پنجشنبه گذشته 25 آبان آخرین روز فعالیت یکساله هیئت بازرسی سازمان ملل درباره حمله شیمیایی به خان شیخون در سوریه بود.
نماینده روسیه در شورای امنیت سازمان ملل روز پنجشنبه ، قطعنامه پیشنهادی آمریکا درباره تمدید یک ساله ماموریت «ساز و کار تحقیق مشترک» پیرامون حملات شیمیایی در سوریه را وتو کرد.
همچنین یک روز بعد از وتوی قطعنامه آمریکا در شورای امنیت، قطعنامه پیشنهادی ژاپن نیز با همان موضوع مشابه اما این بار جهت تمدید یک ماهه هیئت تحقیق نیز با وتوی روسیه مواجه شد.
چرا قطعنامه آمریکا توسط روسیه وتو شد؟
واشنگتن در پی آن بود تا ماموریت هیات تحقیق در ارتباط با حادثه شیمیایی خان شیخون در سوریه را تمدید کند. اما روسیه با وتوی قطعنامه پیشنهادی آمریکا، واشنگتن را به سیاسی کاری در ارتباط با انجام تحقیقات برای مشخص شدن عامل حملات شیمیایی در سوریه متهم کرد.
وتوی قطعنامه مذکور در حالی از سوی مسکو صورت گرفته که پیش از این در سال 2015 روسیه خود در همکاری با آمریکا یکی از حامیان قطعنامه «ساز و کار تحقیق مشترک» با همکاری سازمان ملل و سازمان منع سلاح‌های شیمیایی بود، اما حال مسکو تصمیم به پایان کار این هیئت تحقیق گرفته است.
در این ارتباط نیز واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل با وتوی تمدید قطعنامه مذکور اظهار داشته که این قطعنامه متعادل نیست.
در واقع روسیه روند تحقیقات صورت گرفته از جانب هیئت مذکور را جانبدارانه و با نقض رویکرد بی‌طرفانه دانسته و بر این اساس پایان کار هیئت مذکور را بر ادامه کار آن ترجیح می‌دهد.
در مسکو نیز میخائیل اولیانوف، مسئول پرونده منع تسلیحات شیمیایی سوریه گفت که تجدید ماموریت محققان کمیته تحقیق درباره تسلیحات شیمیایی سوریه برای یک ماه “بی‌فایده” است.
مسئول پرونده منع تسلیحات شیمیایی سوریه با توجه به وتوی قطعنامه تمدید هیئت تحقیق شورای امنیت از ارائه گزارشی خبر می‌دهد که پیشتر در تاریخ ۲ نوامبر در محل وزارت امور خارجه روسیه از جانب کارشناسان نظامی ارائه شد و در آن با دلایل فنی و قوانین فیزیکی، حمله شیمیایی توسط هواپیماهای سوری را غیرممکن دانست، اما هیچ کس نه تنها توجهی به این نتایج نکرد بلکه به شکل کورکورانه ویا عامدانه همه تقصیرها را متوجه دولت دمشق کردند.
در این صورت وتوی قطعنامه آمریکا درباره تمدید ماموریت هیئت تحقیق سازمان ملل از سوی روسیه بیش از هرچیر ناشی از عدم اعتماد و اطمینان مسکو نسبت به کارایی هیئت مذکور و انجام تحقیقات بی‌طرفانه تفسیر می‌شود.
نماینده سوریه در سازمان ملل: روسیه شورای امنیت را از بازیچه شدن نجات داد
همسو با مواضع روسیه، بشار جعفری نماینده سوریه در سازمان ملل نیز با بیان این که غرب مسئله تروریسم را بهانه سرکوب مخالفان بکار می‌گیرد، عنوان داشت: برخی از کشورهای غربی از تروریسم به عنوانی سلاحی در مقابله با کسانی که با تصمیمات آنان مخالف هستند استفاده می کنند.
نماینده سوریه در سازمان ملل همچنین با اعلام آمادگی برای همکاری دولت دمشق با سازمان ملل در تحقیقات بی‌طرفانه و حقیقت یاب افزود: دولت سوریه از ابتدا با سازمان ملل همکاری کرد و در حال حاضر نیز با تشکیل کمیته های حقیقت یاب در سوریه مخالفت ندارد و ما همچنان معتقدیم در نهایت، حقیقت و قانون پیروز می شوند و در غیر این صورت، آشوب و هرج و مرج جای آن را خواهد گرفت.
بشار جعفری در واکنش به وتوی قطعنامه آمریکایی توسط روسیه نیزگفت: روسیه با وتوی خود از صداقت احکام منشور سازمان ملل محافظت کرد و شورای امنیت را از بازیچه قرار دادن سازوکارهای بین المللی نجات داد.
طرح جایگزین روسیه و کارشکنی غرب
وتوی قطعنامه آمریکا در شورای امنیت در حالی صورت گرفت که مسکو در همان روز طرح پیشنهادی خود را برای تحقیقات جامع در سوریه ارائه داد و خواستار آن شد که گزارش کمیته تحقیق در مورد خان شیخون کنار گذاشته شود تا یک گزارش «فراگیر و با کیفیت بالا» از سوی همین کمیته دوباره تهیه شود.
این پیش نویش روسیه نیز با کارشکنی نمایندگان امریکا و اروپا در شورای امنیت اما نتوانست حدنصاب لازم را درآراء بدست آورد و در عمل از دستور کار شورا خارج شد.
شکل‌گیری دیپلماسی دروغ در حاشیه جلسه شورای امنیت
با این حال آن چه در حاشیه وتوی قطعنامه آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل قابل توجه بود، تکذیب اظهارات نماینده آمریکا از سوی وزیرخارجه روسیه بود.
نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل پس از وتوی قطعنامه کشورش از سوی نماینده روسیه مدعی شد که تلاشهای زیادی انجام داده تا با واسیلی نبنزیا، فرستاده روسیه به سازمان ملل به منظور توافق بر سر پیش نویس قطعنامه مربوط به سوریه تماس برقرار کند اما تلاشهایش ناکام مانده است.
این اظهار نظر سفیر آمریکا اما با واکنش سریع سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه همراه شد و لاوروف نماینده آمریکا را متهم به "دیپلماسی دروغ" کرد.
لاوروف تأکید کرد: هیلی واقعیت را نگفته است چون ما همه گزارشهای ارائه شده از سوی هیات روسیه در نیویورک را قرائت کردیم و هرگز موردی مبنی بر رد یک چنین تلاشها و تماسهایی وجود نداشته است. لاوروف افزود: کارشناسان نشستهایی را تشکیل دادند. ما موضعمان را صراحتا بیان کردیم و آمریکایی ها تلاش کردند تا از یک سری جمله های تزئینی استفاده کرده و در عین حال وانمود کردند که نگرانی های ما را مد نظر قرار داده اند.
وزیرخارجه روسیه خاطر نشان کرد: به نظر می رسد که ما شاهد یک پدیده جدید در روابط بین المللی هستیم چرا که حالا علاوه بر انتشار اخبار دروغین شاهد دیپلماسی دروغین نیز هستیم.
براین اساس وتوی قطعنامه آمریکا درباره هیئت تحقیق سوریه از سوی روسیه بیش از هرچیز ناشی از بی‌اعتمادی مسکو نسبت به عملکرد بی طرفانه هیئت مذکور ارزیابی می‌شود. در واقع روس‌ها معتقدند که واشنگتن از هیئت تحقیق به منزله اهرم فشار سیاسی علیه دولت دمشق استفاده می‌کند. موضوعی که برای کرملین پذیرفته نیست.
