الوقت- در آخرین هفته‌های حضور ترامپ در کاخ سفید به نظر می‌رسد که با توجه سفرهای پی در پی مقامات ارشد سیاسی و نظامی آمریکایی به منطقه غرب آسیا، دولت ترامپ تمرکز خود را در سیاست خارجی متوجه مسائل این منطقه کرده است. پس از تور منطقه‌ای نسبتاً گسترده و پرحاشیه مایک پمپئو، اکنون کاخ سفید تصمیم به فرستادن جراد کوشنر، داماد و مشاور ارشد ترامپ به منطقه کرده است. مأموریت اصلی کوشنر در این سفر تلاش برای پایان دادن به بحران شورای همکاری خلیج فارس اعلام شده است که از ژوئن سال 2017 در پی تحریم قطر از سوی 4 کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر شروع شد.
واشنگتن در هفته‌های اخیر تلاش‌های خود را برای حل اختلافات میان کشورهای تحریم کننده و قطر شدت بخشیده است به صورتی که رابرت اوبراین ، مشاور امنیت ملی ایالات متحده در اواخر آبان ماه اعلام کرد دولت ترامپ در حال تلاش برای رفع محاصره سه ساله قطر بوده و امیدوار است که "در 70 روز آینده" بحران حل شود. در همان روز شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر تأكید كرد كه درهای کشورش از ابتدا برای گفتگو باز بوده است و در این بحران هیچ برنده یا بازنده‌ای وجود ندارد.
اما علاوه بر اعلام آمادگی قطر، پیروزی جو بایدن که در مبارزات انتخاباتی مواضع سختی علیه ریاض و شخص بن سلمان اتخاذ کرده بود، موجب شده تا عربستان سعودی در جستجوی راه هایی برای حل و فصل اختلافات با قطر برای نشان دادن حسن نیت در آمادگی برای تغییر در برخی رویه‌های گذشته به دولت آینده آمریکا باشد. در این رابطه " فایننشال تایمز " گفته است: پس از شکست دونالد ترامپ ریاض تلاش های خود را برای حل درگیری سه ساله با قطر شدت بخشیده است.
انتظار بن سلمان از روابط سرد با دولت آینده آمریکا وقتی جدی‌تر می‌شود که قطر تلاش‌های خود برای پیگیری پرونده از طریق مجامع بین المللی را شدت بخشیده است به صورتی که دوحه روز پنجشنبه با استناد به احکام صادره از سوی نهادهای تخصصی بین المللی مانند دیوان بین المللی دادگستری (ICJ) در رد ادعاهای کشورهای تحریم‌کننده، از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواست كه "اقدامات یك جانبه ، قهری و غیرقانونی كه كشورهای محاصره كننده اعمال می كنند" را محكوم كند. آلنا دوهان گزارشگر ویژه سازمان ملل اخیراً با سفر به دوحه در مورد تأثیر منفی تحریم یک جانبه بر وضعیت زندگی شهروندان قطری، تأیید کرد که کشورهای محاصره کننده مرتکب نقص حقوق بشر شده‌اند.
این در حالی است که بسیاری بر این اعتقادند با رفتن ترامپ، کاخ سفید نیز دوحه را در شورای امنیت برای محکوم کردن سعودی‌ها یاری خواهد کرد آنهم در برهه‌ای که فشارهای بین المللی بر سعودی‌ها برای پایان دادن به جنگ خونین در یمن نیز شدت یافته است.
ترامپ تشنه دستاوردسازی
شرایط دشواری که محمد بن سلمان با آن روبه روست موجب شده تا ترامپ برای سنگین کردن وزن دستاوردهای سیاست خارجی دوران ریاست جهوری خود و البته جلوگیری از واریز شدن امتیاز حل بحران به جیب دموکرات‌ها، دیپلماسی فعالتری برای حل بحران شورای همکاری در روزها و هفته‌های باقی مانده تا 20 ژانویه در پیش گیرد.
