الوقت - تجاوز نظامی ائتلاف عربی تحت رهبری عربستان سعودی باعث آغاز مرحله جدیدی از تحولات در یمن شد. با این حال در چند ماه نخست بعد از تجاوز نظامی دولت سعودی و متحدین آن که این کشور را به نوعی از رویارویی نظامی نابرابر تبدیل کرده بود، این عرصه شاهد فراز و نشیب‌ها و دگرگونی‌های خاص خود بوده است.
انصارالله و ارتش یمن به‌رغم عدم توازن مشهود با طرف مقابل از نظر تجهیزات و تسلیحات نظامی توانستند ماه‌ها در برابر حملات و تجاوزات نظامی سعودی‌ها مقاومت و کنترل خود را بر اغلب مناطق یمن حفظ کنند اما نبرد عدن و عقب‌نشینی انصارالله از این شهر به نقطه عطف جدیدی در تحولات نظامی یمن تبدیل و باعث از دست دادن مناطق بیشتری در سایر استان‌های جنوبی شد.
امارات عربی متحده به‌رغم اینکه کشوری کوچک در حاشیه جنوبی خلیج‌فارس محسوب می‌شود و تأمین امنیت خود را به قدرت‌های فرامنطقه‌ای سپرده، در سال‌های اخیر در پی گسترش کنش‌گری و افزایش فعالیت‌ها در حوزه منطقه‌ای بوده است. در سال ۲۰۱۱، امارات در سرکوب تظاهرات بحرین به دیگر کشورهای عربی خلیج‌فارس پیوست و پیامدهای منطقه‌ای ناآرامی‌های یمن، امارات را به دخالت بیشتر در منطقه سوق داده است.
امارات عربی متحده در برخی از اهداف کلان مانند عدم تسلط انصارالله در یمن و مقابله با گسترش نفوذ سایر کشورها در شبه‌جزیره عربی و نگرانی از سرایت ناآرامی‌های یمن به بقیه کشورهای منطقه با سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مشترک بوده است، اما این کشور اهداف و دغدغه‌های خاصی نیز در قبال تحولات یمن دارد که باعث اتخاذ رویکرد نوین مشارکت مستقیم و گسترده در جنگ جنوب یمن شد.
در واقع این اهداف و منافع متفاوت باعث برخی اختلافات بین امارات و عربستان سعودی نیز شده و رقابت‌های مهمی را بین آنها در پی داشته است. اماراتی‌ها دو مجموعه از ملاحظات سیاسی و اقتصادی را درخصوص یمن دارند و رویکرد جدید آنها بعد از جنگ عدن نیز با این ملاحظات در ارتباط است. از یک سو مهم‌ترین اهداف سیاسی امارات در یمن را می‌توان تلاش برای عدم تشکیل دولت باثبات و قدرتمند در یمن، مقابله با رشد و قدرت گرفتن جریان اخوانی، چندپارگی و درگیری بین نیروهای مختلف یمن مانند القاعده، طرفداران هادی و جنوبی‌ها و همچنین جدایی جنوب یمن از شمال آن برشمرد. از سوی دیگر امارات نگران از رشد اقتصادی یمن در سطح منطقه و تبدیل شدن آن به کشوری مستقل و رقیب اقتصادی امارات با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک آن است.
از سوی دیگر جنبه اقتصادی یمن نیز برای امارات اهمیت بالایی پیدا می‌کند. از جنبه اقتصادی مهم‌ترین نگرانی امارات تبدیل شدن عدن به رقیب قدرتمند دبی است. در حالی که بین‌المللی شدن دبی و تبدیل شدن آن به کانون تجارت منطقه‌ای درآمدهای گسترده‌ای را برای امارات در پی دارد. هرگونه وضعیت باثبات و سیاست‌های مستقل که باعث شکوفایی عدن و مناطق ساحلی یمن شود باعث نگرانی امارات است. پروژه مدینه‌النور اصلی‌ترین نمونه طراحی شده است که درصورت اجرای آن در یمن وضعیت اقتصادی منطقه را با دگرگونی‌هایی مواجه می‌کند.
