الوقت- در یک سالگی خروج نیروهای خارجی از افغانستان وضعیت انسانی در این کشور فقیر رو به وخامت پیش می‌رود.
برنامه جهانی غذا در گزارش تازه خود که روز دوشنبه منتشر شد، آورده است که از هر ۱۰ نفر افغان، ۹ نفر نمی‌توانند غذای کافی برای خود به دست آورد و به عبارت دیگر ۹۰ درصد مردم افغانستان غذای کافی برای خوردن ندارند. در این گزارش آمده که این نهاد در سال ۲۰۲۲، به بیش از ۲۱ میلیون افراد آسیب‌پذیر و افرادی که با عدم مصونیت غذایی روبرو هستند در سراسر افغانستان کمک‌رسانی کرده است.
سازمان برنامه جهانی غذا درباره خطر جدی‌ترین قحطی به ویژه در زمستان پیش‌رو در افغانستان هشدار داده است. پیش از این نیز برخی سازمان‌های کمک‌رسان جهانی هشدار داده بودند که در زمستان پیش رو حدود ۹۷ درصد مردم افغانستان از شدت فقر، حتی نان خوردن نخواهند داشت. این سازمان در گزارشات قبلی خود نیز اعلام کرده بود اقتصاد فروپاشیده و مسدود ماندن داراییهای افغانستان نزد آمریکا، این کشور را با خطر جدی‌ترین قحطی در ۲۰ سال اخیر مواجه کرده است.
این نهاد هشدار داده که این برنامه یکی از آخرین موانع باقی مانده بین افغانستان و قحطی است و اعلام کرد برای کمک رسانی به ۱۸ میلیون نفر در افغانستان که از ناامنی غذایی رنج می‌برند به ۱.۱ میلیارد دلار کمک فوری نیاز است.
به گفته این سازمان تنها برای آماده سازی ۱۵۰ هزار تن غذا در زمستان به ۱۷۲ میلیون دلار نیاز دارد. دفتر هماهنگی کمکهای بشردوستانه سازمان ملل می‌گوید که در حال حاضر نزدیک به ۲۵ میلیون نفر در افغانستان در فقر زندگی می‌کنند و ممکن است امسال ۹۰۰ هزار فرصت شغلی دیگر نیز در بازار کار افغانستان از بین برود.
بر اساس داده‌های بانک جهانی، قیمت کالاهای اساسی مانند برنج و گندم تقریباً دو برابر شده است و به دلیل کمبود نهاده‌های کشاورزی مانند کود و سوخت، قیمت این محصولات بیش از دو برابر افزایش یافته است و به این معنی که تولید داخلی مواد غذایی افغانستان در سال 2022 کاهش یافته است.
بر اساس گزارشها، نرخ سوء تغذیه حاد در 28 استان از 34 استان افغانستان بالا است و بیش از 3.5 میلیون کودک به حمایتهای درمانی تغذیه نیاز دارند و بنابراین، سراسر این کشور درگیر بحران غذایی هستند.
دفتر سازمان ملل متحد برای هماهنگی امور بشردوستانه (OCHA) اخیراً اعلم کرد که بیش از نیمی از جمعیت بزرگسال افغانستان در بیشتر سال گذشته وعده‌های غذایی خود را قربانی می‌کنند تا تا کودکان غذا بخورند، این عدد بیش از چهار برابر بدتر از آگوست 2021 است به صورتی که از هر ده خانوار شش خانوار به این استراتژی متکی هستند .
در شرایطی که درآمدها رو به کاهش هستند، خانوارهای افغان اکنون تقریباً تمام درآمد خود را صرف غذا می کنند (92 درصد) - رقمی که از آغاز سال 2022 به تدریج افزایش یافته است.
افغانستان در ماه‌های اولیه روی کار آمدن طالبان نیز با مشکلات زیادی مواجه بود و با کمک سازمان ملل و دیگر نهادهای حقوق بشری حدود 700 میلیون دلار به این کشور کمکهای بشردوستانه انجام شد اما این مبلغ در مقابل بحران معیشتی افغانها رقم ناچیزی است. پس از جنگ اوکراین که به کاهش صادرات غلات در سراسر جهان منجر شد، افغانستان هم از تبعات این جنگ در امان نماند و بیش از سایر کشورها درگیر ناامنی غذایی شده است و ابعاد این ماجرا روز به روز گسترده‌تر می‌شود و اکنون در حد فاجعه انسانی قرار دارد. حتی وضعیت افغانستان از کشور یمن که از هشت سال پیش درگیر جنگ و محاصره کامل است، نیز بدتر شده است و این هشداری برای جامعه جهانی است تا تمهیداتی برای حل این بحران بیاندیشند.
علاوه بر بحران غذایی، افغانستان در ماه‌های اخیر نیز با بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله هم دست به گریبان بوده است و خسارات زیادی را به بخشهایی از این کشور وارد کرده است و بیش از گذشته نیازمند کمکهای بشردوستانه هستند. با نزدیک شدن به فصل زمستان که نیاز به سوخت بیش از پیش احساس می‌شود، مشکلات افغانها تشدید خواهد شد.
آوار تحریمهای غرب بر سر مردم افغانستان
درحالی که دولتمردان کاخ سفید در دو دهه گذشته مدعی بودند که با حمله به افغانستان، به این کشور دموکراسی آورده و مشکلات آنها را حل کرده‌اند اما شرایطی که این کشور اکنون به آن دچار شده است ثمره همین اشغالگریها است که با نابودی زیرساختهای افغانستان توسط نیروهای خارجی، آینده اسفباری را برای مردم افغان رقم زده است.