بسیاری بر این اعتقاد هستند که اصرار ترامپ بر تکرار ادعاهای تقلب گسترده در انتخابات ریاست جمهوری حتی پس از چراغ سبز او به شروع فرآیند انتقال قدرت، با این هدف صورت می‌گیرد که او پایه های مشروعیت دولت بایدن را متزلزل کرده و از این طریق شرایط را برای حضور مجدد خود و یا چهره‌ای نزدیک به خود در انتخابات ریاست جمهوری در سال 2024 فراهم کند. طبیعتاً با این وصف ترامپ خواهان آن است که بحران بزرگی که در دوران او در شورای همکاری خلیج فارس بوجود آمد در همین دوران خاتمه یابد و نه در دوره بایدن. از طرف دیگر تیم ترامپ امیدوار است که حل بحران شورای همکاری بتواند به تسریع روند عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی بیانجامد.
باز کردن معبر عادی‌سازی
مقامات آمریکایی معتقدند که تحت فشار قرار دادن عربستان برای انعقاد توافق با اسرائیل ، سایر کشورهای عربی را نیز به پیروی از این اقدام سوق می‌دهد. اما بر اساس برخی گزارشها در دیدار اخیری که میان نتایناهو و پمپئو و بن سلمان در شهر نئوم روی داد برخلاف انتظار نتانیاهو و پمپئو، ریاض هیچ نشانه‌ای از اینکه در آستانه پیوستن به پذیرش عادی سازی در دوران ترامپ باشد از خود بروز نداده است.
اما در حالی که پمپئو با دست خالی ریاض و منطقه را ترک کرد، کاخ سفید امیدوار است که کوشنر بتواند با باز کردن گره بحران شورای همکاری شرایط را برای پیشبرد عادی سازی فراهم کند. كوشنر را در این سفر آوی بركوویتز ، نماینده ایالات متحده در امور خاورمیانه همراهی می‌کند. برکوويتز در جریان سفر هيات آمريکايي-اسرائيلي به منامه پايتخت بحرين درباره سازش عربستان سعودي با رژيم صهيونيستي گفته بود: «اين تصميمي است که آنها بايد بگيرند، اما رايزني‌هاي ما با آنها در چند بعد مثبت بوده است و ما مباحث خيلي خوبي با سعودي‌ها داشتيم اما زمان به ما خواهد گفت چه پيش مي‌آيد».
اولاً کوشنر روابط بسیار نزدیکی با بن سلمان دارد و همین امر دلیل عمده فرستادن او به منطقه است. صهیونیست‌ها یکی از چالش‌های پیش روی عادی سازی را اختلافات میان کشورهای شورای همکاری می‌دانند که حتی موجب نگرانی سعودی‌ها از بهره‌برداری سیاسی قطر از مخالفت‌های داخلی و منطقه ای با عادی سازی شده است چنانکه وزیر خارجه قطر اخیراً با اعلام تأثیر منفی عادی سازی بر تشکیل دولت فلسطینی، سعی در ضربه زدن به توجیحات اماراتی‌ها کرده بود. اهمیت این تقابل برای بن سلمان وقتی بهتر درک می شود که به قدرت رسانه‌ای قطر با داشتن شبکه الجزیره و نفوذ ایدئولوژیک بر گروه‌های اخوانی در جهان توجه نمود.
ثانیاً سفر کوشنر به منطقه پس از دو رویداد بسیار مهم هدف قرار گرفتن مجدد تأسیسات آرامکو توسط انصارالله یمن و ترور شهید فخری زاده دانشمند برجسته هسته‌ای روی می‌دهد. قابل تصور است که فرستاده‌های کاخ سفید از ضربه‌پذیری امنیتی ریاض در مواجهه با یمنی‌ها بویژه در بحث صنابع استراتژیک نفتی و شاهراه حیاتی تنگه باب المندب به عنوان ضرورت‌های پیوستن ریاض به توافق عادی سازی برای تقویت ائتلاف‌سازی منطقه‌ای علیه محور مقاومت استفاده کنند.
