الوقت - سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه ترکیه، با گذشت حدود 5 سال از آخرین سفر خود به عراق، در 7 اکتبر 2019 (15 مهر 1398) برای دیدار با مقام‌های سیاسی عراقی وارد این کشور شد. سرگئی لاوروف در این سفر ابتدا در بغداد با مقام‌های سیاسی حکومت مرکزی دیدار و سپس برای گفتگو با دولت‌مردان اقلیم کردستان، راهی اربیل شد. سفر سکاندار دستگاه دیپلماسی روسیه، به عراق در شرایطی است که طی چند روز گذشته، این کشور به میدان اعتراضات شهروندان علیه کارایی حکومت در چند شهر تبدیل شده بود.
در شهر بغداد وزیر امور خارجه روسیه با عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر، برهم احمد صالح، رئیس‌جمهور و محمد علی حکیم، وزیر امور خارجه کشور عراق دیدار و گفتگو داشت. همچنین، لاوروف در جریان سفر خود به اربیل با مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان، نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان و مسعودی بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان عراق و رئیس سابق اقلیم، دیدار و رایزنی کرد. با تمام این اوصاف، اکنون این مساله مطرح می‌شود که وزیر امور خارجه روسیه در جریان سفر خود به عراق و دیدار با مقام‌های سیاسی حکومت مرکزی عراق و حکومت اقلیم کردستان، چه اهدافی را پی‌گیری کرده است؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان سه محور اساسی را مورد بحث و اشاره قرار داد.
افزایش مناسبات امنیتی و همکاری‌های دیپلماتیک
همکاری با کشور عراق در زمینه امنیتی و افزایش مبادلات دیپلماتیک میان مسکو با بغداد، یکی از مهمترین اهدافی است که وزیر امور خارجه روسیه در جریان سفر به عراق آن را پی‌گیری کرده است. بعد از ورود رسمی روسیه به بحران سوریه، شاهد سطحی از همکاری‌های نظامی و امنیتی میان کشورهای عراق، ایران و سوریه یا هماهنگی روس‌ها بوده‌ایم. در شرایط جدید نیز به نظر می‌رسد مسکو نسبت به افزایش سطح همکاری‌های دیپلماتیک و امنیتی با بغداد رغبت دارد.
لاوروف در بخشی از کنفرانس مطبوعاتی مشترک با وزیر خارجه عراق، به همین مساله می‌پردازد و تاکید می‌کند: «در مذاکرات با شریک عراقی خود در خصوص اهداف معین برای تحکیم همکاری‌ها در مقابله با تهدید تروریستی گفت‌وگو کرده است. وی خاطرنشان کرد که در این مذاکرات امکان گسترش همکاری‌های ضدتروریسنی روسیه و عراق در کانال دوجانبه ونیز از طریق مرکز اطلاع رسانی ضدتروریستی بغداد که در سال 2015 توسط عراق، ایران، روسیه و سوریه بوجود آمده است، بررسی شد.
اجرایی کردن طرح فروش تسلیحات به کشور عراق
یکی دیگر از اهداف سفر وزیر امور خارجه روسیه به عراق را می‌توان در راستای اجرایی کردن طرح این کشور برای فروش تسلیحات به بغداد ارزیابی کرد. واقعیت این است که طی سال‌های پس از 2003 تا کنون، آمریکا نقش اصلی تجهیز، آموزش و تقویت نیروهای نظامی عراق را بر عهده داشته است اما در شرایط جدید به نظر می‌رسد که هم حاکمان سیاسی عراقی و هم ورس‌ها در راستای انجام مبادلات نظامی با یکدیگر به صورت حدی خیز برداشته‌اند. در این میان مسکو علاقمند است که طرح بلندمدت خود برای فروش فرآینده تسلیحات نظامی را اجرایی کند. در این میان یکی از مهمترین موضوعات به طور حتم بحث خرید سامانه های پیشرفته راداری و دفاع موشکی از مسکو می باشد که عراق از نداشتن چنین امکاناتی رنج برده و همین خلأ موجب زمینه ساز شدن حملات هوایی رژیم صهیونیستی به مراکز نظامی حشد الشعبی در ماه های اخیر گردید.
در هیمن راستا، سرگئی لاوروف، پس از دیدار با محمد علی حکیم همتای عراقی خود در جمع خبرنگاران تصریح کرد: دو کشور در خصوص نیاز به اجرای قراردادهای کمیته دولتی مشترک همکاری تجاری و اقتصادی، که در ماه آوریل (فروردین - اردیبهشت) به امضا رسید، هم نظر هستند و بزودی نیز قرارداد صدور سلاح به عراق را اجرا می‌کنند.
افزایش سطح همکاری‌های اقتصادی و تجاری با اقلیم کردستان
بدون تردید، یکی دیگر از اهداف لاروف در جریان سفر خود به کشور عراق، توجه به فرصت‌های مناسب سرمایه‌گذاری اقتصادی در اقلیم کردستان و بهره‌برداری از این منطقه برای تجارت و بازرگانی است. بر اساس اطلاعات وزارت خارجه روسیه، در جریان دیدار لاوروف با مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان، او بر آمادگی طرف روسی برای افزایش همکاری‌ها با اقلیم کردستان عراق، بر اساس منافع متقابل و با در نظر گرفتن اصل هماهنگی مناطق و منافع ملی کشور عراق تاکید کرد. این درک مشترک در جریان این مذاکرات وجود داشت که لازم است تا تماس‌ها بین ساختارهای اقتصادی کردستان عراق و روسیه تقویت شود.
واقعیت این است که توجه شرکت‌های خارجی به فرصت سرمایه‌گذاری در اقلیم کردستان امری جدید نیست و طی چند سال‌گذشته نیز از سوی روس‌ها تلاش‌‌هایی برای ورود به بازار انرژی و تجارت این منطقه انجام گرفته است. در این میان، مهمترین شرکت روسی را که اقدام به سرمایه‌گذاری در اقلیم کردستان کرده، می‌توان غول نفتی این کشور یعنی «شرکت روس نفت» ارزیابی کرد که حدود 4 میلیارد دلار در اقلیم سرمایه‌گذاری کرده است. لذا می‌توان اولین سفر لاوروف به اربیل را در راستای زمینه‌سازی برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های انرژی و بازرگانی روسیه‌ای در اقلیم کردستان مورد ارزیابی قرار داد.
علاوه بر اقلیم کردستان، یکی دیگر از کانون‌ها توجه سرگئی لاوروف را می‌توان تلاش برای ورود جدی شرکت‌های نفت و گاز روسیه‌ای به بخش انرژی کشور عراق ارزیابی کرد. در حقیقت، تلاش دولت عراق برای رساندن تولید و صادرات نفت به بیش از 5 میلیون بشکه به انگیزه‌ای مثبت برای افزایش همکاری‌های میان دو کشور در زمینه انرژی تبدیل شده و به نظر می‌رسد در آینده نزدیک شاهد حضور پررنگ‌تر شرکت‌های روسی فعال در زمینه انرژی در کشور عراق خواهیم بود.