اگرچه آمریکایی از آگوست 2021 افغانستان را ترک کرده اند اما سایه شوم سیاست‌های غرب در قبال این کشور همچنان بر سر افغانها سایه انداخته است و عامل بروز بسیاری از فجایع اقتصادی آمریکا و اروپاییها هستند که با تحریمهای گسترده بحران انسانی را در این کشور تشدید کرده‌اند. بر اساس گزارشها، آمریکا و اروپا بیش از 7 میلیارد دلار از داراییهای افغانستان را در بانکهای غربی توقیف کرده‌اند و اجازه آزادسازی آنرا نمی‌دهند.
آمریکا تحویل این منابع ارزی را به تشکیل دولت فراگیر در افغانستان منوط کرده است و از آنجا که طالبان اقدام مثبتی در این زمینه انجام نداده است، بنابراین واشنگتن همچنان به تحریمها علیه دولت طالبان ادامه می‌دهد. مقامات طالبان در یکسال گذشته بارها به غربیها هشدار داده‌اند که این داراییها را آزاد کنند تا بخشی از مشکلات اقتصادی افغانستان را مرتفع کنند اما گشایشی در این زمینه ایجاد نشده است. هر چند در ماه‌های اخیر اخباری مبنی بر آزادسازی بخشی از این درایی‌ها پس از توافقات بین طالبان و واشنگتن مخابره شد اما در عمل هیچگونه اقدامی از سوی کاخ سفید انجام نپذیرفت.
باتوجه به گزارشهای سازمان ملل و برنامه جهانی غذا که مبلغ 1 میلیارد دلار فوری می‌تواند بخشی از مشکلات افغانستان را حل کند، لذا با آزادسازی داراییهای 7 میلیارد دلاری گشایشی اساسی در اقتصاد این کشور انجام خواهد شد اما مقامات آمریکایی به دلایل شخصی و منافع غرب این منابع ارزی را به گروگان گرفته‌اند و در افزایش قحطی و مشکلات افغانستان بیش از دیگران مقصر هستند. چرا که، به دلیل تحریمهای غرب، اقدامات بشردوستانه جهانی به افغانستان نیز با چالش عدیده‌ای روبرو است و بانک مرکزی این کشور قادر به انجام تراکنش‌های مالی برای دریافت کمکهای بشردوستانه نیست. حتی افغانهایی که در خارج از کشور هستند به دلیل محدودیت در تراکنش بانکی نمی‌توانند به بستگان خود در افغانستان کمکهای مالی ارسال کنند.
اگرچه آثار فاجعه بار دو دهه اشغالگری همچنان روی دوش افغانها سنگینی می‌کند اما دولت موقت طالبان هم برخلاف ادعاهای خود، تاکنون هیچ گامی برای حل بخشی از مشکلات اقتصادی انجام نداده است و تنها منتظر است تا داراییهای این کشور در خارج آزاد شوند تا برای تقویت دولت خود آنها را مورد استفاده قرار دهد.
طالبان که پس از بیست سال مجددا قدرت را به دست گرفته است بیش از اینکه به مشکلات اقتصادی توجه کند، بیشتر به دنبال تحکیم پایه‌های دولت خود بوده است. حکومت طالبان حتی در تامین امنیت مردم افغانستان به ویژه هزاره‌های شیعه هم سهل انگاری کرده است و افزایش عملیاتهای تروریستی به خوبی این مسئله را نشان می‌دهد که دولت طالبان برخلاف ادعاهایش، حتی نتوانسته در این مورد به خصوص هم موفق باشد.
تبعات ناامنی غذایی افغانستان برای کشورهای منطقه
اگرچه همه کشورها از ماهها پیش توجهشان به جنگ اوکراین معطوف شده است و همه تحولات جهانی تحت‌الشعاع این بحران قرار گرفته است، اما بی‌توجهی به بحرانهایی مانند افغانستان و یمن می‌تواند جهان را با چالشهای جدیدی مواجه کند.
هر چند غربیها پس از خروج از افغانستان، به تحولات این کشور اعتنایی ندارند اما در صورتی که ناامنی غذایی از کنترل خارج شود می تواند ثبات منطقه ای را تحت شعاع قرار دهد. بحران غذایی در افغانستان سبب می‌شود که میلیونها نفر از مردم برای یافتن غذا به کشورهای آسیای مرکزی و ایران سفر کنند و این سیل مهاجرت برای همسایگان گران تمام خواهد شد.
با توجه به اینکه کشورهای منطقه نیز با بحرانهای اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند، نمی‌توانند پذیرای مهاجران افغان باشند و لذا بحران جدیدی در منطقه ایجاد خواهد شد که فائق آمدن بر آن هزینه‌های زیادی را می‌طلبد.
از طرفی، گسترش فقر و ناامنی غذایی به تقویت گروههای تروریستی منجر خواهد شد و برخی از افغانها را به سمت گرایش به این گروهها سوق خواهد داد و با قدرت‌گیری تروریستها، ناامنی در منطقه بیش از پیش افزایش خواهد یافت. همچنین، افزایش مشکلات اقتصادی و معیشتی سبب می‌شود تا افغانها به کشت خشخاش روی آورند و از آنجا که 90 درصد تولیدات تریاک در جهان در افغانستان انجام می‌شود، این موضوع برای همه جهان تبعات منفی خواهد داشت و کشورها برای مقابله با ورود مواد مخدر مجبور خواهند بود تا هزینه‌های گزافی را صرف این کار بکنند.
ناامنی غذایی در افغانستان به بحرانی جهانی تبدیل شده است و اگر سازمان ملل و غرب اقدامی فوری برای حل این مشکل فراگیر نکنند، تبعات آن دامن همه کشورها را فراخواهد گرفت.
