پایگاه تحلیلی الوقت - این روزها که چین به سرعت در حال تقویت و توسعه روابط تجاری و اقتصادی خود در کشورهای آسیایی و دیگر مناطق است، حال اروپایی ها از خوابی زمستانی بیرون آمده و با احساس خطر نسبت به توسعه و نفوذ اقتصادی چین به دنبال راه حل هستند.
در همین ارتباط نیز به تازگی وزرای خارجه اتحادیه اروپا برای مقابله با نفوذ فزاینده پکن در کشورهای جهان، برنامه‌های توسعه استراتژی سرمایه‌گذاری را در مقابل برنامه «ابتکار کمربند و جاده» چین تصویب کرده اند.
بیداری دیرهنگام اروپا
پکن که طرح «ابتکار کمربند و جاده» را در سال ۲۰۱۳ آغاز کرد در حال حاضر سرمایه‌گذاری در حدود ۷۰ کشور جهان و سازمان‌های بین‌المللی را پیش برده است. از جمله در کشورهای عضو اتحادیه اروپا مانند بندر پیرائوس یونان و همچنین ایتالیا اقداماتی انجام داده است چراکه این کشور به اهمیت دریای مدیترانه برای طرح‌های حمل و نقلی و زیرساختی واقف است.
اما وزرای خارجه ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا به تازگی و در جریان نشست شورای وزرای خارجه این اتحادیه موافقت کردند که مشوق‌های جدیدی را به طرح‌های تازه اعلام شده تحت عنوان «ارتباط جهانی با اروپا» اعطا کنند و از سال ۲۰۲۲ برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های مشخص شده در پیوند اروپا با جهان، فشار بیشتری وارد کنند.
جوزپ بورل، رئیس دستگاه دیپلماسی اروپا روز دوشنبه در یک نشست خبری گفت: «این موضوع، هدف گسترده‌تری دارد که ارتباطات را در مرکز سیاست خارجی ما قرار دهد.»
وی تاکید کرد که اتحادیه اروپا این کار را از دو سال پیش با توافق با ژاپن آغاز کرده است.
وی افزود: «به نظر می‌رسد که در حال حاضر این موضوع برای ما بسیار مهم‌تر باشد تا به مشکلات روابط با خاورمیانه نگاه گسترده‌تری داشته باشیم و در پی آسیای میانه و چین باشیم اما نه با همان روش و اهدافی که چین با طرح «ابتکار کمربند و جاده» دارد.»
کشورهای اروپایی باید احتیاط لازم را در وابستگی بیش از حد به پکن چه از نظر زیر ساخت‌ها و چه از نظر تجارت داشته باشند تا در صورتیکه در زنجیره تامین شوکی ایجاد شد دچار تنگنا نشوند.
آلیشیا گارسیا هرور، محقق اندیشکده بروگل در بروکسل نیز در این ارتباط معتقد است: کشورهای اروپایی باید احتیاط لازم را در وابستگی بیش از حد به پکن چه از نظر زیر ساخت‌ها و چه از نظر تجارت داشته باشند تا در صورتیکه در زنجیره تامین شوکی ایجاد شد دچار تنگنا نشوند. ارتباطات بهتر به معنای متنوع‌سازی زنجیره‌های ارزش و کاهش وابستگی‌های استراتژیک برای اتحادیه اروپا و شرکای آن است.
دست و دلبازی های اروپایی ها
به تازگی اتحادیه اروپا از ارائه کمک‌های مالی به برخی کشورها خبر داده است.
از جمله «شارل میشل»، رئیس شورای اتحادیه اروپا در جریان سفر اخیر خود به ارمنستان اعلام کرد: اتحادیه اروپا دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو به ارمنستان کمک مالی اختصاص خواهد داد و این منابع باید در زمینه‌هایی نظیر زیرساخت‌ها، محیط زیست، حمل و نقل و اجرای اصلاحات دموکراتیک استفاده گردند.
