الوقت- ترکیه در سالهای گذشته خیز بلندی برای توسعه توانمندی ساخت پهبادهای نظامی و غیرنظامی برداشته است که با محوریت شرکت «بای‌کار» صورت می‌گیرد. اردوغان در آغاز دوره زمامداری خود هدف تبدیل کردن ترکیه به یک قدرت منطقه‌ای را در سر می‌پروراند. ترکیه هر کجا که در سایه فقدان حضور کشورهای دیگر فضا و مجالی بیابد، بر حضور نظامی خود افزوده است. از آن جمله می‌توان به شمال سوریه، عراق و لیبی و قره باغ اشاره کرد.
در عین حال درگیر شدن در جنگهای متعدد منطقه‌ای به افزایش میدان عمل ترکیه برای آزمایش این تسلیحات در میدان رزم و ارتقای توانایی‌های نیز انجامید. اکنون ترکیه مدعی است که به دلیل قابل رقابت بودن پهبادهای ساخت این کشور با محصولات مشابه کشورهای دیگر، تقاضا برای خرید پهپادهای نظامی‌اش افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته و کشورهای لهستان، اوکراین، قطر و تونس به موازات جمهوری آذربایجان در شمار متقاضیان خرید این پهپادهای جنگی قرار دارند.
با این حال عملکرد ترکیه در فروش پهبادهای نظامی به کشورهای مختلف علاوه بر درآمدزایی اقتصادی و نمایش قدرت داخلی برای اردوغان در نشان دادن کاهش وابستگی نظامی به غرب، برای تأثیرگذاری بر رقابت‌های ژئوپلتیکی منطقه‌ای آنکارا با رقبا نیز صورت می‌گیرد.
به عبارت دیگر فروش پهبادهای نظامی ترکیه با منجر به حساسیت و یا تشدید تنش با رقبای منطقه‌ای این کشور شده است. برای مثال در حالی که ترکیه و روسیه دو بازیگر رقیب حاضر در جنگهای سوریه و لیبی طی سالهای گذشته بوده‌اند، اقدام آنکارا در فروش پهبادهای نظامی به اوکراین موجب تشدید اختلافات با مسکو شده است.
حمله به یک خودرو زرهی گروهی از تجزیه طلبان در دونباس با شلیک یک فروند موشک از پهپاد بیرقدار مسلح ساخت ترکیه، این واقعیت را نشان داد که ارتش اوکراین، برای حفظ موازنه از امکانات جدیدی بهره مند شده است.
پس از آن دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین، که چند ماه پیش و پس از دیدار اردوغان و زلنسکی، از فروش پهپادهای بیرقدار ترکیه به اوکراین ابراز نگرانی کرده بود، روز پنجشنبه نیز اعلام کرد:«رویدادهای جدید دونباس، حقانیت نگرانی های ما را اثبات کرد. ما قبلاً هم گفته بودیم از این موضوع نگرانیم. ما با ترکیه روابط خوب و ویژه ای داریم. اما بدون شک مساله استفاده از پهپادهای ترکیه توسط ارتش اوکراین، تبعات منفی به دنبال دارد.»
همچنین علاوه بر موضوع اوکراین می‌توان به سفر دوره ای هفته گذشته اردوغان به آفریقا، که با قراردادهای فروش تسلیحات بویژه پهبادهای نظامی به کشورهای آفریقایی همراه بود، اشاره کرد.
پیش از سفر خود از استانبول به آنگولا با خبرنگاران گفت که ترکیه در راه تبدیل شدن به شریک تجاری پیشرو آفریقاست. این به این معناست که ترکیه در مسیر حضور بیشتر در کشمکش‌ها و بحران‌های آفریقا در رقابت با دیگر قدرت‌های بین المللی و منطقه ای قرار دارد.
در پس زمینه این سفر دوره‌ای، موضوع فروش پهپاد Bayraktar TB2 ترکیه به مراکش و اتیوپی نیز بسیار مهم بود.
گزارش شده است که مراکش اقدام به خرید 13 پهپاد TB-2 برای تحویل در ماه آوریل و تعداد نامشخصی از سکوهای پرتاب کرده است. طبق گزارش های رسانه های محلی، مراکش این خریدها را به عنوان بخشی از قرارداد 70 میلیون دلاری با بایراکتار، سازنده هواپیماهای بدون سرنشین به ریاست داماد اردوغان انجام داده است.
در 14 اکتبر، رویترز گزارش داد که اتیوپی نیز در حال دستیابی به تعداد نامشخصی از پهپادهای ترکیه است، اگرچه هنوز نه مقامات ترکیه و نه مقامات اتیوپی به طور علنی چنین توافقی را تایید نکرده‌اند.
برای ترکیه، پس از بستن قراردادها با متحدانی مانند اوکراین، قطر و آذربایجان، این فروش نقطه دیگری در زنجیره صادرات موفق هواپیماهای بدون سرنشین این کشور خواهد بود. با این حال اگر این توافق تکمیل شود، با توجه به نگرانی‌های فزاینده در مورد استفاده از آن در درگیری‌هایی مانند جنگ تیگرای که حضور بازیگرانی چون اتیوپی و مراکش و نقش آفرینی امارات در منطقه می‌باشد، ترکیه در معرض تشدید رقابت‌های منطقه‌ای در شمال و شرق آفریقا قرار خواهد گرفت. اتیوپی به نیروی هوایی برای حمله به شورشیان در منطقه متکی بوده است.
