در حالی که منابع آمریکایی از کاربرد "مادر بمب‌ها" به عنوان بزرگترین بمب غیرهسته‌ای آمریکا در افغانستان خبر داده‌اند؛ در افغانستان واکنش‌ها به این موضوع متفاوت بوده است.
به گزارش الوقت، دولت آمریکا اعلام کرده که قدرتمندترین بمب غیر اتمی خود موسوم به «مادر همۀ بمب‌ها» را در شرق افغانستان علیه داعش مورداستفاده قرار داده است. این نخستین باری است که از این بمب قدرتمند، با عنوان جی بی یو ۴۳ (GBU-43) که حاوی ۱۱ تن مواد منفجره است، در یک عملیات نظامی استفاده می‌شود.
برخی منابع محلی افغانستان گفته‌اند که پرتاب بزرگترین بمب غیرهسته‌ای آمریکا بر محلی که احتمالا شبکه‌ای از راه‌های زیرزمینی گروه تروریستی داعش در افغانستان را تشکیل داده بود، جان ۳۶ جنگجوی این گروه تروریستی را گرفت. با این حال پنتاگون هنوز این خبر را تایید نکرده است.
پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، بدون موضع‌گیری در برابر گزارش وزارت دفاع افغانستان تنها خبر پرتاب MOAB در ولایت اچین، در نزدیکی مرز این کشور با پاکستان را تایید می‌کند. اسماعیل شینوری، استاندار اچین ولی روز جمعه با اشاره به خسارات و تلفات ناشی از پرتاپ بمب به خبرگزاری فرانسه گفت: «این بزرگترین انفجاری بود که من تا به‌حال دیده‌‌ام. زبانه‌های آتش از هر طرف سر به آسمان کشیده بودند.»
هدف از پرتاپ "مادر بمب‌ها" از جانب وزارت دفاع آمریکا، کاهش خطرات ناشی از حملات نظامی برای سربازان آمریکایی و افزایش خسارات جانی و نظامی برای گروه تروریستی "داعش" عنوان شده است. بنا به گزارش خبرگزاری‌ها هفته‌ی گذشته در این منطقه، یک سرباز آمریکایی هنگام عملیات نیروهای این کشور علیه "داعش" کشته شد. عملیات شلیک این بمب در ساعت ۷ و نیم بعدازظهر پنجشنبه در منطقه آچین، در ولایت ننگرها افغانستان در نزدیکی مرز پاکستان صورت گرفته است.
خوشحالی ترامپ با وجود بی اطلاعی از عملیات ارتش
دونالد ترامپ بلافاصله پس از استفاده از "مادر بمب‌ها" در افغانستان به تمجید از این اقدام ارتش کشورش پرداخت و گفت که به ارتش در این باره اختیار تام داده است. رئیس‌جمهور آمریکا هرچند استفاده از بمب "مواب" را "موفقیتی بزرگ" و "باعث افتخار" خواند اما در پاسخ به این سوال که آیا مجوز این حمله را وی شخصاً صادر کرده یا خیر؟ پاسخ روشنی نداد. ترامپ گفت: "همه می‌دانند که دقیقاً چه اتفاقی افتاده؛ کاری که من انجام می‌دهم، صدور مجوز (برای عملیات ارتش) است."
عدم پاسخ صریح ترامپ به خبرنگاران درباره مجوز او به ارتش این گمانه را تقویت کرد که ممکن است ارتش آمریکا بدون کسب مجوز و نظر کاخ سفید دست به استفاده از بزرگترین بمب غیرهسته‌ای ایالات متحده زده است.
