الوقت- اگرچه در قرون گذشته جنگ روانی مکمل جنگ واقعی بوده و در شکل پیش درآمد جنگ، هم‌زمان با جنگ و حتی در غیاب جنگ به کار رفته است، اما چیزی را که در حال حاضر و به‌ویژه با ظهور گروه تروریستی داعش شاهد آن هستیم، تحولی رخ داده است که به نظر می‌رسد از مرزهای مفهوم کلاسیک «جنگ روانی» فراتر رفته است و به یک جنگ واقعی پهلو می‌زند.
جنگ روانی برای گروه تروریستی داعش از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به‌طوری که اهمیت آن از جنگ نظامی و میدانی کمتر نیست. از همین‌رو، داعش «رسانه و تبلیغات را نیمی از جهاد» می‌داند .
در حقیقت، خلق جنگ روانی و ایجاد رعب و وحشت در میان مردم، تاکتیک اصلی داعش در عراق و سوریه است. علت توسل به این شیوه نیز شمار اندک نیروهای داعش در برابر ارتش و نیروهای طرف مقابل است. داعش برای تسلط بر سرزمین‌های پهناور و شهرهای پرجمعیت نیز به جنگ روانی نیاز دارد.
گروه تروریستی داعش برای ایجاد رعب و ترس از ابزارهایی مثل کشتارهای دسته جمعی و بی‌رحمانه، عملیات انتحاری، انتشار تصاویر سر بریدن و انفجارهای خیابانی بهره می‌برد. استفاده از تاکتیک‌هایی همچون القای وحشت، انتشار اخبار ساختگی و جعلی درباره پیروزی‌ها و فتوحات داعش، برجسته‌سازی و بزرگ‌نمایی عملیات‌ها، ابهام‌های عددی در خصوص توان نظامی داعش، قهرمان‌سازی از فرماندهان نظامی داعش و انتشار اخبار دروغین تنها نمونه‌ای از عملیات روانی داعش در عراق و سوریه بوده است .
این گروه تروریستی از طریق انتشار گسترده ویدیو کلیپ‌هایی از اعمال وحشیانه خود نظیر بریدن سر افراد و کشتارهای گروهی و همچنین رژه‌های پیروزی خود در فضای اینترنت در میان صفوف نیروهای نظامی طرف مقابل و ساکنان شهرهایی که داعش از آنها به عنوان قلمرو خلافت خود یاد می‌کند ایجاد رعب و وحشت می‌کند.
در همین راستا، این گروه یک راهبرد برنامه‌ریزی شده دقیق را دنبال می‌کند و آنچه را که در توئیتر و یوتیوب قرار می‌دهد، با دقت انتخاب می‌کند. این گروه عکس‌هایی را انتخاب می‌کند که می‌تواند بالقوه تأثیر عمیقی بگذارد، در میان دشمنانشان ترس ایجاد کند و تحسین سایر گروه‌های افراطی را برانگیزد.
از جمله مشهورترین ویدیوهای داعش همان‌هایی است که گردن زدن افرادی که داعش آنها را «مرتد» و «کافر» می‌خواند در دل کویر به تصویر می‌کشد. این ویدئو‌ها نیز بخشی از راهبرد گسترده‌تر رسانه‌ای داعش برای تحکیم تصویر و اشاعه ترس و وحشت در دل مردم است. این راهبرد توانسته با موفقیت همراه باشد، زیرا داعش موفق شده در برخی نبرد‌ها چه در سوریه و چه در عراق، بدون جنگیدن و با راهبرد «النصر بالرعب» (پیروزی از طریق ترس) پیروز میدان شود. به باور آنها، این امر مرهون راهبرد رسانه‌ای در پیش گرفته از سوی گروه است که علیه همه مخالفان به کار برده می‌شود.
در نهایت، بزرگ‌ترین موفقیت و کامیابی تروریستهای داعش را باید در عملیات روانی و فریب دادن افکار عمومی از طریق ابزارها و شبکه‌های اجتماعی دانست. این حربه یکی از مؤثرترین عوامل پیشروی داعش در استان‌های تصرف شده عراق بدون هرگونه جنگ و درگیری به شمار می‌رود .
البته داعش علاوه بر رسانه‌های جمعی خویش از پوشش جانبدارانه برخی از شبکه‌های ماهواره‌ای عربی که با دلارهای نفتی حمایت می‌شوند برخوردار است. شبکه‌هایی که به واژگون جلوه دادن حقایق و تشویق و تحریک خشم و گسترش دشمنی بر علیه گروه‌های خاص و نشان دادن دوست در هیئت یک دشمن کوشش نمودند. این کانال‌های ماهواره‌ای به صورت خواسته یا ناخواسته در گسترش زمینه‌های لازم جهت احیای پدیده‌های افراط‌گرایی مشارکت دارند و با حمایت از جرم و جنایت‌های گروه‌های تکفیری و اعلام بی‌گناهی آنها، نقش حامی شیطان را ایفا می‌کنند.
سید علی نجات
