الوقت- یکی از مهمترین تأثیرات ژئوپلیتیکی جنبش یا انقلابات موسوم به بیداری اسلامی در کشورهای خاورمیانه، تغییر در ائتلاف ها و اتحادهای منطقه ای مابین دولتها و یا میان دولت ها و بازیگران فروملی حاضر در صحنه رقابت قدرت های منطقه ای بوده است. بروز اختلافات میان ایران و حماس پس از آغاز اعتراضات و سپس جنگ در سوریه از این دست تحولات می باشد. جرقه این شکاف از انقلاب مصر زده شد که به روی کار آمدن محمد مرسی از جنبش اخوان المسلمین انجامید. پس از آنکه مرسی و اخوان المسلمین به صف مخالفان منطقه ای و بین المللی اسد با حمایت از معارضین پیوستند، حماس نیز که روابط نزدیکی با این جنبش دارد تحت تاثیر سیاست های این جریان قرار گرفت. اگرچه اخوان المسلمین در سوریه اجازه فعالیت نداشت اما نظام سیاسی سوریه به دلیل رویکرد مشترک دو طرف در قبال اشغالگری اسرائیل، به حماس اجازه تأسیس دفتر و فعالیت در دمشق را داده بود. لذا پس از رویاروییِ اخوان المسلمین و سوریه، اینکه حماس چه رویکردی را در قبال مقابله حامیان منطقه ای خود اتخاذ خواهد کرد و جانب کدامیک را خواهد گرفت اهمیت بسزایی یافت.
اعضای حماس از اواسط سال 2012 میلادی به تدریج شروع به خروج از سوریه کردند و با دعوت شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر وقت قطر این گروه دفتر سیاسی خود را به دوحه که پیشگام جنگ با نظام سوریه محسوب می شد، منتقل و مواضع خود را در قبال نظام سوریه تندتر کرد. به نحوی که اسماعیل هنیه، نخست وزیر دولت حماس در غزه در سخنانی در الازهر حمایت خود را از مخالفان سوریه اعلام کرد و حتی در اواسط ژوئن 2013 میلادی حماس از حزب الله لبنان خواست نیروهایش را از سوریه خارج کند.
با این وجود، از آغاز سال 2015 نشانه هایی از تغییر رفتار رهبران حماس بروز یافت. در سه ماهه نخست سال 2016 تلاش برای پرکردن شکاف بین حماس و ایران آغاز شد و مسئول این ماموریت هم موسی ابومرزوق بود. وی راهی بیروت شده و در آنجا به طور محرمانه با مسئولان ایرانی و نیز حزب الله دیدار کرد. در فوریه 2016 اسامه حمدان، مسئول روابط خارجی حماس اعلام کرد "هیچ بحرانی میان ما و سوری‌ها وجود ندارد سوریه کشوری است که از مقاومت حمایت می‌کند و در مقابل توطئه صهیونیستی در منطقه می‌ایستد". پس از آن در مارس 2016 هیئتی از حماس به تهران سفر کرد.
روزنامه الاخبار در 17 مارس 2017 در گزارشی تحلیلی نوشت اوایل ماه آینده میلادی، جنبش مقاومت اسلامی (حماس) انتخاب اسماعیل هنیه برای ریاست دفتر سیاسی این جنبش را اعلام خواهد کرد و بازگرداندن روابط با محور مقاومت به وضعیت سابق در راس اولویت های هنیه قرار دارد. از مهترین دلایل اتخاذ راهبرد تنش زدایی در روابط با ایران در میان رهبران جنبش حماس را میتوان موارد زیر برشمرد:
مواضع پایدار ایران در دفاع از مقاومت
در طول سالهای پس از تحولات منطقه، ترکیه و قطر- پس از سرنگونی حکومت مرسی در مصر با کودتای ارتش- مهمترین حامیان حماس محسوب میشدند. ترکیه که به دلیل حمله تفنگداران ارتش اسرائیل به کشتی حامل کمک های انسانی به غزه روابط خود با این رژیم را قطع و شرط رفع محاصره غزه را برای آغاز مجدد روابط اعلام کرده بود؛ اما با بروز کودتای ناموفق ماه ژوئیه از مواضع خود بازگشت و به عادی سازی روابط با اسرائیل رو آورد. پس از آن تعدادی از مسئولان حماس که گذرنامه ترک داشتند از بازداشت در فرودگاهای ترکیه و سلب گذرنامه‌های خود شوکه شدند. از جمله «صالح العاروری» که مسئولان اسرائیلی او را به دست داشتن در ربودن شهرک نشینان متهم کرده بودند. همزمان با این تحولات حماس درخواستی را از دولت قطر دریافت کرد که از آن خواسته شده بود حضور رسانه‌ای غیر ضروری خود را کاهش دهد و همزمان با آن حمایت‌های مالی برای اجاره دفاتر و منازل رهبران حماس را قطع کرد. اینجا روشن شد که روند امور وارد مسیر جدیدی شده است و در اصل بودجه مربوط به دفتر سیاسی حماس مشکل پیدا کرده بود. همه این ها در حالی است که ایران همواره در حمایت از گروه های مقاومت فلسطینی مواضعی پایدار و ثابت داشته است و سخنان رهبر معظم انقلاب در ششمین کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه‌ی فلسطین که در فوریه 2017 در تهران برگزار شد، بر این امر تأکید می کرد که ایران روابط راهبردی خود با گروه های فلسطینی حامی مقاومت را حفظ و تداوم خواهد داد.
تحولات منطقه به سمت تضعیف محور اعتدال
تحولات سوریه با پیروزی ارتش این کشور در فتح حلب به سوی برتری محور مقاومت به رهبری ایران بر محور اعتدال عربی به رهبری عربستان سعودی پیش میرود. اگر از اختلافات ایدئولوژیکی سعودی ها و اخوان المسلمین درگذریم عربستان اکنون با بحران تداوم جنگ یمن و هزینه های امنیتی و اقتصادی آن مواجه است و از طرف دیگر دولت جدید ایالات متحده خواستار تامین هزینه های حضور نظامی آمریکا در منطقه از سوی سعودی ها شده است. ترکیه نیز با بروز کودتای ماه ژوئیه، ناامنی ناشی از بمبگذاری های گروه های تروریستی، شکست پروسه صلح با پ ک ک، خیز کردهای سوریه برای اتحاد سرزمینی در امتداد مرزهای این کشور و حمایت دولت جدید آمریکا از آنها و بحران روابط با کشورهای اروپایی، با مشکلات متعددی دست به گریبان است. از سوی دیگر مصر و لبنان مواضع خود را به حامیان ایجاد ثبات و مبارزه با گروه های تروریستی در سوریه و عراق نزدیکتر کرده اند. مجموعه این ها نشانه هایی برای رهبران حماس هستند تا هرچه زودتر از جناح در حال شکست دور شوند.
تحرکات اسرائیل با روی کار آمدن ترامپ
یکی دیگر از دلایلی که رهبران حماس را برای بازساری روابط با محور مقاومت مصمم تر کرده است، روی کار آمدن دولت ترامپ در ایالات متحده و سیاست وی در حمایت بی دریغ از اسرائیل می باشد. در سایه این حمایت اسرائیل روند شهرکسازی در مناطق فلسطینی را سرعت بخشیده است. رهبران حماس این امر را دریافته اند که در صورت حمله مجدد اسرائیل به نوار غزه تنها کشوری که حاضر به اعطای کمک های نظامی و مالی به این گروه خواهد شد ایران است. بنابراین حماس تلاش می کند با نزدیک شدن به ایران، سوریه و حزب الله از محاصره منطقه ای رهایی یابد.
