ایران به رغم تمام تلاش های صورت گرفته توسط عربستان برای ایجاد ائتلاف منطقه ای علیه این کشور، همچنان بازیگر اصلی و پیروز در مناطق حوزه نفوذ خود محسوب می شود.
الوقت- عربستان سعودی از مهم‌ترین کشورهای منطقه خاورمیانه و جهان عرب است که سیاست خارجی این کشور تاثیرگذاری عمیقی در روند تحولات منطقه به ویژه طی بیش از یک دهه اخیر داشته است. در این میان، مهم‌ترین دلیل و هدف سیاست خارجی این کشور نیز، مقابله و ایجاد چالش در برابر قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران بوده است. چرا که قدرت منطقه‌ای ایران که از بیش از یک دهه گذشته تا کنون به شکل مستمر رو به گسترش نهاده بود، طی تحولات بیداری اسلامی اوج‌گیری روزافزونی یافته است. اما شاید اصلی ترین متغیرهایی که سبب شده اند تا سعودی ها تمام توان داخلی و منطقه ای شان را صرف مقابله و ائتلاف سازی علیه نمایند را بتوان به این موارد مربوط دانست.
مساله نخست به افزایش و ارتقاء ضریب نفوذ و عمق استراتژیک ایران بر می‌گردد که کشورهای هدف آن عراق، سوریه، بحرین، یمن و به نسبت لبنان را شامل می‌شوند. این افزایش ضریب بسترهایی را ایجاد می‌کند که این کشورها و سیاست‌گذاری‌های خارجی آنها در راستای اهداف ایران در منطقه حرکت کنند. متغیر دوم افزایش قدرت منطقه‌ای ایران، قدرت بازدارندگی نظامی تهران است که بیشتر بر قدرت بازدارندگی موشکی که توان مقابله موثر در برابر تهدیدات را ایجاد و بسیاری از محدودیت‌های منطقه‌ای را از بین برده است، تاکید دارد. و نهایتا متغیر سوم، توان و پیشرفتهای هسته‌ای ایران است که با انجام توافق هسته‌ای و حصول اطمینان جامعه جهانی نسبت به آن، کشورهای منطقه به ویژه عربستان سعودی و متحدین آن را در مواضع انفعال قرار داده است.
با توجه به این متغیرها، عربستان سیاست خارجی ائتلاف‌ساز خود را بویژه در ماه های اخیر برای مقابله با ایران فعال و سعی کرده است این راهبرد خود را در کشورهای هدف ایران گسترش دهد. لذا در عراق سیاست ایجاد چالش برای دولت شیعی و همچنین مخالفت و ناامن‌سازی و مخالفت با روند سیاسی این کشور را در ائتلاف با ترکیه و رژیم صهیونیستی دنبال کرده است. این روند در سوریه با حمایت از تروریست ها به نحو بسیار بارزتری عمق استراتژیک ایران را هدف قرار داده است. در یمن به صورت مداخله مستقیم در قالب ائتلاف طوفان قاطعیت با حضور بیشتر متحدین منطقه‌ای این کشور در جریان است و در بحرین نیز در درون متحدین خود در شورای همکاری خلیج فارس و نیز جلب حمایت بازیگران دیگر نظیر پاکستان، ترکیه و ... صورت پذیرفته است.
به رغم همه تلاش های انجام شده از سوی سعودی ها در ایجاد ائتلاف های گسترده علیه ایران، با بررسی نتایج ناشی از این ائتلاف‌ها، مشخص می شود که در عراق دولت این کشور به رغم مواجهه با بحران‌های مختلف در مسیر غلبه با تروریسم قرار دارد و ایران نیز با کمک‌های همه‌جانبه به دولت این کشور جای پای مستحکمی برای خود در آینده سیاسی عراق رقم زده است. در سوریه، به زعم ادعای عربستان و گروه‌های معارض تحت حمایت آن، نظام اسد بعد از بیش از شش سال همچنان به کار خود با مشروعیتی بیش از ابتدای تحولات در سال 2011 ادامه می‌دهد. در بحرین در عین کارشکنی‌ها و مداخله نظامی شورای همکاری خلیج فارس و هدف اصلی آن یعنی نابودی جنبش مردمی، مقاومت‌ها و نهضت مردمی همچنان استمرار داشته است که خود را به شکل شکاف ساختاری مابین دولت و جامعه نشان می‌دهد. در یمن نیز با وجود مقاومت عربستان در برکناری صالح به عنوان نزدیک‌ترین متحد این کشور، عربستان در سال 2015 دست به تهاجم گسترده هوایی و زمینی زد که همچنان در جریان است. اما این روندها امروز نه تنها برای عربستان ثمری را در پی نداشته، بلکه با وجود هزینه‌های نظامی و نیز هزینه‌های ناشی از اقناع‌سازی جامعه جهانی در حمایت از این تهاجم، انصارالله و جنبش مردمی یمن به رغم از هم گسیختگی‌های اولیه، در حال حاضر با قدرت به کار خود ادامه می‌دهند و عربستان به اهداف اعلامی خود که بازگرداندن منصور هادی به قدرت و نیز هدف واقعی خویش در راستای ضمیمه کردن مناطق مرزی به خاک خود دست پیدا نکرده است.
بنابراین می توان گفت که ایران به رغم تمام تلاش های صورت گرفته توسط عربستان برای ایجاد ائتلاف منطقه ای علیه این کشور، همچنان بازیگر اصلی و پیروز در مناطق حوزه نفوذ خود محسوب می شود.
جواد مددی