در همین ارتباط نیز مقام‌های وزارت دفاع ایالات متحده می‌گویند فرمانده نیروهای آمریکایی در افغانستان که دو روز پیش دستور استفاده از بزرگترین بمب غیرهسته‌ای ارتش علیه داعش را صادر کرد، نیازی به کسب مجوز از رئیس جمهوری نداشت. خبرگزاری آسوشیتدپرس روز جمعه به نقل از برخی مقام‌های پنتاگون که نخواستند هویتشان فاش شود نوشت، ژنرال جان نیکلسون مجوز بکارگیری این بمب را، که از آن با عنوان «مادر بمب‌ها» یاد می شود، از قبل داشته است. به گفته این منابع، این مجوز پیش از آغاز به کار دولت پرزیدنت ترامپ به وی اعطا شده بود.
اگرچه اطلاع ترامپ از انجام عملیات اخیر ارتش آمریکا در افغانستان همچنان محل تردید است، اما دور از ذهن نیست که در دوره ترامپ ارتش آمریکا متاثر از برخی نقل و انتقالات ناگهانی در کاخ سفید، اقدامات خود را تا حدودی محدود به وزارت دفاع و مستقل از کاخ سفید دنبال نماید.
واکنش‌ها در افغانستان
استفاده از بزرگترین بمب غیرهسته‌ای آمریکا در افغانستان در عین حال واکنش‌های متفاوتی را بدنبال داشته است. با وجود آن که به کارگیری "بمب مادر" علیه پایگاه‌های داعش حساسیت‌های زیادی میان سیاست‌مداران افغان ایجاد کرده، ولی اشرف غنی رئیس جمهوری کشور با دفاع از این حمله از هماهنگی عملیات با نیروهای افغان گفته است.
ارگ ریاست جمهوری افغانستان تأیید کرده است که این عملیات هوایی در هماهنگی با دولت افغانستان انجام شده است. شاه‌حسین مرتضوی، سرپرست دفتر سخنگوی دولت افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگاران توضیح داد که دولت این کشور در جریان این حمله بوده است. او می‌گوید محلی که پرتاب بمب صورت گرفته، مین‌گذاری شده بود و عملیات زمینی امکان نداشت؛ به همین دلیل این حمله برای رفع تهدیدات داعش علیه نیروهای امنیتی افغان صورت گرفته است. آقای مرتضوی گفت: "تروریست‌های داعش در غارها، تونل‌ها و استحکامات زیرزمینی جا به جا شده بودند و این حمله برای از میان بردن آنها ضروری بود."
سخنگوی وزارت دفاع افغانستان نیز گفته است که در این حمله یک مرکز مهم داعش، سه محل پنهان شدن آنها و مقادیر زیادی سلاح و مهمات از بین رفته است. گفته می‌شود که طول تونل‌های این مرکز ۳۰۰ متر بوده است.
عبدالله عبدالله رئیس اجرایی افغانستان نیز در توئیتر رسمی خود نوشته که این حمله در هماهنگی با دولت افغانستان و زمانی صورت گرفته بود که غیرنظامیان در منطقه نبودند.
علی‌رغم مواضع مقامات دولت افغانستان، اما برخی مقامات غیرسیاسی واکنش منفی و تندی را علیه بمباران بزرگ آمریکا در افغانستان داشته‌اند. برجسته‌ترین مواضع انتقادی را در لحن حامد کرزی رئیس جمهور سابق افغانستان می‌توان دید. حامد کرزی، حمله هوایی امریکا به افغانستان را به شدت محکوم کرد و گفت: این جنگ ومبارزه با تروریسم نیست بلکه آزمایش سلاح های جدید و خطرناک در کشورماست و بر ما افغان هاست که آمریکا را متوقف کنیم.
