در حالی که اردوغان با شعارهای ملی‌گرایانه و رادیکال در سخنان خود تلاش دارد تا از ماجراجویی‌های نظامی کشورش در سوریه دفاع کند، اما به همان میزان در مورد نتایج این لشکرکشی جنجالی و دعوت نشده مورد نقد قرار گرفته است.
الوقت- در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، صلاح الدین دمیرتاش، رهبر حزب کردی جمهوری خواه خلق در پیامی انتقادی علیه سیاست‌های دولت اردوغان که در زندان تهیه و منتشر شده، اعلام کرد که حاکمیت به خاطر منافع سیاسی خود در داخل و خارج سیاست های جنگی را به یک امر مقدس تبدیل کرده و آن را به قیمت جان فرزندان ما ادامه می دهد.
مشخص است که دمیرتاش به طور روشنی اقدامات جنگی اردوغان را هدف قرار داده و این انتقاد نه تنها علیه بمباران مناطق کردی در داخل مرزهای ترکیه، بلکه حضور نظامی دولت در خارج از مرزها نیز هدف این انتقادات است. حضوری نظامی که بیشتر در میدان جنگی سوریه برجسته می‌شود.
اما این تنها دمیرتاش نیست که منتقد سیاست‌های دولت اردوغان در جنگ‌های داخلی و خارجی ترکیه است. چند روز پیش نیز کمال قلیچدار اوغلو، هبر حزب جمهوری خواه خلق ترکیه در اظهاراتی با اشاره به جنگ‌های فعلی در داخل و خارج از مرزهای ترکیه عنوان داشت که عملیاتی که اکنون توسط دولت علیه قندیل در حال پیگیری می باشد با اهداف دیگری صورت گرفته است.
این گفته قلیچدار اوغلو به طور روشنی اهداف اردوغان در بمباران مناطق قندیل که تحت عنوان مبارزه با تروریسم صورت می‌گیرد را زیر سوال می‌برد و در مقابل به طور غیرمستقیم به اهداف انتخاباتی اردوغان اشاره دارد که قرار است تا کمتر از یک هفته دیگر برگزار شود.
از سوی دیگر اردوغان در مقام پاسخ به این انتقادات برآمده و با دفاع از عملیات نظامی ترکیه طی چند سال گذشته اعلام کرده که ترکیه به از بین بردن مواضع نیروهای پ.ک.ک در کوه‌های قندیل در شمال عراق و عملیات خود در سوریه ادامه خواهد داد.
انتخابات و سیاست خارجی نظامی گری اردوغان
این انتقادات و پاسخ متقابل اردوغان در شرایطی صورت می‌گیرد که این کشور تا کمتر از یک هفته دیگر شاهد برگزاری دو انتخابات سرنوشت ساز ریاست جمهوری و همزمان پارلمانی خواهد بود و آن گونه که آمارهای رسمی اعلام کرده‌اند، نزدیک به ۶۰ میلیون شهروند ترکیه که واجد شرایط رأی دادن هستند، رئیس جمهور آینده را از میان ۶ کاندیدا انتخاب و سرنوشت ۶۰۰ کرسی پارلمان را نیز تعیین خواهند کرد.
در واقع انتخابات پیش رو به مثابه یک همه پرسی تمام عیار برای ادامه حیات سیاسی اردوغان در حاکمیت ترکیه خواهد بود و شاید از همین روست که حال در کنار مسائل اجتماعی و اقتصادی داخلی، مسئله جنگ‌های خارجی اردوغان نیز از سوی منتقدان وی هدف قرار داده شده است.
تردیدی نیست که امروزه سیاست خارجی ترکیه به جای شعار به صفر رساندن مشکلات با همسایگان، نوعی رویکرد تهاجمی و نظامی‌گری برگزیده و بر همگان آشکار است تا چه اندازه تشدید میلیتاریسم (نظامی‌گری) در رفتار سیاست خارجی این کشور در قبال سوریه، عراق، یونان و حتی در برابر هم‌پیمانش آمریکا برجسته و روشن است.
به اعتقاد بسیاری برجسته سازی نظامی گری در سیاست خارجی دولت‌ها به مثابه یک شمشیر دولبه است و روسای دولت‌ها به همان میزان که با تکیه بر نظامی‌گری سیاست خارجی خود می‌توانند وحدت داخلی مورد نظر را در راستای اهداف خود بدست آورند، اما از سوی دیگر بدلیل هزینه‌های زیاد عملیات‌های نظامی می‌توانند هدف حملات و انتقادات تند مخالفان خود قرار گیرند.
