همگرایی سنتی هند و ایران در افغانستان، با توجه به منافع مشترک آنها در مبارزه با تروریسم و افراط گرایی دینی، مسئله انرژی (نفت و گاز)، کریدور بین المللی حمل و نقل آسیای مرکزی به خلیج فارس و روند رو به رشد تجارت فی مابین از موارد مهم سفر روحانی خواهد بود.
الوقت- روز 15 فوریه (26 بهمن ماه) حسن روحانی رییس جمهور ایران همراه با هیئتی بلندپایه برای دیداری سه روزه به هند سفر می کند. آنچه بیشتر از هرچیز در خصوص این سفر اهمیت دارد، زمان بندی می باشد که دولت هند برای این سفر انتخاب کرده است. این دیدار در مقطعی اتفاق می افتد که آمریکا نهایت تلاش خود برای برای فشار آوردن بر ایران را به کار بسته است. لذا بدون تردید، دعوت نخست وزیر نارندرا مودی از روحانی، نشان دهنده نوعی بی‌اعتنای به سیاست های اخیر کاخ سفید در خصوص ایران است.
اولویت اصلی مسئولین جمهوری اسلامی ایران در این سفر فارغ از ابعاد سیاسی آن مسائل اقتصادی می باشد. هند بعد از چین به عنوان دومین بازار اصلی نفت ایران روزانه بیش از 450 هزار بشکه نفت از ایران وارد می کند. اهمیت این مسئله بخصوص با توجه به اینکه هند 80 درصد نیاز خود به سوخت را از طریق واردات تامین می کند به خوبی نمایان است. هند در 9 ماهه اول امسال به تنهای 20 میلیون تن نفت خام از ایران خریداری کرده و این موضوع باتوجه به روند پرسرعت رشد اقتصادی و نیاز فزآینده این کشور به انرژی برای تداوم این روند، به خوبی می تواند علت نگاه استراتژیک هند در تداوم و گسترش روابط خود با ایران را علی رغم نارضایتی ایالات متحده توجیه کند.
هدف بعدی این سفر برای ایران و هند مسئله خط لوله گاز می باشد. در این میان اعلام آمادگی شرکت روس نفت برای سرمایه گذاری و عملیاتی کردن این پروژه استراتژیک حائز اهمیت است. شرکت های تابعه روس نفت در هند طرحی بلندپروازانه با سرمایه گذاری 30 میلیارد دلاری در بازار پتروشیمی، تصفیه نفت و صنایع وابسته به آن در این کشور پرجمعیت طراحی کرده است که به شکلی گاز ایران می تواند خوراک اصلی صنایع وابسته به این شرکت را تامین نماید. طبیعتاً در صورت تحقق، این پروژه به افزایش عمق استراتژیک ایران و کم شدن اثر تهدیدات گسترده آمریکا منجر خواهد شد.
مسئله استفاده از ارزهای ملی در تجارت فی مابین و جذب سرمایه گذاران هندی در صنایع نفت و حمل و نقل و بنادر در طی سالهای آتی یکی دیگر از جوانب مهم این سفر است. ایران و روسیه به نقل از سایت آسیا تایمز متعهد شده اند تا پایان سال 2018 مراودات تجاری خود را بر پایه ارزهای ملی شان انجام دهند. هند نیز بی‌میل نیست که در طرح مشترک روسیه ایران وارد شود و بتواند براساس روپیه با آنها تجارت نماید.
هدف مهم دیگر هند در این دیدار روحانی، امکان دسترسی آسان تر این کشور به بازارهای آسیا مرکزی می باشد. در حال حاضر هند از طریق بندر چابهار در جنوب شرقی ایران با استفاده از یک مسیر حمل و نقل به بازارهای افغانستان دسترسی پیدا کرده است. طی ماه گذشته نیز دهلی نو رسما به توافقنامه "Ashgabat" پیوست که شامل ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، عمان و ایران است. هدف این توافقنامه توسعه یک شبکه حمل و نقل و کریدور بین المللی برای تسهیل حمل کالاها از آسیای مرکزی به خلیج فارس و همچنین افزایش ارتباطات منطقه ای می باشد. ایران در این توافقنامه باتوجه به موقعیت منحصر به فرد جغرافیایی در محاسبات استراتژیک هند به عنوان مرکز اصلی این کریدور منطقه ای عمل می‌کند.
اما در تحلیل نهایی، بازدید روحانی به مراتب بیش از یک رویداد دوجانبه است. به نگاهی دیگر می توان این امر را نشانگر تغییراتی در مسیر سیاست خارجی هند به شمار آورد. زیرا نخست وزیر هند از روز به قدرت رسیدن تا به امروز، همواره در مسیر حفظ و گسترش روابط خود با ایالات متحده آمریکا در رقابت با چین و همچنین حفظ تعادل برای ایجاد تعاملی سازنده با این همسایه قدرتمند شمالی خود حرکت کرده است و احتیاط را در روابط با ایران با توجه به حساسیت آمریکا حفظ کرده است.
در پایان باید گفت ایران همواره خواهان گسترش روابط خود با هند بوده است بویژه از زمانی که تحریم های بین‌المللی بازار صادرات نفت ایران را هدف قرار دادند. دهلی نو نیز همواره سعی کرده با حفظ روند روبه رشد مراودات خود با ایران، خود را در مدار آمریکا تعریف کند و از منافع این نزدیکی استراتژیک در حوزه انرژی اتمی (جدیدا)، فناوری های مدرن و سرمایه گذاری های جهانی بهره ببرد. با این حال، همگرایی سنتی هند و ایران در افغانستان، با توجه به منافع مشترک آنها در مبارزه با تروریسم و افراط گرایی دینی، مسئله انرژی (نفت و گاز)، کریدور بین المللی حمل و نقل آسیای مرکزی به خلیج فارس و روند رو به رشد تجارت فی مابین از موارد مهم سفر روحانی خواهد بود.