انتقاد کارشناسان
استفاده از مادر بمب‌ها در افغانستان این احتمال را بوجود خواهد آورد که وضعیت صلح در افغانستان پیچیده‌تر از گذشته شود. منتقدان می‌گویند این اقدام ضمن اینکه به گروه طالبان در افغانستان زندگی مجدد بخشید، باعث خواهد شد که داعش و دیگر گروه‌های افراطی از دل جنگ عراق بیرون شوند. در واقع، استفاده از 'مادر بمب‌ها 'نشانگر آن است که آقای ترامپ برخلاف باراک اوباما دست ژنرال‌های آمریکایی در جنگ افغانستان را بازتر نگه می‌دارد. ژنرال جان نیکولسون، فرمانده نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان، در ماه فوریه/فبروری گذشته خواهان افزایش تعداد نیروهای آمریکایی در افغانستان شد تا بن‌بست به وجود آمده در جنگ افغانستان شکسته شود.
همچنین پیام تبلیغاتی استفاده از این بمب را نیز توسط کاخ سفید نمی‌توان نادیده گرفت و این روشن است که دونالد ترامپ - دست‌کم در این مقطع زمانی - می‌خواهد قاطعیت خود را ثابت کند. ظاهرا دولت آمریکا با چنین اقدامی شاید به روسیه هم پیام می‌دهد که پس از این همه سال‍ها سرمایه گذاری با پول مالیات دهندگان آمریکایی و خون سربازان این کشور در افغانستان، آماده نیست که به این سادگی صحنه را برای مسکو ترک کند و برخلاف تصور روس ها، آمریکا در مبارزه با داعش در افغانستان و منطقه جدی است. به عبارت دیگر، بازی ژئوپلیتیک واشنگتن و مسکو در افغانستان و منطقه شاید شدت بگیرد.
پیش از این نیروهای حمایت قاطع به رهبری ناتو در افغانستان اعلام کرده بودند که ۲۰۱۷ را به سال پایان عمر داعش در افغانستان تبدیل خواهند کرد و حالا نشانه‌هایی از استراتژی جدید به چشم می‌خورد. داعش در سالی که گذشت نیرومندتر شد و تهدیدهای جدی متوجه افغانستان کرد و حملات خونینی در شهرهای افغانستان انجام داد.
مشخصات "مادر بمب‌ها"
به گفته پنتاگون، بمب جی‌بی‌یو ۴۳، که به "مادر همه بمب‌ها" معروف است، برای هدف گرفتن غارها و تونل‌هایی استفاده شده است که اعضای داعش در آنها پنهان شده بودند. آمریکا می‌گوید این بمب، با ۹ متر طول و حدود ۱۰ تن وزن، برای آن طراحی شده که منطقه وسیعی از اهداف دشمن را تخریب کند و اثر روانی وحشتناکی بر نیروهای دشمن بگذارد.
طراحی و توسعه جی‌بی‌یو ۴۳ از سال ۲۰۰۳ و جنگ عراق آغاز شد، اما این بمب تا به حال در میدان نبرد به کار نرفته بود. پس از آن روسیه «پدر همهٔ بمب‌ها» را آزمایش کرد که ادعا شده بود ۴ بار نیرومندتر از MOAB است. اندازه و توان سلاح روسی بصورت رسمی تائید نشده‌است.
هزینه ساخت هر بمب جی‌بی‌یو-۴۳/بی، حدود ۱۶ میلیون دلار آمریکا برآورد می‌شود. این بمب بیش از حدود 9.2 متر طول و بیش از یک متر قطر دارد. این بمب ساعت ۷ و ۳۲ دقیقه عصر پنجشنبه به وقت محلی، توسط یک فروند هواپیمای ترابری ام سی ۱۳۰ (MC-130)، بر روی هدف مورد نظر انداخته شد. این بمب‌ها که با هواپیما حمل می‌شود، توانایی ایجاد خلاء دارند و قابل مقایسه با قدرت و کارایی یک بمب هسته‌ای ولی بدون ایجاد خسارات زیست‌محیطی ناشی از یک بمب هسته‌ای است. MOAB یا مادر همهٔ بمب‌ها که پیش از این به عنوان قوی‌ترین سلاح گرمافشاری شناخته می‌شد، یک بمب هدایت شونده ماهواره‌ای دوربرد است.