از طرف دیگر نباید از یاد بر که اتیوپی در مناقشه سد النهضه با مصر و سودان نیز دچار اختلافات شدید است و بدون تردید مصری‌ها اقدام ترکیه در فروش تسلیحات نظامی به اتیوپی را گامی در جهت ضربه زدن به منافع خود خواهند دید که این امر می‌تواند روند نه چندان رو به رشد تنش زدایی میان ترکیه و مصر را بیش از پیش متزلزل کند.
مشخص نیست که چگونه معامله هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه با اتیوپی ممکن است تلاش‌ها برای بازگرداندن روابط با مصر را تغییر دهد. اردوغان پیش از این، مدت کوتاهی پس از بازدید یک هیئت اتیوپیایی از آنکارا در تابستان، پیشنهاد میانجیگری برای اختلاف بین این دو بر سر ساخت سد النهضه روی رود نیل را مطرح کرد. این اتفاق در زمانی روی داد که تحرکات دیپلماتیک به آرامی به سمت عادی سازی روابط بین ترک ها و مصری ها پیش می رفت.
به همین ترتیب، اعتقاد بر این است که مراکش نیز با نقش آفرینی ترکیه در حال تبدیل شدن به یک پایگاه بزرگ هواپیماهای بدون سرنشین در شمال آفریقا است. رباط تاکنون از سکوهای ساخت ایالات متحده، چین و اسرائیل استفاده می کند، اما گمان می رود که این سکوهای نظارتی غیرمسلح باشند. با این حال، پس از یک حمله هوایی مرموز در منطقه مورد مناقشه صحرای غربی در 8 آوریل، گمانه زنی ها مبنی بر اینکه مراکش ممکن است پهپادهای مسلح داشته باشد، افزایش یافت.
ده‌ها سال است که مراکش با یک گروه جدایی‌طلب از جبهه پولیساریو روبرو بوده که به دنبال استقلال صحرای غربی از رباط است. پس از دهه ها آرامش، پولیساریو در نوامبر 2020 اعلام کرد که خصومت ها را علیه نیروهای امنیتی مراکش از سر خواهد گرفت.
با وجود اینکه ترکیه در مواضع رسمی خواستار دستیابی به راه حل دیپلماتیک برای هر دو درگیری شده است، اما به نظر می رسد فروش پهپاد بخشی از تلاش برای بازگرداندن درجه ای از نفوذ منطقه ای باشد.
برخلاف سایر بخش‌های آفریقا که منافع ترکیه حول محور دستاوردهای تجاری و قدرت نرم می‌چرخد، دخالت ترکیه در شمال و شرق قاره بخشی از رقابت ژئوپلیتیکی است که در آن قدرت سخت نقش مهم‌تری ایفا می‌کند.
ترکیه برای کسب نفوذ در برابر رقبایی مانند امارات متحده عربی، روسیه و فرانسه رقابت می کند، به دنبال شرکای بالقوه بوده است. اردوغان قبلاً روابط خوبی با دولت‌های اسلام‌گرای سابق مصر و سودان داشت، اما هر دو با حمایت رقبای خود دچار کودتا شدند.
از آن زمان، اردوغان قدرت ترکیه را از طریق مداخله نظامی در لیبی برای نجات دولت وفاق ملی به عنوان متحد خود در آن زمان، و حفظ پایگاه نظامی در سومالی بکار گرفت.
اگرچه، آنکارا به دنبال کاهش رقابت با مصر و متحدانش در خلیج فارس است اما با این حال، نشانه‌هایی وجود دارد که فروش هواپیماهای بدون سرنشین در ترکیه می‌تواند برای برخی از این ابتکارات باعث دردسر شود.
در مورد مراکش، ترکیه روابط تیره‌تری با این پادشاهی در مقایسه با روابط نسبتا قوی‌ترش با دشمن همسایه رباط، الجزایر، داشته است. این دو از زمان رسیدن به استقلال در دهه 1960، بر سر اختلافات بر سر صحرای غربی و اتهامات دخالت در امور طرف مقابل، با هم اختلاف داشتند.
اخیراً با قطع روابط دیپلماتیک الجزایر در ماه اوت، این تنش‌ها دوباره آشکار شد. بلافاصله پس از آن، الجزایر حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای مراکشی بست و از تمدید قرارداد برای تامین گاز برای خط لوله ای که از مراکش به اروپا می رود، خودداری کرد.
برای ترکیه، الجزایر با موقعیت خود به عنوان چهارمین تامین کننده انرژی آنکارا و متحد دیپلماتیک در لیبی، شریک مهمی است. در حالی که رسانه های دولتی تأثیر فروش هواپیماهای بدون سرنشین به مراکش بر روابط با الجزایر را کم اهمیت جلوه داده اند، موضع مبهم ترکیه در مورد صحرای غربی در الجزایر مورد توجه قرار گرفت. با احتمال درگیری بیشتر بین جبهه پولیساریو و مراکش، هرگونه نقش پهپادهای ترکیه در خصومت ها می تواند مشکلاتی را برای روابط با الجزایر ایجاد کند.
