در هم تنیدگی امنیت میان عراق و سوریه موضوع غیر قابل انکاری است که دستگیری سامی جاسم بیش از بیش آن را نمایان کرده است. کشورهای سوریه و عراق به عنوان دو کانون اصلی فعالیت مخوف‌ترین گروه تروریستی تاریخ یعنی داعش، به طور حتم، برای حفظ امنیت و ثبات در نواحی مرزی و نیز در داخل شهرها، نیازمند همکاری گسترده با یکدیگر هستند
الوقت – در شرایطی که کانون اصلی تمرکز رسانه‌ها و ناظران سیاسی بر صحنه انتخابات زودهنگام 10 اکتبر معطوف شده است، مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق در 11 اکتبر 2021 (19 مهر 1400) یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای سازمان اطلاعات و امنیت عراق را با دستگیری یکی از مهم‌ترین رهبران داعش اعلام کرد. بنا بر اعلام الکاظمی، سامی جاسم، مسئول ساختار مالی سازمان تروریستی داعش و معاون سرکرده کشته داعش، ابوبکر البغدادی، در عملیاتی برون مرزی – بنابر گزارش رسانه‌ها احتمالا ترکیه- دستگیر شده است.
دستگیری معاون البغدادی در مرزهای خارج از عراق، در سطح جهانی بازتاب بسیار گسترده ای را به همراه داشته و به عنوان دستاوردی بزرگ برای نهادهای امنیتی این کشور شناخته شده است. با این اوصاف، اکنون این مساله قابل طرح است که بازداشت سامی جاسمی در محدوده خارج از کشور عراق چه پیام‌ها و ابعاد مهمی را پیرامون مبارزه با تروریسم دارد؟
سامی جاسم از عضویت در زندان آمریکا تا معاونت البغدادی
سامی جاسم با نام کامل سامی جاسم محمد الجبوری که با لقب "حاجی حمید" در میان داعشی‌ها شناخته می‌شود حدودا ۶۰ ساله و متولد شهر موصل عراق است. او پیش از آنکه داعش بر مناطق گسترده‌ای از سوریه و عراق مسلط شود از اعضای ارشد القاعده بود. گفته می‌شود سامی جاسم از سال ۲۰۱۴ مسئولیت تامین مالی داعش را بر عهده داشته است. او در فروش محموله‌های نفتی، مواد معدنی و آثار باستانی سرقت شده از موزه‌ها و محوطه‌های باستانی در عراق و سوریه نقش اصلی داشته است.
خرانه‌داری آمریکا او را در سال ۲۰۱۵ در لیست تروریستی خود قرار داد. در تابستان ۲۰۱۶ پس از انجام عملیات مشترک نیروهای ویژه آمریکا و کردستان عراق در گذرگاه مرزی القائم گفته شد که سامی جاسم کشته شده است. بعدتر مشخص شد که او در این مکان حضور نداشته و اهداف عملیات به اشتباه تعیین شده بود.
سامی جاسم یک سال پس از پیوستن به القاعده در فوریه 2005 توسط نیروهای آمریکایی در عراق دستگیر شد و ۵ سال را در زندان گذراند. او پس از آزادی مجددا به سازمان القاعده در عراق ملحق شد. سامی جاسم در لیست «پاداش برای عدالت» آمریکا هم قرار داشت. پس از کشته شدن ابوبکر بغدادی به دست نیروهای آمریکایی، سامی جاسم با رهبر جدید داعش، ابو ابراهیم الهاشمی بیعت کرد.
ضرورت‌های اتصال کمربند امنیتی بفداد- دمشق
طی سال‌های گذشته نیروهای حشدالشعبی بارها بر افزایش همکاری‌های امنیتی میان عراق و سوریه به عنوان دو کشوری که امنیت آنها به یکدیگر گره خورده است، تاکید کرده‌اند اما قدرت‌های غربی به ویژه ایالات متحده آمریکا همواره تلاش کرده که برنامه حشدالشعبی بر دفاع از امنیت ملی عراق در مرزهای خارج از این کشور را مختل کند. حتی تمامی شواهد و گزارش‌ها حاکی از آن هستند که واشنگتن در مسیر اجرایی کردن نقشه‌های خود برای ایجاد بی‌ثباتی در عراق از مرز سوریه برای جابجایی تروریست‌ها به داخل عراق بهره گرفته است.