همین کمک های مالی مشابه از سوی این مقام اروپایی برای گرجستان و برخی دیگر از کشورها نیز اعلام شد که جملگی با اهدافی مشخص تخصیص داده می شود. در عین حال آن چه مشخص است تکاپوی اروپا برای جلب شرکای چین است، اما این که آیا اروپایی ها خواهند توانست در تجارت خارجی و جلب شرکای اقتصادی با چین مقابله کنند، جای سوال و تردید جدی است.
اقتصاد در هم تنیده
سرمایه گذاری چندبرابری چین در خارج: دست و پا زدن های اتحادیه اروپا برای رقابت با چین در تجارت خارجی و جلب شرکای تجاری چین به میزان زیادی دیرهنگام و شاید بی نتیجه باشد.
در حال حاضر سرمایه گذاری مستقیم خارجی چین در کشورهایی که در طرح جاه طلبانه یک کمربند و یک جاده شرکت کردند، همچنان در حال افزایش است و در پنج ماه اول سال 2021، 13.8 درصد نسبت به سال گذشته رشد کرد و به 7.43 میلیارد دلار رسید.
طبق داده های رسمی، سرمایه گذاری های خارجی چین در بخشهای تولید و انتقال اطلاعات به رشد خود ادامه می دهند. بخش تولید در 5 ماهه اول 7.2 میلیارد دلار جذب کرد که 11.8 درصد افزایش نسبت به سال گذشته نشان می دهد.
به گفته وزارت بازرگانی چین، سرمایه گذاری مستقیم توسط شرکت های چینی به 32.75 میلیارد دلار رسیده است که 3.8 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته و بیش از 75 درصد از کل سرمایه گذاری مستقیم خارجی را در این دوره تشکیل می دهد. بر اساس این گزارش، طرح ابتکاری جاه طلبانه هزار تریلیونی دلاری کمربند و جاده (که به آن "جاده ابریشم جدید " نیز می گویند) و توسط شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال 2013 اعلام شد، با هدف تقویت اتصال و همکاری بین آسیای شرقی، اروپا و آفریقای شرقی مطرح شد. طبق اطلاعات رسمی، میزان کل گردش مالی تجاری بین چین و کشورهای عضو طرح کمربند و جاده از سال 2013 تا 2020 به 9.2 تریلیون دلار رسیده است ، در حالی که مجموع سرمایه گذاری شرکت های چینی در این کشورها به 136 میلیارد دلار رسیده است.
موفقیت چین در جلب سرمایه گذاری خارجی: از سوی دیگر به دنبال شیوع کرونا و تأثیرات منفی آن بر اقتصاد آمریکا و اروپا در سال ۲۰۲۰، جریان سرمایه خارجی به سمت کشورهای غربی بسیار کاهش یافت و چین به عنوان مقصد اصلی سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان، از آمریکا پیشی گرفت. در واقع توانایی چین در کنترل سریع ویروس کرونا در داخل مرزهایش کمک کرد تا اقتصاد این کشور نسبتاً سریع به حالت عادی بازگردد.
تعداد سرمایه گذاری‌های سال ۲۰۲۰ نشان دهنده حرکت چین به سمت تبدیل شدن به مرکز اقتصادی جهان است که برای مدت طولانی تحت سلطه آمریکا قرار داشت. تغییری که در دوره شیوع همه گیری بر سرعت آن افزوده شد و چین توانست جایگاه خود را مستحکم کند و سهمش را از تجارت جهانی افزایش دهد.
همچنین کمیسیون سرمایه گذاری چین اعلام کرد که مجموع گردش مالی اوراق قرضه خرید و فروش شده توسط اتباع و شرکت های خارجی در دوازده ماه متهی به آوریل به ۳.۲۲ تریلیون یوان (بیش از نیم تریلیون دلار) رسیده است. این رقم در مقایسه با بازه زمانی مشابه منتهی به ماه قبل ۱۰ میلیارد دلار بیشتر شده است.
