واکنش شخصیت‌ها، مقامات و مردم عراق
به گزارش "الوقت" پس کش و قوص های فراوان بلاخره کردهای عراق تصمیم چالش آفرین برای برگزاری رفراندوم استقلال از عراق را به اجرا گذاشتند که این امر بازتاب گسترده ای در داخل عراق به همراه داشت. در اولین واکنش ها حیدر العبادی نخست وزیر عراق تأکید کرد که بغداد نتایج این همه پرسی را به رسمیت نمی شناسد. همچنین وزارت خارجه عراق از کشورهایی که در اربیل کنسولگری دارند نیز خواسته است که این کنسولگری‌ها را ببندند و کلیه دیپلماتها و سفرای کرد در خارج از کشور عراق که در همه‌پرسی شرکت کرده‌اند، اخراج شوند.
«مقتدا صدر»، رهبر جریان صدر نیز ضمن محکوم کردن برگزاری همه پرسی کردستان عراق، خواستار تسلط بر تمامی گذرگاه‌های عراق شد. وی همچنین خواستار آماده باش کامل نیروهای نظامی و امنیتی در کشور شد. در ادامه واکنش شخصیت های مهم عراقی «هادی العامری» دبیرکل سازمان «بدر»، با بیان اینکه برگزاری همه‌پرسی کردستان عراق، توطئه بزرگی علیه وحدت کشور محسوب می‌شود، بر مقابله با آن تأکید کرد. وی گفت: باید مقابل این توطئه بزرگ بایستیم و اجازه ندهیم تا این توطئه به بار بنشیند». عامری افزود: این توطئه وحدت و یکپارچگی عراق را هدف قرار داده و به هر قیمتی شده اجازه نمی‌دهیم تا به سرانجام برسد.
پارلمان عراق نیز در واکنش به برگزاری همه‌پرسی اقلیم کردستان، خواستار اعزام نیروهای ارتش این کشور به مناطق مورد مناقشه با اقلیم کردستان شد. نمایندگان پارلمان همچنین از دادگاه قانون اساسی عراق خواستند تا موضوع برکناری «فواد معصوم»،رئیس جمهوری کردتبار این کشور را بررسی کند.
در همین حال مردم عراق در اعتراض به برگزاری همه پرسی، در منطقه «الخالص» واقع در استان «دیاله» تظاهرات کردند. تظاهرکنندگان با سر دادن شعارهایی علیه برگزارکنندگان همه پرسی، خواستار توقف فوری آن شدند. در این راستا گردان های حزب الله عراق از مردم «کُرد» خواست با این توطئه مقابله و با سناریوی جدایی کردستان مخالفت کنند تا عراق به صورت واحد باقی بماند و عراقیها در کنار یکدیگر همزیستی مسالمت آمیز داشته باشند. «هاشم الموسوی»، سخنگوی جنبش «نجباء» از گروه های زیرمجموعه حشدالشعبی، عنوان داشت: «دولت مرکزی عراق باید از جایگاه کشور محافظت کرده و اقدامات بازدارنده فوری علیه مسعود بارزانی اتخاذکند». وی در ادامه افزود: ما از حیدر العبادی به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح می خواهیم در استان کرکوک حالت فوق العاده اعلام و یک فرمانده نظامی برای اداره آن تعیین کند.
مخالفت‌های منطقه ای به برگزاری همه‌پرسی در کردستان عراق
برگزاری رفراندوم استقلال اقلیم کردستان در سطح منطقه ای نیز با واکنش های بسیاری رو به رو شد. ترکیه که انتظار می رفت بیشترین و شدیدترین واکنش را در مخالفت با این اقدام رهبران اقلیم کردستان داشته باشد، تهدیدات خود را علیه رهبران « اربیل» افزایش داد. در این رابطه، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه گفت: همه‌پرسی جدایی کردستان عراق، غیرقابل قبول است و او هرگز اجازه تشکیل یک دولت مستقل کردی را نخواهند داد. وی افزود: ترکیه تمامی گزینه‌ها برای ممانعت از تشکیل دولت کُردی را روی میز قرار داده است. اردوغان تاکید کرد: هیچ کشوری حامی جدایی کردستان از عراق نیست و فقط رژیم صهیونیستی از تشکیل دولت کُردی مستقل در شمال عراق حمایت می‌کند و ترکیه هیچ ارزشی برای آن قائل نیست. رئیس جمهوری ترکیه همچنین با بیان اینکه ارتش ترکیه تمامی اقدامات لازم در مرز را انجام داده، گفت : در صورت نیاز به اقدام نظامی مشابه عملیات «سپر فرات» در شمال عراق، آنکارا در انجام آن هرگز تردید نخواهد کرد. اردوغان با بیان اینکه نمی‌پذیرد یک ":دولت تروریستی" در مرزهای جنوبی ترکیه تشکیل شود، تاکید کرد : به زودی مرزهای ترکیه با عراق به طور کامل بسته خواهد شد. وی همچنین از قطع واردات نفت از منطقه کردستان در آینده نزدیک خبر داد و افزود: زمانی که این اتفاق بیافتد، اقتصاد آنها نیز فرو خواهد ریخت.
در چنین شرایطی، «ولید المعلم»، وزیر خارجه سوریه- که این کشور نیز همانند عراق و ترکیه دارای مناطق کردنشین می باشد- در سخنانی تأکید کرد: دمشق همه پرسی استقلال اقلیم کردستان از دولت مرکزی بغداد را مردود می داند. وی در این خصوص گفت: ما با هر اقدامی که منجر به تجزیه عراق شود مخالف هستیم و موضع خود را به دولتمردان سوری ابلاغ کرده ایم. وزیر خارجه سوریه همچنین اظهار داشت: دمشق تنها عراق واحد را به رسمیت می شناسد.
