الوقت- این اولین سفر یک هیئت تونسی به شهر حلب سوریه است. هدف از این سفر هیئت تونسی به سوریه تلاش جهت ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان دو کشور عنوان شده است. اخیراً یک هیئت از اتحادیه سراسری مشاغل تونس به سوریه سفر و با بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه دیدار کرده بود.
سفر هیئت تونسی به سوریه جهت برقراری روابط دیپلماتیک با دمشق نشان می‌دهد تونس در حال تغییر مواضع خود نسبت به سوریه است. مواضعی که پس از انقلاب تونس چندان هم سو با دولت بشار اسد نبود، اما حال گویی مواضع تونس به دولت اسد در حال نزدیکی است. باتوجه به این وضعیت، این سوال جای بررسی دارد که به طور کلی مواضع دولت تونس نسبت به دولت سوریه چگونه قابل ارزیابی می‌باشد؟
جهت بررسی این موضوع، باتوجه به این که مواضع دولت تونس در قبال سوریه به نسبت دولت پیشین دچار تغییرات قابل توجهی بوده است، لازم است تا به طور کلی جریانات سیاسی تونس را مورد بررسی قرار داده تا به شناخت بهتری پیرامون مواضع دولت فعلی تونس پیرامون مسائل سوریه دست یابیم. به طور کلی جریانات سیاسی در تونس شامل سه جریان اسلام‌گرا، جریان چپ و جریان سکولارها می‌باشد.
جریان‌های اسلام‌گرا:
صحنه سیاسی پیش از انقلاب در تونس به شدت متاثر از رشد و نمو اسلام گرایانی بود که دردهه های پیش از انقلاب در زمان حکومت بن علی با سرکوب سیاسی شدید روبرو بودند. اسلام گرایانی مانند راشد الغنوشی که پیش از انقلاب در تبعید به سر می بردند با وقوع انقلاب توانستند مشارکت فعالانه ای را در صحنه سیاسی پس از انقلاب به دست گیرند و در عمل بخشی از نیروهای فعال انقلاب را رهبری کنند. در این میان راشد الغنوشی پس از انقلاب توانست جنبش النهضه را به عنوان مهم ترین و قدرتمندترین حزب اسلام گرا رهبری کند و این حزب نیز در نخستین انتخابات پارلمانی تونس پس از انقلاب با کسب اکثریت نسبی توانست به حزب حاکم در نخستین مجلس پس از انقلاب تبدیل شود. النهضه به عنوان يک جريان اسلامي نزديک به راهبردهاي جريان اخوان المسلمين و نه عيناً نماينده اخوان در تونس تلقي مي‌شود و براين اساس مواضع و عملکرد النهضه در تونس با وجود تشابه‌هاي کلي با مواضع جريان اخوان المسلمين بايستي در ظرف سياسي و جغرافيايي تونس ديده شود.
در بعد خارجي راهبرد النهضه ايجاد نوعي هماهنگی و همخوانی ميان شعارهاي ابتدایی جريان اخوان در دوران فشار و سرکوب از سويي و التزامات سیاسی دولتمردان به‌ويژه در ارتباط با غرب و امريکا از سوي ديگر مي‌باشد. در اين ميان به‌نظر مي‌رسد که کفۀ مصلحت اين جريان به سوي تقويت روابط با غرب در ازاي عقب نشيني و یا سکوت درخصوص مواضع انقلابي سابق همچون محکوميت سياست‌هاي نظام سلطۀ جهاني، حمايت قاطع از فلسطين و مقاومت سنگيني مي‌نمايد. البته ناگفته نماند که النهضه به دلايل مختلف از جمله ضرورت حفظ جايگاه مردمي خود و احتمالاً برخي آينده‌نگري‌ها تاکنون تلاش کرده تناقض جدي ميان سياست‌هاي مصلحت انديشانه فعلي امروز و شعارهاي انقلابي ديروز بروز ندهد و يا در برابر برخي اقدامات و يا تصميمات سازشکارانه دست به اقدامات جبراني بزند. به هرحال جريان شبه اخواني النهضه در تونس بقا و قدرت گرفتن خود را منوط به قرار گرفتن در زير چتر جامعه جهاني و تنش‌زدايي با امريکا و غرب و قبول حداکثري هنجارهاي بين‌المللي مي داند.
