الوقت- این روزها مسکو دغدغه‌های زیادی در خاورمیانه دارد. در حالی که نظامیان روس در کنار دیگر متحدان منطقه‌ای دمشق طی چهار سال گذشته حمایت تمام قدی را از دولت سوریه دنبال کرده‌اند، حال میدان بازی دستگاه سیاست خارجی روسیه به دیگر تحولات خاورمیانه و غرب آسیا از جمله در فلسطین و افغانستان نیز کشیده شده است.
کمتر از ده روز پس از آن که مسکو میزبان نشست گفتگوهای گروه‌های سیاسی افغانستان با حضور نمایندگان طالبان و دیگر گروه‌های افغانستان بود، حال گروه‌های فلسطینی حماس و جهاد اسلامی نیز برای گفتگو پیرامون تحولات فلسطین به روسیه دعوت شده‌اند.
وزارت خارجه روسیه همچنین پیش از این آمادگی خود را برای برگزاری نشست میان جنبش‌های حماس و فتح در مسکو برای کمک به آشتی ملی میان فلسطینی‌ها اعلام کرده بود.
رهبران روسیه این روزها پرونده‌های متنوعی را در خاورمیانه و غرب آسیا دنبال می‌کنند. در واقع پیگیری گفتگوهای صلح افغانستان و پس از آن گروه‌های فلسطینی نشان می‌دهد که مسکو نه فقط در سوریه بلکه در دیگر پرونده‌های سرنوشت ساز منطقه نیز وارد شده است.
ایفای نقش میانه‌روانه مسکو
ورود پررنگ روسیه از یک طرف می‌تواند ناشی از سیاستهای دولت فعلی آمریکا به رهبری ترامپ باشد که چندان تمایلی به افزایش هزینه‌های بینالمللی از جیب واشنگتن ندارد و دکترین خروج خود را از پیمان‌های بینالمللی از جمله پاریس، پاسفیک و برجام گرفته تا از سوریه و افغانستان دنبال می‌کند. لذا دکترین خروج ترامپ برای رهبران کرملین موقعیت پرارزشی را برای بازی در غرب آسیا و خاورمیانه فراهم کرده است. اما از سوی دیگر این حضور نیز همان تمایل تاریخی و همیشگی روس‌ها به آب‌های گرم خاورمیانه است که چه در دوره پتر کبیر و چه اتحادیه جماهیر شوروی و چه حال ریاست جمهوری پوتین با دقت دنبال می‌شود. البته که روسیه دارای منافع استراتژیک و اقتصادی قابل توجهی در منطقه است و این حضور پررنگ در راستای تقویت همان منافع دنبال می‌شود.
در عین حال بازی روس‌ها در منطقه بسیار هوشمندانه دنبال می‌شود و برخلاف ناشی گری نومحافظه‌کاران کاخ سفید، اما رهبران کرملین با خونسردی و آرامشی خاص، بدنبال ارتقای نقش خود در جنوب غرب آسیا برآمده‌اند.
مسکو چه در جریان نشست گفتگوهای افغانستان و چه در حال حاضر که میزبان گروه‌های فلسطینی است، تلاش دارد تا نوعی حدمیانه و مواضع بینابینی را در تحولات منطقه دنبال کند. رهبران روسیه به همان میزان که با گروه فتح در فلسطین دارای روابط گرم و نزدیک است، همزمان روابط خود با حماس را نیز گرم و همسو نگه می‌دارد تا نقش خود را تنها به عنوان یک بازی‌گر میانجی حفظ کند. در همین ارتباط نیز موسی ابومرزوق،عضو ارشد حماس در ارتباط با نشت مسکو اعلام کرده که در این جلسه گروه‌های فلسطینی درباره سه مسئله اساسی شامل «مقابله با طرح‌های دشمنان برای حذف مسئله فلسطین، وحدت ملی و ساماندهی صفوف داخلی فلسطین و محاصره تحمیلی علیه نوار غزه » به گفتگو خواهند پرداخت. این موضوعات بطور کلی مورد حمایت همه گروه‌های فلسطینی است و پیگیری آن چندان برای مسکو چالش‌ساز نخواهد بود چنانکه در پیشنویس توافق اولیه میان این گروهها بر حل اختلافات از طریق گفتگو و پایبندی به توافق قاهره در سال 2017 تأکید شد.
مشروعیت بینالمللی مذاکرات
گفتگوهایی که تا کنون از سوی روسیه در مورد مسائل منطقه دنبال شده از سوی دیگر بدلیل حضور همه گروهها همراه با مشروعیت لازم و مقبولیت بینالمللی نیز خواهد بود و از این منظر تحرکات روسیه در چارچوب هنجارهای بینالمللی دنبال می‌شود که به ندرت از سوی دیگر بازیگران رقیب و مخالف به چالش کشیده می‌شود. در جریان گفتگوهای صلح افغانستان به جز برخی نارضایتی‌های کم سو و ضعیفی که از سوی دولت کابل اعلام شد، دیگر بازیگران حاضر در افغانستان از جمله امریکا و پاکستان واکنش مخالفت‌آمیزی با آن نداشتند و اسلام‌آباد حتی از آن استقبال کرد. در همین راستا نیز انتظار می‌رود که نشست گروه‌های فلسطینی در مسکو بدلیل امکان حضور نسبی همه گروهها، در صورت دستیابی به یک نتیجه مشخص از سوی دیگر کشورهای بینالمللی و غربی از جمله اتحادیه اروپا و حتی سازمان ملل نیز با مقبولیت روبرو شود، چون هرگونه جمع‌بندی در این نشست‌ها حاصل اجماع نسبی همه گروهای فلسطینی است.
موسسه خاورشناسی بجای وزارت خارجه
یک نکته قابل توجه در نشست‌های بینالمللی اخیر در مسکو، نهاد متولی و میزبان این نشست‌هاست. گروه حماس و جهاد اسلامی با دعوت موسسه خاورشناسی روسیه به مسکو دعوت شده‌اند و این مرکز پیش از این نیز دیگر گروه‌های فلسطینی را به این مرکز دعوت کرده بود. همچنین نشست اخیر گروه‌های سیاسی افغانستان نیز به میزبانی موسسه خاورشناسی صورت روسیه صورت گرفته بود. موسسه خاورشناسی روسیه اگرچه وابسته به وزارت خارجه این کشور است، اما پیگیری گفتگوهای دیپلماتیک از مجرای این موسسه مطالعاتی 200 ساله، فرصتی برای دولت مسکو خواهد بود تا حضور مستقیم خود را در این گونه نشست‌ها به حداقل ممکن کاهش دهد و در واقع نشست‌های مذکور را بدور از مداخلات رایج رهبران سیاسی نمایش دهد. در واقع مسکو با برگزاری نشست‌های گروه‌های سیاسی کشورهای منطقه از طریق موسسه مطالعاتی خاورشناسی تا اندازه زیادی مسئولیت شکست و یا پیروزی احتمالی و یا حتی اتهام مداخلات احتمالی را هم از خود دور می‌کند. این بازی هوشمندانه مسکو تاکنون کمتر توسط دیگر بازیگران بینالمللی بویژه ایالات متحده در منطقه دنبال شده است.