وضعیت امروز ارادوغان نیز چندان بی شباهت به همان شمشیر دو لبه نیست و در حالی که اردوغان با شعارهای ملی‌گرایانه و رادیکال در سخنان خود تلاش دارد تا از ماجراجویی‌های نظامی کشورش در سوریه دفاع کند، اما به همان میزان در مورد نتایج این لشکرکشی جنجالی و دعوت نشده مورد نقد قرار گرفته است.
تاثیرگذاری این انتقادات وقتی بیشتر است که دولت‌های غربی و بویژه آمریکا به عنوان متحد آنکارا از این کشور خواسته‌اند برای خروج از سوریه تلاش کند و این موضع‌گیری آمریکا در مقابل سکوت و یا اعلام مخالفت دیگر بازیگران منطقه‌ای در برابر حضور نظامی آنکارا در شمال سوریه پیام چندان مناسبی برای اردوغان نیست. پیامی که در مقابل تیغ منتقدان را در مقابل اردوغان تیزتر خواهد کرد.
اردوغان چگونه از آب گل آلود جنگ خارجی ماهی می‌گیرد؟
در عین حال و با وجود انتقادات گسترده‌ای که از سوی مخالفان دولت حاکم ترکیه علیه عملیات نظامی این کشور وجود دارد، اما پاسخ اردوغان به ادامه جنگ در سوریه که در سخنرانی‌های انتخاباتی او عنوان شده، نشان می‌دهد رجب طیب اردوغان همچنان به بهره‌گیری و استفاده از عنصر جنگ خارجی برای پیروزی انتخاباتی خود مصمم است.
در واقع نگاهی به دو عملیات نظامی ترکیه در سوریه طی چند سال گذشته نشان می‌دهد این عملیات‌ها همواره با رویدادهای سیاسی داخلی ترکیه همزمان و همسو بوده‌اند. عملیات «سپر فرات» که یکی از فازهای مهم مداخله ترکیه در سوریه بود، در اوت ۲۰۱۶، یک ماه پس از کودتای نافرجام ژوئیه از سر گرفته شد و در حال حاضر نیز عملیات نظامی شاخه زیتون برای تصرف عفرین در حالی کلید زده شده که یک ماه بعد از آن اردوغان برگزاری انتخابات زودهنگام ترکیه را اعلام کرد. در واقع برگزاری زودهنگام انتخابات فعلی در آوریل، پس از فتح عفرین از سوی اردوغان اعلام شد که در جای خود قابل تامل است.
به عبارت دیگر اردوغان با انجام عملیات عفرین بدنبال این فرصت بود که پیوندهایش را با ملی‌گرایان افراطی حزب حرکت ملی و البته با ارتش محکم کند. عملیات عفرین همچنین بهانه خوبی برای خفه کردن صدای مخالفان بوده است. دولت با کوچک‌ترین انتقادها از عملیات عفرین با برچسب “زیر سؤال بردن حق ترکیه برای دفاع از خود” برخورد کرد و با آغاز عملیات، فضای رسانه‌ها از گفتارهای ملی‌گرایانه اردوغان لبریز شد. در حقیقت در گفتار اردوغان، ارتش و دولت و حزب با هم یکی شده و پشت سر او قرار گرفته‌اند و این شرایط بهترین فرصت تبلیغاتی را برای اردوغان فراهم آورده است.
براین اساس می‌توان جنگ فعلی ترکیه در سوریه را افیون قوی برای اردوغان در جهت به فراموشی سپردن برخی مشکلات اقتصادی در داخل از جمله کاهش نرخ رشد اقتصادی طی چند سال گذشته دانست و از همه مهمتر به حضور بیش از 15 ساله او در قدرت لباس مشروعیت بخشید. حضور اردوغان با لباس نظامی در میدان جنگ علیه سوریه جز ثابت کننده همان قدرت عثمانی مورد نظر او نیست و در این شرایط انتقاد از این جنگ بسیار مشکل خواهد بود، هرچند برای پاسخ به این سوال که آیا چنین رویکردی برای اردوغان ارمغانی به همراه خواهد آورد یا خیر، باید در انتظار نتایج انتخابات بود. انتخاباتی که بیشتر به یک همه پرسی برای ادامه حضور و یا پایان کار اردوغان در کاخ ریاست جمهوری و صحنه قدرت ترکیه شبیه شده است.
