الوقت- دو روز پس از آنکه 22 کشور در نامه ای به شورای حقوق بشر رفتار چین با اقلیت ایغور نسبت به مردم منطقه سین کیانگ را محکوم کردند، 37 کشور در نامه ای به سازمان ملل دستاوردهای حقوق بشری چین در این منطقه را تحسین کردند. این تناقض در جهت گیری کشورها سوال مهمی را ایجاد میکند که موضع کدام گروه به حقیقت نزدیک تر است و کدام گروه از کشورها ملاحظات سیاسی بیشتری را در موضع گیری خود لحاظ کرده اند؟
سین کیانگ
استان سین کیانگ (ترکستان شرقی) حدود20 میبلیون جمعیت داردکه اکثر نسبی آنها اویغور ها و مسلمانان اهل سنت هستند. این منطقه از سال 1949 به چین ملحق شده است. خرداد ماه سال گذشته خبرگزاری« لی تام »فرانسه به نقل از برخی وابستگان ایغورها گزارشی از نگهداری اجباری صدها هزار مسلمان در اردوگاههای اجباری و آموزشهای اجباری نظامی برای تزریق فرهنگ ملی چین ارائه نمود. اوایل شهریور ماه همان سال کمیته مقابله با تبعیض نژادی سازمان ملل خواستار آزادی بیش از یک میلیون اویغور بازداشت شده در این اردوگاهها شد. چین ابتدا این مساله را تکذیب نمود و اعلام کرد افراد بازداشت شده برخی از افراط گریان مذهبی هستند که برای باز آموزی بازداشت شده اند.به مرور زمان اخبار شکنجه زنان وکودکان بازداشت شده بیشتر شد. روزنامه گاردین از درخواست میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد از پکن برای تضمین دستیابی ناظران به اطلاعات موردنظر خود در سایه انتشار گزارشهای نگران‌کننده خبر داد اما چین واکنش منفی نشان داد. گاردین در ادامه گزارش خود نوشت منطقه سین کیانگ دارای حکومتی پلیسی دیجیتالی و مملو از نقاط بازرسی و دوربینهای امنیتی است ومردم این منطقه به محض سفر به خارج و یا برپایی شعائر دینی و یا حتی سخن نگفتن به زبان چینی بازداشت می‌شوند.
فقدان اجماع بین المللی
پس از گذشت یکسال از افشای اردوگاههای اجباری کار و آموزش و شکنجه در سین کیانگ هنوز کشورهای جهان از دستیابی به یک اجماع و محکوم نمودن اقدام پکن ناتوان بوده اند این مساله چند دلیل مهم دارد:
1-منطقه سین کیانگ منطقه ای استراتژیک است که هم در مسیر یک کمربند و یک جاده قرار دارد و هم دارای منابع غنی معدنی و نفت و گاز است. بخش زیادی از خط لوله 3000 کیلومتری قزاقستان - چین که قرار است سالانه 20 میلیون تن نفت خام دریای خزر را حمل می کند، از سین کیانگ میگذرد. قسمتی از این خط لوله که نفت خام را از قزاقستان پمپاژ میکند به نام خط آتاسو- آلاشانکو از سال 2005 عملیاتی شد بنابراین پکن در قالب گره زدن منافع اقتصادی تواتسته است بخش زیادی از کشورهای ذی نفع را با خود همراه کند.
2- یکی از اهداف اصلی سازمان شانگهای مبارزه با افراطگرایی و تروریسم به عنوان یکی از سه شرط ذکر شده در اساسنامه این سازمان است پکن در قالب سازمان شانگهای و استفاده موسع از این بند توانسته بخش مهمی از کشورهای عضو شانگهای را با خود همراه سازد. درنامه دوم که 37 کشور آنرا امضا نموده اند اعلام شده: که چین در راستای مبارزه با تروریسم و نابودی تندروی، سلسله اقداماتی را در منطقه سین کیانگ اتخاذ کرده که از جمله آن می‌توان به راه‌اندازی مراکز آموزشی اشاره کرد. برخی کشورهای امضا کننده عبارتند از روسیه،تاجیکستان ، بلاروس، کره شمالی، ونزوئلا، کوبا، میانمار، پاکستان و فیلیپین و تعدادی از کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی ، مصر ، امارات و بحرین که چین از خریداران نفت و گاز آنهاست. همچنین ترکیه که در حال گسترش روابط اقتصادی با پکن می باشد در سفر اخیر اردوغان به پکن، وی با بازدید از منطقه سین کیانگ وضعیت حقوق بشر در این منطقه را رضایت آور دانست و بر رد شایعات موجود و گزارش های مختلف کشورهای منتقد چین تاکید کرد.
3- کشورهایی که منتقد اقدام چین هستند و با چین رابطه اقتصادی دارند از مقابله به مثل پکن نگران بودند و به جای تلاش در تصویب یک بیانیه محکوم کننده در شورای حقوق بشر، با نوشتن نامه انتقادی اقدام چین را محکوم کردند از جمله بریتانیا، فرانسه، ژاپن نیوزلند و کانادا.
3- در بین مردم منطقه سین کیانگ نیز دو گرایش مختلف وجود دارد که باعث شده در رساندن پیام مردم به صورت واحد عمل نکنند. «جنبش اسلامی ترکستان شرقی» بر ماهیت اسلامی مردم این منطقه تاکید میکند و در سال 1993 بنیان گذاشته شد و « کنگره جهانی اویغور» که در سال 2004 اعلام موجودیت کرد واعلام کرد حرکت اعتراضی آنها یک حرکت دینی نیست و با جنبش اسلامی ترکستان شرقی رابطه ای ندارد. رهبران این کنگره در امریکا مستقر هستند و احتمالا نیز تلاشهای این گروه باعث جلب حمایت 22 کشور اروپایی و آمریکایی شده است. موضوعی که در میانه بالا گرفتن اختلافات پکن- واشنگتن بر سر موضوعات تجاری و همچنین فعالیت های چین و تشدید حضور نظامی آمریکا در دریای جنوبی بهانه مناسبی برای دولتمردان کاخ سفید برای فشار آوردن بر پکن می باشد.
4- طبق برخی گزارشات در سالهای قبل عده ای از عناصر افراطی منطقه سین کیانگ قبلا با طالبان و داعش همکاری نمودند چین از این مساله به صورت تبلیغات گسترده برای توجیه سیاست های خود در این منطقه استفاده کرد.
5-چین به طور کلی رویکرد جلوگیری از گرایش مسلمانان اویغور به سمت افراط گرایی را از طریق تغییر زبان و فرهنگ اویغورها و همچنین گسیل اقوام چینی هان به این منطقه برای تغییر دموگرافیک هویت کلی منطقه دنبال میکند. این امر بهانه ای مناسب برای کشورهای غربی بوده است که از حقوق بشر به صورت ابزاری استفاده کرده و به سیاست های چین حمله کنند در حالی که همین کشورها در برابر مسلمانان آواره از جنگ در کشورهای خاورمیانه با دیوارکشی سیاسی مواجه می شوند و حتی در دولت ترامپ اقدامات غیرانسانی جلوگیری از ورود مسلمانان برخی کشورهای اسلامی و یا جلوگیری از ورود مهاجران کشورهای آمریکای لاتین اتخاذ می شود. بر این اساس باید گفت رویکرد کشورهای غربی نسبت به وضعیت حقوق بشر در منطقه سین کیانگ سیاسی و تبلیغاتی است که همین امر موجب شده تا بخش زیادی از کشورهای مسلمان این رویکرد را سازنده تلقی نکنند.
