روسیه از كدام بخش از نیروهای ارتش آزاد حمایت می‌كنند اما اخیراً بعضی از گروه‌های مخالف سوریه از حمایت هوایی جنگنده‌های روسیه برخوردار بوده‌اند.
چند روز پس از سقوط یك بمب‌افكن روسی توسط جنگنده‌های تركیه‌ای گروه «جیش الثوار» كه ارتباط نزدیكی با كردهای سوری (یگان‌های مدافع خلق) دارد با شبه‌نظامیان گروه‌های تروریستی جبهه النصره شاخه سوری القاعده و الحرار الشام در شمال حلب درگیر شدند. جیش الثوار طی بیانیه‌ای «جبهه النصره» و «اتاق عملیات مارع» _ ائتلافی از سایر گروه‌هایی كه عمدتاً وابسته به ارتش آزاد سوریه هستند_ را متهم كرد كه طی عملیاتی دو روستای این گروه را در غرب اعزاز به تصرف خودشان درآورده‌اند. در این بیانیه آمده است: «نیروهای جیش الثوار به مراكز این تهاجم‌ها پاسخ دادند. این حمله نشان داد گروه‌هایی وجود دارند كه ادعای انقلابی بودن دارند یا در حقیقت در خدمت دشمنان انقلاب سوریه هستند.» یك گروه نزدیك به مخالفان موسوم به « دیده‌بان حقوق بشر سوریه» كه مركز آن در لندن قرار دارد در همان زمان اعلام كرد كه هواپیماهای جنگی در حمایت از جیش الثوار حملاتی را در این منطقه انجام دادهاند، هر چند این گروه مشخص نكرد این هواپیماها متعلق به كدام كشور بوده اما در همان زمان بعضی منابع محلی گزارش دادند كه جنگنده‌های روسی این حملات را انجام دادهاند. ابو عمر یكی از فرماندهان گروه‌هایی كه علیه جیش الثوار می‌جنگند به رسانه‌های نزدیك به مخالفان گفت كه جت‌های روسی حملاتی را علیه نیروهای مخالف كردها انجام دادهاند. ابو عمر به پایگاه «زمان الوصل» گفت كه از نظر ما این یك «همكاری آشكار و باز بین شبه‌نظامیان جیش الثوار و تهاجم روسیه است.» جیش الثوار كه گروهی وابسته به «ارتش آزاد سوریه» است اواسط بهار 1394 جاری تشكیل شد. این گروه در مهرماه سال جاری تحت حمایت امریكا در «نیروهای دموكراتیك سوریه» ادغام شد. علاوه بر جیش الثوار، «نیروهای دموكراتیك سوریه» گروه‌هایی مانند «اتاق عملیات بركان الفرات»، «نیروهای الصنادید»، «شورای نظامی سریانی مسیحی» در خود جای داده است و «یگان‌های مدافع خلق» (كردها سوریه) با 30 هزار نیروی منسجم تقریباً رهبری این گروه را به عهده دارد.
اهداف روسی
هر چند «نیروهای دموكراتیك سوریه» از حمایت امریكا برخوردار هستند اما آنها طی دو هفته گذشته حملاتی را انجام دادهاند كه مورد رضایت و حمایت روس‌ها قرار گرفته و همزمان به نگرانی جدی مقامات امریكایی افزوده است. به نظر می‌رسد روس‌ها از طریق همكاری با بعضی نیروهای مخالف دولت سوریه اهداف چندگانه‌ای را دنبال می‌كنند. نزدیكی جیش الثوار و نیروهای دموكراتیك سوریه به مسكو باعث تشدید اختلاف بین گروه‌های مخالف سوریه خواهد شد. خالد الزینو یكی از سخنگویان جیش الثوار اخیراً به پایگاه خبری «سیریه داریكت» گفته است جبهه النصره از اینكه بخشی از نیروهای «ارتش آزاد» به «نیروهای دموكراتیك سوریه» ملحق شده خشمگین است و در مقابل تلاش‌های این گروه برای جنگ علیه داعش در شمال سوریه مانع‌تراشی می‌كند. علاوه بر این، تحلیلگران یكی از مهم‌ترین اهداف روسیه را ترسیم قواعد جدید در سوریه عنوان كرده‌اند كه بر اساس آن دست‌های آنكارا در سوریه بسته خواهد شد. مسكو به اختلاف تركیه و امریكا درباره كردهای سوریه آگاه است. در حالی كه از نظر تركیه یگان‌های مدافع خلق، شاخه سوری پ‌ك‌ك محسوب می‌شوند و تروریستی هستند، امریكا این نیرو را مهم‌ترین و قابل اعتمادترین متحدی می‌داند كه برای مقابله با داعش می‌تواند روی آن حساب كند. روسیه اخیراً به این نیروها كمك كرده تا بر منطقه‌ای 60 مایلی [از جرابلس تا عزاز] كه در امتداد مرزهای تركیه و سوریه قرار دارد، مسلط شوند. برای دستیابی به این هدف كردها باید كنترل جرابلس را كه تحت كنترل داعش قرار دارد، به دست بگیرند. جرابلس از نظر استراتژیكی در كرانه جنوبی رود فرات واقع است كه تركیه و سوریه را از هم جدا می‌كند. این شهر همچنین آخرین گذرگاه مرزی داعش به تركیه را در خود جای داده است و اگر بازپس گرفته شود، چالش جدی برای شبه‌نظامیان داعش ایجاد می‌كند چرا كه یكی از مهم ترین خطوط كمك‌رسانی داعش به رقه را قطع می‌كند. هرچند تركیه تسط كردها بر این منطقه را خط قرمز خود قرار داده است اما با توجه به شرایطی كه پس از سقوط بمب‌افكن روسی در شمال سوریه ایجاد شده است به نظر نمی‌رسد تركیه جرئت اقدام مستقیم برای مقابله با پیشروی كردها را داشته باشد. هفته گذشته جنگنده‌های روسی حملاتی را علیه مواضع گروه داعش در شهر جرابلوس انجام دادند، این حملات باعث شد یگان‌های مدافع خلق به حومه این شهر پیشروی كنند كه بر شرق رود فرات اشراف دارد.
محمد بابایی