در تقابل با صدای هماهنگ مخالفت های منطقه ای با برگزاری رفراندوم استقلال کردستان، رژیم صهیونیستی رژیم صهیونیستی به عنوان تنها حامی منطقه ای برگزاری رفراندوم، از تجزیه عراق حمایت کرد. در این راستا، «نتانیاهو»، نخست وزیر این رژیم، استقلال کردهای عراق را ذخیره‌ای استراتژیک برای اسرائیل خواند. در این رابطه، شبکه دو تلویزیون رژیم صهیونیستی اعلام کرد: بنیامین نتانیاهو، یک ماه قبل به اعضای کنگره آمریکا گفته بود که یک علت قانع کننده برای وی و اسرائیل جهت حمایت از کردها وجود دارد و آن عبارت از اینکه کردها طرف‌های همپیمان اسرائیل هستند و در منطقه میان عراق و ترکیه، سوریه و ایران قرار دارند و این مساله یک ذخیره استراتژیک برای اسرائیل به حساب می‌آید.
برگزاری رفراندوم و دیدگاه دولت ها و سازمان بین المللی
در بروز واکنش‌های مخالفت‌آمیز با اقدام کردهای عراق در برگزاری رفراندوم میان بازیگران مهم بین‌المللی اجماع وجود داشت. روسیه و آمریکا، هردو در بیانیه های صادره بر لزوم حفظ وحدت و یکپارچگی عراق تاکید دارند. در بیانیه وزارت خارجه آمریکا آمده که ایالات متحده احساس نا امیدی عمیقی در خصوص تصمیم دولت اقلیم کردستان برای برگزاری همه پرسی یک جانبه در اقلیم کردستان و مناطق خارج از محدوده آن دارد. در این بیانه افزوده شده: ما معتقدیم که همه طرف ها باید در گفتگویی سازنده برای ایجاد آینده ای بهتر برای عراقی ها مشارکت داشته باشند همچنین ایالات متحده با خشونت و اقدامات یک جانبه از سوی هر دو طرف برای تغییر مرزها مخالفت می کند. همچنین در این بیانیه گفته شده که روابط تاریخی ایالات متحده با مردم کردستان در پی برگزاری همه پرسی تغییر نخواهد کرد اما معتقدیم که این اقدام مسأله بی ثباتی را تشدید می کند و برای مردم کردستان و این اقلیم دشواری های زیادی به همراه خواهد داشت. این بیانیه در حالی به مخالفت واشنگتن با تجزیه عراق می‌پردازد که اشاره به مفهوم زمان نامناسب و نه اشتباه نامیدن آن نشانگر این واقعیت است که آمریکا نظراتی همسو با کردها دارد. ساخت بزرگترین کنسولگری آمریکا در منطقه و به روایت دیگر در جهان که سال گذشته در شهر اربیل اقلیم کردستان عراق احداث شد گویای این واقعیت است. واشنگتن از استقلال کردستان به عنوان برگ برنده ای در خدمت منافع خود در عراق و منطقه استفاده می‌کند. این به معنای تداوم سیاست آمریکا در راستای استفاده ابزاری از این مسئله است. اما کشورهای اروپایی به صراحت با این مسئله مخالفت کرده اند.
مسکو هم درباره همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق موضع گیری کرد. دیمتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین در سخنانی تاکید کرد: روسیه از تمامیت ارضی کشورهای خاورمیانه حمایت می کند.
وزارت خارجه چین نیز امروز در واکنش به برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق اعلام کرد، چین از وحدت عراق حمایت می کند و اقلیم کردستان عراق با بی توجهی به هشدارهای کشورهای همسایه تصمیم گرفته است تا همه پرسی استقلال را برگزار کند و ما امیدواریم که طرف های مربوط بتوانند اختلافات خود را از طریق گفتگو حل و فصل کنند و راهکار جامع و فراگیری را پیدا کنند که تاریخ، واقعیت را در نظر گرفته و از ثبات عراق و منطقه حفاظت کند.
در میان مجامع بین المللی نیز سازمان ملل موضع مخالفت با برگزاری همه پرسی را در پیش گرفت. آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل، با تاکید بر لزوم حفظ حاکمیت ملی و وحدت عراق، اربیل و بغداد را به گفت‌وگو دعوت کرد. وی ابراز نگرانی کرد که همه‌پرسی کردستان می‌تواند به بی‌ثباتی در منطقه خاورمیانه دامن بزند.
در این خصوص «کمال حسن علی» معاون دبیرکل اتحادیه عرب نیز از برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق به شدت انتقاد نمود و آنرا وبال منطقه خواند و افزود: آنچه اکنون در اقلیم کردستان عراق رخ می دهد، نمونه ای از وجود انشقاق و جدایی در منطقه است.
با توجه به این حجم گسترده از مخالفت های داخلی، منطقه ای و بین‌المللی با جدایی‌خواهی کردها در عراق، اصرار مقامات اقلیم کردستان بر تجزیه‌طلبی و رویکردهای واگرایانه، به طور قطع کردها مشکلات عدیده‌ای بر سر راه خواهند داشت که حتی می‌توان استفاده از اهرم نظامی را نیز بر علیه کردها متصور بود. با این حال باید در انتظار نشست و دید که تحولات چگونه پیش خواهد رفت. آیا کردها به مسیر تعامل با بغداد برخواهند گشت و یا بر طبل جنگ‌طلبی خواهند کوبید.