در میان کشورهای منطقه بیش ترین ارتباط النهضه با قطر دنبال شده است. ارتباط النهضه با قطر بیشتر به صورت گرايش اقتصادي ـ رسانه‌اي و فکري دنبال گردیده است. همچنین به دلیل حمایت قطر از گرایشات اخوانی در کشورهای عربی، النهضه توانسته است ارتباط ويژه و بسيار خوبی را با رهبران قطر برقرار سازد.
النهضه در عین حال پس از انقلاب 2010 تونس، توانست با پیروزی در انتخابات پارلمانی، نخستین دولت پس از انقلاب را تشکیل دهد اما باتوجه به رویکردهای اخوانی این گروه، مواضع سرسخت و مخالفت‌آمیز وی در مقابل دولت مرکزی بشار اسد کاملاً مشهود بوده است. با این حال رویکردهای النهضه در جریان کنگره پانزدهم این حزب در ژوئن 2016 دچار دگردیسی شد و رهبران این حزب اعلام کردند از این پس امور اسلامی و دینی را جدای از امور سیاسی دنبال خواهند کرد.
جريان های سیاسی چپ تونس
جریانها و گرایشات چپگرا و سوسیالیسم بخش قابل توجهی از فعالان صحنه سیاسی تونس را پس از انقلاب تشکیل می دهند. کسب نزدیک به سی درصد کرسیهای مجلس موسسان قانون اساسی تونس در انتخابات 2012 این کشور نشان می‌دهد، جریانها و گرایشات چپ در تونس را نمی‌توان در بررسیهای وضعیت سیاسی این کشور نادیده انگاشت. جریان های چپ از نظر فکری و ایدئولوژی در تونس به دو دسته جریان قومی چپ و جریان سوسیالیسم- مارکسیسم تقسیم بندی میشوند.
جريان چپ معروف به شعله مارکسیستي ـ مائوئستی که چهره شاخص اين جريان احمد کجلاوي، رئيس هيأت حمايت از مقاومت است. اين جريان از جمله جريانات اصولي محسوب مي‌شود. اين جریان با اسلام مشکلي نداشته و هويت اسلامي تونس را قبول دارند ولي مشکل آنها با برخي جريانات اسلامي است. جريان قومي ناصري مثل حزب الشعب، اين جريانات هم مثل جريان فوق معتقد به هويت اسلامي تونس است. اما مشکل آنها نفوذ نيروهاي امنيتي تونس در آنهاست.
حزب اتحاد دموکراتيک وحدوي به دبيرکلی احمد الانيوبلي که اين جريان، از احزاب قديمي بوده و به صراحت آمادگي همکاري با جمهوري اسلامي ايران را مطرح کرده است. اين حزب در مقاطع مختلف با صدور بيانيه‌اي فشارهاي غرب بر جمهوري اسلامي ايران و سوريه را محکوم کرده است. پیشتر نیز در سال 2013 با صدور بيانيه‌اي، اخراج سفير سوريه از تونس را محکوم کرد.
حزب الديمقراطي التقدمي از دیگر احزاب تونس است که در حال حاضر يکي از مخالفين سرسخت اصلي النهضه محسوب مي‌شود. رویکرد سیاست خارجی این حزب شامل ضديت با رژيم صهيونيستي و حمايت از فلسطين، مخالفت با دخالت امريکا و فرانسه در تونس، مخالفت با دخالت‌هاي قطر در امور کشورهاي عربي. در جديدترين موضع‌گيري، اين حزب با صدور بيانيه‌اي به تصميم دولت تونس در اخراج سفير سوريه اعتراض کرده و آن را اقدامي مغاير عرف ديپلماتيک و شتابزده ناميده است. همچنین دیگر احزاب چپ ولی کوچک تر را در تونس میتوان شامل احزاب ذیل دانست: حرکه التجديد، قطب حداثي، حزب الديمقواطيون الوطنيون ،حزب العمل الوطني الديمقراطي
جریان ها و احزاب سکولار
حزب ندای تونس: حزب ندای تونس به عنوان مهم ترین و برجسته ترین حزب سکولار و مهم ترین حزب مخالف اسلام گرایان به شمار می رود. این حزب در انتخابات 2014 با شکست اسلام گرایان و کسب اکثریت مجلس توانست کابینه مورد نظر خود را تشکیل دهد. رهبر و موسس این ائتالف الباجی قائد السبسی، از سیاستمداران برجسته تونسی می باشد که در جریان انقلاب یاسمین با تشکیل دولت موقت محمدالغنوشی پس از فرار بن علی، به عنوان نخست وزیر از فوریه تا دسامبر 2011 مامور تشکیل کابینه شد.
