مقتدی صدر از هرگونه اقدام و کنشی اعم از صدور بیانیه های شدیداللحن و برگزاری اعتراضات خیابانی علیه دولت مستقر، ابایی نداشته و می تواند کار را برای رئیس جدید کابینه دشوار کند. بنابراین اقدام مصطفی الکاظمی برای تشکیل کمیته گفتگو را می توان تلاشی از پیش برنامه‌ریزی شده برای رفع تبعات عدم حضور جریان صدر در انتخابات زودهنگام مورد ارزیابی قرار داد.
الوقت – مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق اخیراً طرحی را برای تشکیل کمیته مذاکره با احزاب تحریم کننده انتخابات مجلس این کشور را پیشنهاد داده است. طرح الکاظمی در نشستی با حضور «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان، «فائق زیدان» رئیس شورای عالی قضایی و کمیسیون انتخابات و نمایندگی سازمان ملل در عراق، به منظور راضی کردن تحریم کنندگان انتخابات زودهنگام پارلمانی این کشور برای بازگشت به عرصه انتخابات که در 10 اکتبر 2021 (18 مهر 1400) برگزاری می‌شود ارائه شده است. برگزاری انتخابات زودهنگام اخیر در شرایطی است که براساس قانون، آوریل ۲۰۲۲ (فروردین سال آینده) دوره چهارساله، چهارمین دوره مجلس نمایندگان عراق که با برگزاری انتخابات در ۱۲ ماه می ۲۰۱۸ (۲۲ اردیبهشت ۹۷) تشکیل شد، به اتمام می رسد.
طرح پیشنهادی الکاظمی برای برای تشکیل کمیته گفتگو با احزاب تحریم‌کننده انتخابات زودهنگام پارلمانی، در شرایطی است که طی یک ماه گذشته کمیسیون مستقل انتخابات عراق اجازه تبلیغات انتخاباتی را برای جریان‌ها و ائتلاف‌های سیاسی صادر کرده است اما برخلاف تصورات اولیه تاکنون نه تنها شهروندان عراقی استقبال گرمی از این موضوع نداشته‌اند، بلکه جریان ها و شخصیت های سیاسی نیز تاکنون به شکل جدی وارد عرصه تبلیغات انتخاباتی نشده‌اند.
بنابر اعلام کمیسیون مستقل انتخابات عراق در انتخابات زودهنگام پارلمانی ۱۰ اکتبر ۳ هزار و ۲۴۹ نفر نامزد شده‌اند ۲۵ میلیون و ۶۳ هزار و ۱۳۳ نفر نیز واجد شرایط مشارکت در انتخابات هستند که در این میان ۲۳ میلیون و ۹۸۶ هزار و هفتصد و چهل و یک نفر رای دهنده عمومی، یک میلیون و ۷۵ هزار و ۷۲۷ نفر رای دهنده ویژه و ۶۷۱ نفر از واجدین شرایط نیز زندانی‌ها هستند. با این وجود، تاکنون ۲۵ حزب و جریان سیاسی انصراف خود را از مشارکت در انتخابات زودهنگام ۱۰ اکتبر اعلام کرده‌اند.
در این میان مقتدی صدر که رهبری ائتلاف السائرون را در پارلمان عراق برعهده دارد، مهم‌ترین جریان سیاسی بوده که انصراف خود را از شرکت در انتخابات اعلام کرده است. در واقع مقتدی صدر در گذشته نیز کناره‌گیری خود را از عرصه سیاست و انتخابات اعلام کرده بود اما بارها شاهد بازگشت مجدد او به عرصه سیاست و حکمرانی در عراق بوده ایم. در مقطع کنونی نیز این احتمال وجود دارد که مجدداً در رای خود تجدید نظر کرده و به عرصه انتخابات پارلمانی بازگردد لذا تمامی شواهد نیز نشانگر آن هستند که الکاظمی تلاش ویژه‌ای برای تغییر رای این رهبر سیاسی در پیش گرفته است. در مجموع، اکنون این مسئله را مطرح است که چرا مصطفی الکاظمی نسبت به تحریم انتخابات نگران است و چه اهدافی از تشکیل کمیته مذکور در سر دارد؟ در پرداختن به این پرسش می توان دو محور مهم را مورد توجه قرار داد.