پروژه مدینه‌النور در سال 2006 و در پی دیدار علی عبدالله صالح، رئیس‌جمهور سابق یمن با بیش از یکصدوپنجاه شرکت از نقاط مختلف دنیا به تصویب رسید و قرار شد اجرای آن به «عبدالله بقشان» تاجر یمنی واگذار شود. بنابر اعلام منابع یمنی هزینه تقریبی و اولیه این پروژه بزرگ حدود 140 میلیارد دلار برآورد شده و درصورت اجرا گلوگاه‌های اقتصادی در شاخ آفریقا و کشورهای شبه‌جزیره عرب را به هم مرتبط می‌کرد به ویژه اینکه نقشه مهندسی آن هفت سال پیش طراحی و تصویب شده و نشان می‌داد که مساحت مدینه‌النور چند برابر دبی است. مرکز مدیریت این شهر در منطقه «الحره» در عدن قرار داشت و عنوان می‌شود امارات با استفاده از شرکت «بنادر دبی» تمام تلاش خود را برای کنترل و جلوگیری از شکوفایی آن به کار گرفت.
با این حال امارات با ورود به جنگ یمن به نحوی تلاش کرد، مانع یکه تازی عربستان سعودی در یمن شده و به نحوی اجازه اتخاذ تصمیمات سرنوشت ساز برای این کشور به تنهایی را ندهد، به همین دلیل در قبال نفوذ عربستان سعودی در مناطق شمالی یمن و قبایل این منطقه، امارات تلاش بسیار کرد نفوذ خود را در جنوب یمن و قبایل این منطقه افزایش دهد و در مواردی ضمن حمایت از جدایی شمال یمن از جنوب آن، به خواسته های تجزیه طلبانه این کشور دامن بزند.
هم اکنون امارات مناطق نفت خیز یمن را با استفاده از 3000 نظامي اجير شده به اشغال خود درآورده که گفته مي شود اين منطقه داراي چاه نفت بوده و با هدف جداکردن آن از يمن اشغال شده است. امارات در راستاي تجزيه يمن، سلطه خود بر دو شهرک عزان و حبان در منطقه شبوه در شرق يمن را تحکيم کرده تا کاملاً بر نفت و گاز شبوه مسلط شود اما مزدوران امارات به مناطق تحت نفوذ حوثی ها نزدیک نمی شوند.
امارات براساس ملاحظات فوق الذکر و تحت این عنوان که قصد بازگرداندن ثبات و امنیت و مصون داشتن روند سیاسی براساس طرح شورای همکاری خلیج فارس و نتایج مذاکرات ملی در یمن را دارد، مشارکت نظامیانش در ائتلاف ضدیمن را اعلام کرد، این کشور با ارسال حدود 30 فروند جنگنده و چند هزار نظامی عملاً وارد جنگ علیه یمن شد امارات بعد از ورود مستقیم به نبرد علیه یمن تلاش کرد، بر یمن تاثیر بگذارد، اما تاکنون تلاش هایش با شکست مواجه شده است و آنچه درحال حاضر اماراتی ها را از حضور در جنگ یمن به شدت نگران کرده و اعتراض ها و انتقادهایی داخل این کشور به همراه داشته، طولانی شدن جنگ و احتمال ورود آن به مرحله فرسایشی و سرایت درگیری ها به مناطق جنوبی یمن است که اماراتی ها به هیچ وجه خواهان آن نیستند و در خوشبینانه ترین برآوردها، این وضعیت امارات را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد.
با این حال به نظر می رسد حرکت های نظامی امارات در کنار نقش آفرینی در معادلات یمن، مصارف داخلی نیز دارد. امارات که در تحت فشار افکارعمومی خود در مورد هزینه ها و نتایج حضور در یمن است سعی دارد تا با این اقدامات به نوعی حضور خود را توجیه و موفق جلوه داده و با خبرسازی در مورد مناطق نفتی یمن (که بنا به گفته کارشناسان چندان نفتی هم ندارند) هزینه های حضور در این جنگ را برای مردم خود توجیه پذیر جلوه دهد. هرچند حضور امارات در ائتلاف علیه یمن اهدافی بیش از این موارد دارد.
حسین گودرزی