با این حال با برگزاری انتخابات و تاسیس مجلس موسسان تونس پس از انقلاب، اسلام گرایان توانستند اکثریت مجلس را به دست گیرند و پس از قدرت گیری اسلام گرایان و تشکیل دولت منصف مرزوقی، السبسی نیز از قدرت کنار رفت؛ پس از آن همواره تلاش خود را بر قدرت یابی دوباره در مقابل اسلام گرایان قرار داد و سرانجام حزب مطبوعش در انتخابات 2014 توانست به پیروزی دست یابد. این ائتلاف به عنوان یک ائتلاف سکولاریسم در صحنه سیاسی پس از انقلاب تونس توانست با ارائه نظام نامه حزبی و تشکیل نهادهای ساختاری درونی شکلی از ائتلافهای جدید و مدون را به خود گیرد.
حزب دموکراتیک ترقي‌خواه: حزب دموکراتیک ترقیخواه يک حزب تونسي معارض با اسلام گرایان است. این حزب در 13 دسامبر 1983 با اسم انجمن سوسياليست ترقي‌خواه (RSP) تأسيس شد و در 12 دسامبر 1988 مجوز گرفت.
انجمن دفاع از حقوق بشر: اين انجمن يک سازمان حقوقي و قانوني تونس است که در 7 مي 1977 تأسيس شد. در نوع خود اولين انجمن است که در آفريقا و جهان عرب تأسيس مي‌شود.
وضعیت جریان های حاکم پس از انقلاب
تونس پس از انقلاب 14 ژانويه 2011 با فضايي بحراني در زمينه سياست داخلي و خارجي و همچنين با بحران اقتصادي و اجتماعي جدي مواجه شد که در اين ميدان سخت پيروز جرياني بود که داراي پشتوانه مردمي بيشتر بود. لذا جريان اسلام‌گرا اخواني تونس به نام النهضه به رهبري راشد الغنوشي از اوضاع آشفته و بحرانی و از سويي ديگر به واسطه پشتوانه مردمي خود و با داشتن برند اخواني توانست موج اسلام‌گراياني که مدت‌ها صداهايشان در گلو خفه شده بود با جريان فکري خود همسو کند و در مرحله اول با همراهی موج عظيم مردمی و در اندک زماني توانست دولت موقت و همچنين رئيس جمهور وقت (محمد الغنوشي نخست‌وزير، باجي قائد السبسي رئيس جمهور) را برکنار و اکثريت مجلس ملي مؤسسان و کابينه دولت را اخذ نمايد.
با این حال جریان اسلام‌گرای تونس در سال 2014، میدان سیاسی را در انتخابات پارلمانی به رقیب سکولار خود واگذار کرد و از آن زمان تاکنون دولت تونس تحت حاکمیت حزب سکولار ندای تونس هدایت می‌شود. حزب سکولار ندای تونس به عنوان حزب حاکم مواضع نزدیکی را با دولت مرکزی دمشق در سوریه دنبال می‌کند و اعزام هیئت تونسی اخیر با هدف تجدید روابط دیپلماتیک نشان دهنده نزدیکی دولت فعلی تونس با مواضع دولت دمشق است.
در عین حال مواضع نزدیک دولت تونس با دولت سوریه، چندان بدون ارتباط با شرایط داخلی تونس نیست. تونس اقتصاد چندان قدرتمندی ندارد و بخش قابل توجهی از منابع درآمدی تونس متکی به بخش گردشگری و ترویسم است. اتکای تونس به گردشگری از طرف دیگر به آسیب پذیر شدن این کشور در مقابل تحرکات گروه‌های تروریستی و بینادگرا منجر شده که این مسئله باعث شده تا دولت تونس سیاست‌های ضدتکفیری و ضدتروریستی دولت سوریه را مورد پذیرش و تائید قرار دهد. در واقع تونس تا کنون تلاش بسیاری داشته تا با هدف تقویت صنعت گردشگری خود از رشد و گسترش تحرکات تررویستی جلوگیری کند و این هدف خود به نزدیکی با دولت سوریه منجر شده است.
در این میان همچنین نزدیکی دولت فعلی تونس با دولت بشاراسد را نمی‌توان بی تاثیر با ماهیت سکولاریسم دولت تونس عنوان کرد که بطور طبیعی نوعی همسویی را با دولت دمشق در مقابل دولت‌های حامی گروه‌های بنیادگرا و تکفیری بوجود خواهد آورد.