از دست رفتن پشتوانه سیاسی برای نخست‌وزیری مجدد
مصطفی الکاظمی که از ۷ می ۲۰۲۰ سمت نخست وزیری را در کشور عراق بر عهده داشته، همواره تمدید دوره ریاست خود در کابینه را به عنوان هدف غایی، در کانون تمرکز خود قرار داده است. الکاظمی طی ماه‌های گذشته در دو سطح داخل و خارج از عراق، در پی یافتن متحدان و حامیانی برای خود بوده و در این راستا، مقتدی صدر -رهبر بزرگترین فراکسیون حاضر در پارلمان عراق- و مسعود بارزانی -رهبر حزب دموکرات کردستان عراق به عنوان بزرگترین جریان سیاسی کردی- مهم‌ترین بازیگرانی بوده که نخست وزیر مستقر، به حمایت آنها امید داشته است. لذا به نظر می رسد انصراف مقتدی صدر از مشکارکت در انتخابات همچون شوک بزرگی برای مصطفی الکاظمی بوده باشد؛ زیرا او چنین می پنداشت که جریان صدر در نهایت از نخست‌وزیری مجدد او حمایت خواهد کرد.
با ابن اوصاف، توجه به این امر ضروری است که حمایت مقتدی صدر از الکاظمی، به هیچ عنوان امری مسجل و از پیش تعیین شده نبوده و حتی احتمال چرخش در مواضع او در حمایت یک نامزد دیگر نیز وجود داشت اما نکته مهم این است که الکاظمی، نسبت به حمایت جریان های نمانیده گفتمان ملی گرایی از خود بسیار امیدوار بود. لذا به نظر می‌رسد او در مدت زمان کوتاه باقیمانده تا موعد برگزاری انتخابات زودهنگام قصد دارد، تمامی ابزارها و تلاش خود را برای بازگشت جریان صدر به عرصه رقابت انتخاباتی را به کار بگیرد تا از این طریق پشتوانه‌ای نسبی برای تکرار دوران نخست وزیری خود داشته باشد.
نگرانی از تبعات عدم حضور جریان صدر در انتخابات
مقتدی صدر به عنوان یک رهبر سیاسی و مذهبی پرنفوذ در سیاست و حکمرانی عراق، طی سال‌های بعد از ۲۰۰۳ همواره نقش پررنگی را در تحولات این کشور ایفا کرده است. صدر پس از منحل کردن نیروهای جیش المهدی در سال ۲۰۰۷، عملاً مسیر ورود به صحنه انتخابات را در پیش گرفت و طی سال‌های بعد از ۲۰۰۹ همواره در انتخابات ملی و استانی مشارکت داشته است اما نکته قابل توجه به پیرامون رفتار و کنش سیاسی او این است که همواره از پذیرش مسئولیت مستقیم خودداری کرده و تلاش داشته که نقش اپوزیسیون را ایفا کند. هرچند مقتدی صدر بارها تصمیماتی غیر منتظره را اتخاذ کرده و از عدم حضور خود در عرصه سیاست و حکمرانی کشور عراق سخن به میان آورده اما به همان اندازه نیز شاهد تغییر مواضع عجیب او بوده‌ایم.
در شرایط کنونی نیز اتخاذ ژست عدم مشارکت در انتخابات از سوی او، این نگرانی را برای مصطفی الکاظمی و حتی شاید دیگر نامزدهای تصدی منصب نخست وزیری در کشور عراق در وضعیت بعد از انتخابات در اکتبر را به وجود آورده است که احتمالاً مقتدی با در پیش گرفتن روال سابق و ایفای نقش اپوزیسیون، موانع بزرگی را شد راه ان‌ها قرار می‌دهد. واقعیت امر این است که مقتدی صدر از هرگونه اقدام و کنشی اعم از صدور بیانیه های شدیداللحن و برگزاری اعتراضات خیابانی علیه دولت مستقر، ابایی نداشته و می تواند کار را برای رئیس جدید کابینه دشوار کند. بنابراین اقدام مصطفی الکاظمی برای تشکیل کمیته گفتگو را می توان تلاشی از پیش برنامه‌ریزی شده برای رفع تبعات عدم حضور جریان صدر در انتخابات زودهنگام مورد ارزیابی قرار داد.
