نشست دو روزه آستانه در تاریخ 13 و 14 تیرماه درباره سوریه در شهر آستانه پایتخت قزاقستان با حضور نمایندگانی از روسیه، ترکیه و ایران که در تاریخ 4 می توافق کردند 4 منطقه کاهش تنش در سوریه ایجاد شود تشکیل گردید. براساس یادداشت تفاهمی که در این مذاکرات در قزاقستان به امضاء رسید، این چهار منطقه عبارتند از: یک بخش از شمال حمص، حومه دمشق و دو منطقه درعا و القنیطره. بدین منظور پنجمین دور مذاکرات آستانه برای بررسی مناطق کاهش منازعه و حضور نیروهای کشورهای ضامن آتش بس در این مناطق از صبح سه شنبه آغاز شد.
چهارمین دور مذاکرات آستانه درباره سوریه در روزهای سوم و چهارم ماه مه (13 و 14 اردیبهشت) گذشته برگزار شد و به یادداشت تفاهمی برای ایجاد چهار منطقه کاهش تنش برای یک دوره شش ماه رسید که این یادداشت تفاهم از ششم ماه مه سال 2017 میلادی با هدف کاستن از خشونت ها و حفاظت از وحدت و سلامت ارضی و حل مسالمت آمیز درگیری اجرایی شد.
این مذاکرات با حضور هیأت معارضان و دولت سوریه و با ابتکار روسیه، ترکیه و ایران آغاز به کار کرد. مذاکراتی که امیدهای زیادی به موفقیت آن می‌رود و اکثر گروه‌های معارض به غیر از چند گروه از جمله «احرار الشام» در آن شرکت کردند.
شایان ذکر است که خروجی آستانه 5 دو سند خواهد بود که اولی مربوط به مین زدایی شهر تدمر و مناطق ثبت شده در یونسکو به عنوان میراث فرهنگی جهانی است و دومی دعوت به کار گروه کشورهای تضمین کننده آتش بس به نشستی در تهران و تلاش برای تکمیل مناطق کاهش تنش است.
نمایندگان سه کشور تضمین کننده آتش بس در سوریه، یعنی روسیه، ایران و ترکیه و به علاوه طرف‌های سوری و گروه‌هایی از سازمان ملل در نشست آستانه، پایتخت قزاقستان حضور دارند و نمایندگان اردن و آمریکا نیز به عنوان ناظر در این نشست بین‌المللی شرکت کرده‌اند.
این در حالی است که بشار الجعفری، رئیس هیات مذاکراه کننده دولت سوریه در مذاکرات آستانه روز چهارشنبه تاکید کرد که دولت سوریه روی مذاکرات آستانه حساب باز کرده، چرا که این مذاکرات به نفع ملت سوریه است و فعالیت ها در این نشست با طرف های بین المللی در مورد توقف خونریزی ها، برگرداندن شرایط عادی و تمرکز تلاش ها در زمینه مبارزه با تروریسم با جدیت دنبال می شود.
به گفته وی اساس نشست ها در آستانه 5 تعیین نقشه مناطق چهارگانه کاهش تنش است، ولی مسئله غافلگیرکننده این است که خروجی این نشست ارتباطی به این موضوع ندارد و بیانیه ای که قرار است صادر شود دربرگیرنده بندی است که بر تشکیل کمیته آشتی ملی با حضور نمایندگان مقامات سوریه و ریش سفیدان محلی و افراد با نفوذ تاکید دارد.
اساساً در این کمیته درخصوص مسائل داخلی از جمله مسائل امنیتی رایزنی می شود. این اقدامات تنها با حضور سوری ها و به دور از هرگونه میانجی گری صورت می گیرد. البته همگان با ایده تشکیل کمیته موافق هستند. با این حال نگرانی هایی وجود داشت که این روند جایگزین مذاکرات ژنو شود اما این نگرانی ها از بین رفت و خروجی گفت و گوهای آستانه 5، دو سند جدید خواهد بود و به نظر می رسد پافشاری ترکیه برای ورود نیروهایش به سوریه باج خواهی است.
همچنین رئیس هیات مذاکراه کننده دولت سوریه در آستانه، در مورد نقش ترکیه در گفت و گوهای آستانه 5 اعلام کرده بود که برای پیشبرد امور تلاش های زیادی کردیم، ولی همانند 4 نشست قبلی برای ما معلوم شد که نقش ترکیه بسیار منفی است و در مقابل هرگونه توافقی در مورد اجرای توافق های سابق مانع تراشی می کند. چرا که رفتار ترکیه باج خواهانه و گستاخانه بوده و آنکارا به دنبال تعیین شروط در مورد تقسیم منطقه ادلب و همچنین خواهان ورود نظامیان ترک به این منطقه است.
این در حالی است که طرف های اردنی، اسرائیلی و آمریکایی نیز در جنوب سوریه به دنبال باج خواهی هستند و موضوع برای برخی قدرت ها هیچ ارتباطی به کاستن از درد و رنج ملت سوریه و کمک به دولت این کشور در مورد پیشبرد امور در مناطق کاهش تنش ندارد.
لذا چنین به نظر می رسد که همه طرف‌های شرکت‌کننده در مذاکرات سوریه در آستانه با ایده تشکیل کمیته آشتی ملی سوری موافقت کرده اند که این کمیته شامل نمایندگانی از مقامات سوری و شخصیت‌ها، ریش‌سفیدها و معتمدین محلی و بدون میانجی‌گران خارجی خواهد بود.
در حال حاضر پیش نویس سند پایانی مذاکرات آستانه دو درباره بحران سوریه شامل ایجاد گروهی مشترک برای تثبیت آتش بس است و روسیه و ایران و ترکیه این سند را امضا خواهند کرد.
مهتاب یوسفی