به عقیده تحلیل گران، تقویت ارزش یوان در ماه های اخیر و رشد تقاضا برای کالاهای چینی در سطح جهان از دلایل اصلی بالا گرفتن تقاضا برای اوراق بهادار چینی بوده است. چین اکنون پس از آمریکا به دومین بازار بزرگ اوراق مالی در جهان تبدیل شده است.
تحلیل گران فوتسی راسل انگلیس ماه قبل با انتشار گزارشی اعلام کردند که تقاضا برای خرید اوراق قرضه دولتی چین بالاتر از هر اوراق دولتی دیگری در جهان بوده است.
دولت چین از سال قبل با هدف افزایش جذب سرمایه گذاری خارجی، شرایط کلی سرمایه گذاری را تسهیل کرده که از جمله این تغییرات می توان به مجوز مالکیت ۱۰۰ درصدی اتباع خارجی بر روی شرکت ها در حوزه های غیرحساس اشاره کرد که برای نخستین بار اجرایی شده است.
این شرایط ایده آل برای چین در حالی رقم خورده که کشورهای آمریکا و کشورهای اروپایی با کاهش سرمایه گذاری خارجی روبرو بوده اند.
در هم تنیدگی اقتصادی: از سوی دیگر بزرگترین قدرت اقتصادی اروپا یعنی آلمان، بیشترین وابستگی به چین را دارد و وضعیت دیگر کشورهای اروپایی نیز مشخص است. در تجارت خارجی، چین هم اکنون مهمترین بازار خارجی آلمان به شمار می رود. طبق اعلام اداره فدرال آمار آلمان، در سال 2020، حجم مبادلات چین و آلمان (واردات و صادرات در مجموع) به میزان باورنکردنی 212.6 میلیارد یورو رسیده است. تا آنجا که به صادرات آلمان مربوط می شود، شرکت های آلمانی در حال حاضر تقریبا به همان اندازه که با ایالات متحده آمریکا تجارت می کنند در چین فروش دارند.
در سال 2020، دایملر با مدل های مختلف مرسدس بنز، 36 درصد از فروش خود را در چین، یعنی بیش تر از هر کشور دیگری انجام داد. چین همچنین در سال های اخیر به عنوان یک مقصد سرمایه گذاری اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. به عنوان مثال، فولکس واگن اکنون 42 درصد از تولید خود را در شرق آسیا انجام می دهد.
فقط شرکت های بزرگ خودروسازی و تأمین کنندگان این خودروها نیستند که طی چند سال گذشته در شرق آسیا سود قابل توجهی کسب کرده اند. شرکت های آلمانی در مجموع 84 میلیارد یورو در چین سرمایه گذاری کرده اند. اگر چه این تنها یک دهم مراودات اقتصادی آلمان با کشورهای اتحادیه اروپاست، اما باید گفت که توجه آلمان روز به روز به شرق آسیا بیش تر می شود. بین سال های 2015 و 2018، سرمایه گذاری های مستقیم شرکت های آلمانی در چین به مقدار یک ششم افزایش یافته است. در همین دوره، تعداد کارکنان در این شرکت ها 10 درصد و فروش آنها 20 درصد افزایش یافته است. طبق آمارهای بوندس بانک اخیراً شرکت های آلمانی تقریباً 2300 شرکت تابعه را در چین تحت مدیریت خود داشته اند.
این همه درهم تنیدگی اقتصادی باعث ایجاد وابستگی می شود. همین هم یکی از دلایلی است که اروپا و به ویژه آلمان از تعیین مرزهای مشخص در روابطشان با چین پرهیز می کنند و در واقع برای شان تعیین چنین مرزهایی سخت و گاه غیرممکن است، چون اقتصاد اروپا با چین درهم تنیده شده است.