در واقع، آمریکایی‌ها با پی بردن به این مساله که بعد از مصوبه پارلمان عراق برای اخراج نظامیان خارجی از این کشور که در 5 ژانویه 2020 (15 دی 1398) به تصویب رسید، دیگر جایگاهی در میان شهروندان و جامعه عراقی نخواهند داشت؛ لیکن به منظور یافتن بهانه و ابزار لازم برای باقی ماندن در عراق از ایجاد بحران و بهره‌گیری از تهدید گروه تروریستی داعش بهره گرفته اند تا زمینه تداوم حضور خود را ایجاد کنند. اما اکنون دستگیری سامی جاسم در مرزهای خارج از عراق، به وضوح این خواسته و برنامه حسد الشعبی را تایید می‌کند که مبارزه با تروریسم و رفع تهدیدات امنیتی عراق نیازمند اقدامات فرامرزی است.
دستگیری سامی جاسم، مبنایی برای عمق بخشیدن به مناسبات بغداد –دمشق
در سطحی دیگر، دستگیری سامی جاسم یا همان «حجی حمید» داعشی‌ها، به طور ویژه اهمیت همکاری میان دو کشور عراق و سوریه را به عنوان کانون‌های اصلی استقرار و مخفی شدن این گروه تروریستی به نمایش می‌گذارد. رهبران گروه تروریستی داعش در چند سال گذشته در مرزهای عراق و سوریه در حال رفت و آمد بوده و برای سازماندهی هسته‌های پنهان خود در نقاط مختلف این دو کشور برنامه‌ریزی کرده‌اند. با این اوصاف، همواره آمریکا و برخی کشورهای مزدور عربی، همواره تلاش کرده از همکاری میان این بغداد – دمشق در سطوح مختلف ممانعت به عمل بیاورند.
اما اکنون در هم تنیدگی امنیتی میان عراق و سوریه موضوع غیر قابل انکاری است که دستگیری سامی جاسم بیش از بیش آن را نمایان کرده است. کشورهای سوریه و عراق به عنوان دو کانون اصلی فعالیت مخوف‌ترین گروه تروریستی تاریخ یعنی داعش، به طور حتم، برای حفظ امنیت و ثبات در نواحی مرزی و نیز در داخل شهرها، نیازمند همکاری گسترده با یکدیگر هستند. هر چند بغداد و واشنگتن نیز نسبت به این مساله واقف بوده و خواستار همکاری بایکیگر هستند اما همواره حامیان داعش و دیگر گروه‌های تروریستی به رهبری آمریکا، تلاش کرده‌اند مانع تقویت همکاری میان این دو کشور شوند.
نماد بارز این مساله را می‌توان در جریان کنفرانس امنیتی بغداد در اواخر ماه آگوست میلادی مشاهده کرد که طی آن با وجود رغبت دولت عراق و مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر این کشور، امانوئل ماکرونف رئیس‌جمهور فرانسه که به نمایندگی از غربی‌ها در این نشست حضور داشت، مانع از دعوت دمشق شده بود. حتی پس از برگزاری اجلاس الکاظمی اعلام کرده بود که نتایج نشست را به اطلاع دمشق رسانده است که این خود نمایان گر رغبت دو طرف به گسترش همکاری‌های دو جانبه در سوطح مختلف است.
در مجموع می‌توان اظهار داشت دستگیری سامی جاسم می‌تواند زمینه‌ای برای گسترش همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی میان عراق و سوریه در آینده باشد و همین امر زمینه را برای تقویت مناسبات در سطوح دیگر فراهم کند. یا توجه به نیازهای امنیت و اقتصادی موجود، گسترش مناسبات نه تنها یک واقعیت غیر قابل انکار است یلکه می‌توان از آن به عنوان یک ضرورت برای تقویت جایگاه و قدرت عرا و سوریه در منطقه یاد کرد.
