جنگ شهری، سختترین نوع جنگ کلاسیک
به طول انجامیدن زمانی جنگ موصل بطور بدیهی متاثر از ویژگی فرسایشی عملیات شهری جنگ موصل میباشد. در تقسیم بندی جنگهای کلاسیک، جنگ شهری از سختترین و اصطحکاکیترین جنگها به شمار میرود و پیشروی در آن به کندی صورت میگیرد. این پیشرروی کند و بسیار آهسته بدلیل وجود موانع امنیتی متعدد و ساختمانهای متفاوت است که در عمل پیشروی در میان خیابانها و کوچهها را برای نیروهای مقابله کننده بسیار دشوار میکند.
همین شرایط در موصل بطور کامل برقرار بود و استقرار متر به متر تک تیراندازهای تروریستی در ساختمانها و عوارض عمرانی باعث شد تا آزادسازی موصل از اشغال داعش در خیابانها و محلات موصل متر به متر صورت گیرد.
حضور مردم و غیرنظامیان در میان تروریستها
از طرف دیگر آنچه عملیات نظامی و استفاده گسترده از آتش توپخانه و به تبع آن سختی پیشروی را برای نیروهای عراقی بسیار محدود و زمان بر میساخت، حضور غیرنظامیان و مردم عادی در شهر و در میان نیروهای تروریستی بود. حضور غیرنظامیان از طرف دیگر باعث شده بود تا داعش از مردم به عنوان سپر انسانی سو استفاده کند و همین مسئله پیشروی نظامیان را در موصل با دشواری دوچندان روبرو ساخت.
در اختیار داشتن تسلیحات پیشرفته توسط گروه تروریستی داعش در موصل
اگرچه ارتش عراق از نظر تجهیزات و کیفیت توان نظامی در موقعیت به نسبت مطلوب و مناسبی به سر میبرد، اما در مقابل گروه تروریستی داعش در موصل نیز از نظر امکانات و تسلیحات پیشرفته چیزی کم نداشت. برخورداری از انواع مینهای کنارجادهای و ضد نفر، صدها قبضه اسلحه انفرادی و همچنین تسلیحات پیشرفته ضدتانک و اخیرا نیز برخی از انواع پهپادهای نظامی از جمله امکانات نظامی داعش بود.
تنها یک هفته پس از آغاز عملیات آزادسازی موصل، نیروهای عراقی توانستند به 5 کیلومتری موصل رسیده و آماده برای ورود به شهر موصل شوند، اما همان ابتدا این نیروها با مین گذاری های وسیع در اطراف شهر، خطر استفاده ازگاز شیمیایی و جابجایی نیروهای داعش از طریق تونل روبرو شدند. مسئله ای که نشان داد نیروهای داعش از نظر تجهیزات نظامی متعارف و حتی غیرمتعارف مانند تسلیحات شیمیایی آماده مقابله هستند.
عدم حمایت بینالمللی کافی از نیروهای عراقی
با وجود تشکیل ائتلاف بینالمللی ضد داعش به سرکردگی امریکا در عراق، اما در جریان آزادسازی موصل، نقش نیروهای ائتلاف و بویژه نیروهای آمریکایی بجای توجه به هدف اصلی و مبارزه با داعش متمرکز بر نوعی فضاسازی سیاسی علیه برخی نیروهای عراقی از جمله نیروهای داوطلب مردمی بود. ائتلاف بینالمللی ضد داعش بارها در جریان آزادسازی موصل به موضعگیری علیه نیروهای داوطلب مردمی عراق پرداخت و در عمل بخشی از توان و ظرفیت ساختار سیاسی و نظامی عراق را معطوف خنثیسازی و مقابله با فشارهای غرب علیه نیروهای داوطلب مردمی نمود.
از طرف دیگر اختلاف میان نیروهای آمریکایی در عراق در مورد عملیات موصل باعث شد تا در ابتدای آغاز بکار عملیات موصل، نیروهای عراقی از جانب ائتلاف بینالمللی ضد داعش چندان مورد حمایت قرار نگیرد. این اختلاف بیشتر میان کاخ سفید و وزارت دفاع نمایان بود و در حالی که سخنگوی کاخ سفید شروع عملیات آزادسازی موصل در عراق را اعلام کرد در نقطه مقابل وزارت دفاع در مورد آن تردید داشت. از جمله ژنرال وینسنت استیوارت، مدیر سازمان امنیت نظامی آمریکا همزمان با آغاز عملیات نظامی ارتش عراق اعلام کرد که بعید است در سال ۲۰۱۶ عملیاتی برای پس گرفتن موصل آغاز شود. این گونه اظهارات متناقض نه تنها اختلاف داخلی میان مقامات امریکایی را بر سر عملیات موصل نشان داد بلکه از طرف دیگر به ضعف پشتیبانی بینالمللی از نیروهای عراقی در جریان آزادسازی موصل منجر شد.
با این حال موصل پس از گذشت 10 ماه بطور کامل از اشغال گروه تروریستی داعش آزاد شده و اگرچه سختی عملیات مذکور به طولانی شدن روند عملیات نظامی منجر شد، اما آن چه حال برای عراق تعیین کننده است، مدیریت اوضاع در موصل پس از آزادسازی است. میتوان گفت به همان میزان که عملیات آزادسازی موصل به دلیل دشواریهای ذکر شده از نظر زمانی به طول انجامید، حال ممکن است مدیریت اوضاع در موصل بدلیل برخی زیادهخواهیهای خارجی دشوارتر نیز باشد.