مجموع این روند نشان دهنده پایان امید اردوغان به تغییر مواضع ترامپ نسبت به کردهای سوریه است. در واقع، استراتژیستهای جدید کاخ سفید نشان دادند که سیاستهای اوباما را در حمایت از نیروهای حزب اتحاد دموکراتیک ادامه خواهند داد. واقعیت آن است که اردوغان متوجه این موضوع نبود که کردهای سوریه تنها دروازه و اهرم نفوذ واشنگتن در سوریه هستند که تا حدود زیادی میتوان بر همکاری و اتحاد با آنها اعتماد کرد. در نتیجه، دولت ترامپ نیز برای ایفای نقش فعال و اجرای سیاستهای خود در سوریه، به کردها نیازمند است و به آسانی حاضر نیست از حمایت آنها دست بکشد. این مساله در شرایط کنونی سردرگمی و آشفتگی بزرگی را در تصمیمگیری اردوغان و دیگر مقامات سیاسی ترک ایجاد کرده است.
الوقت: به قدرت رسیدن دونالد ترامپ رئیس جمهور افراط گرا و غیر معمول درآمریکا، تحولی بزرگ را بر رفتار و کنش بازیگران منطقهای در غرب آسیا داشته است. در این میان، مقامات سیاسی ترکیه با تامل در وضعیت جدید تلاش کردند سیاست همراهی با مواضع دولت ترامپ نسبت به غرب آسیا را در پیش بگیرند. در واقع، ترکها به این موضوع امید داشتند که روابط خود را با دولت جدید آمریکا به گونهای مدیریت کنند که واشنگتن مواضع خود را با راهبردهای کلان آنکارا در منطقه و بهطور خاص سوریه هماهنگ کند.
بدون تردید، مساله حضور حکومت فدرال کردها در مرزهای شمالی سوریه که مرزی حدود بیش از 800 کیلومتر را با کشور ترکیه شامل میشود، مهمترین دغدغه اردوغان و دیگر مقامات ترک در 2 سال اخیر بوده است. حکومت حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) در کانتونهای سهگانه جزیره، عفرین و کوبانی از نظر مقامات سیاسی کشور ترکیه به عنوان حضور پکک در مرزهای جنوبی خود تلقی میشود. اردوغان بارها اعلام کرده است که نیروهای کرد سوری تروریست هستند و هیچ تفاوتی با حزب کارگران کردستان (PKK) ندارند. علیرغم مخالفتهای شدید اردوغان با قدرت گرفتن یگانهای مدافع خلق (YPG) و یگانهای محافظ زنان (YPJ) در عرصه تحولات میدانی سوریه، از اواخر سال 2014 شاهد بودهایم که آمریکا به حمایت مستقیم از این نیروها پرداخته و از اواسط سال 2015 واشنگتن، نیروهای کرد را با برخی از نیروهای میانهرو عرب، آشوری و... در قالب نیروهای سوریه دموکراتیک سازماندهی کرد. این موضوع در دوران ریاست باراک اوباما به محوری بزرگ برای ایجاد تنش و اختلاف میان ترکیه و آمریکا تبدیل شد و شرایط بهگونهای پیش رفت که بعد از کنترل منبج توسط نیروهای سوریه دموکراتیک، دیگر کاسه صبر اردوغان لبریز شد و در 24 اکتبر 2016 در قالب طرح سپر فرات ارتش ترکیه را وارد شمال سوریه کرد و شهر استراتژیک جرابلوس را به کنترل خود در آورد.
در ادامه این روند، همزمان با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اردوغان تکاپوهای خود را برای کنترل مناطق بیشتر و در عین حال راهکار وارد مذاکره شدن با تیم جدید سیاست خارجی آمریکا از موضع قدرت را در پیش گرفت. در همین راستا، با حمایت برخی از گروههای تندرو که آنکارا عنوان «ارتش آزاد» را بر آنان نامیده است، ارتش ترکیه موفق شد شهر الباب را به کنترل خود در آورد. متعاقب این تحولات بینالی یلدریم نخست وزیر ترکیه و اردوغان بر این امر تاکید گذاشتند که بعد از آزادسازی الباب، در پی حمله به سمت شهرهای منبج و رقه هستند. بر اساس اعلان یلدریم این موضوع در کنفرانس امنیتی مونیخ در دیدار با مایک پنس معاون ترامپ، با این شخصیت پرنفوذ آمریکایی در میان گذاشته شده است و آنها از سیاستگذاران کاخ سفید خواستهاند که دیگر از نیروهای کرد سوری حمایت نکنند. دولتمردان ترک برای اقناع آمریکا در 2 هفته اخیر، مواضعی احساسی را نسبت به تحولات منطقه اظهار کردند که بیش از هر چیزی میتوان آن را تلاش برای جلب اعتماد و رضایت ترامپ برای همراه با سیاستهای ترکیه مورد بازخوانی قرار داد.
در همین ارتباط مقامات سیاسی ترک در راستای خشنود کردن آمریکا، مواضعی ضد ایرانی را اتخاذ کردند و در چند اظهارنظر نامعقولانه تهران را به دخالت در امور منطقه غرب آسیا متهم کردند. در واقع، اردوغان با مواضع احساسی که در چند وقت اخیر علیه ایران و در راستای همراهی با مواضع واشنگتن در منطقه غرب آسیا در پیش گرفت، بسیار امیدوار بود که ترامپ را به دست برداشتن از حمایت کردهای سوریه و یا به عبارت بهتر نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) باز دارد.
اما بر خلاف انتظارات بعد از دیدار جوزف فوتیل فرمانده نیروهای مرکزی ارتش آمریکا از کانتون کوبانی، هر آنچه اردوغان در ذهن بافته بود، پنبه شد. چرا که در اقدامی غیر منتظره و بر خلاف تصورات اردوغان، نه تنها آمریکا از حمایت کردهای سوریه دست بر نداشت، بلکه در 1 مارس 2017 (11 اسفند 1395) کاروانی بزرگ از تسلیحات نظامی آمریکایی از طریق مرز اقلیم کردستان برای تجهیز هر چه بیشتر نیروهای سوریه دموکراتیک عازم محور جنگ در رقه شد. بر اساس گزارشهای منتشر شده در میان تسلیحات جدید، خودروهای ضد تانک و خنثیساز بمب ارسال شده است. همزمان با این رویداد ژنرال استفان تاونسند فرماندهی نیروهای ائتلاف بین المللی ضد داعش در قالب پیامی ویدئویی، ابراز داشت: «در دیدارهایی که آنها با نیروهای کرد سوری داشتهاند، هیچگونه قصد و نیتی از سوی آنان برای حمله و یا مخالفت با ترکیه را مشاهده نکردهاند.» او تا کید کرد: «کردهای سوریه نه تنها تهدیدی برای ترکیه نیستند، بلکه آنها خواستار همجواری مسالمت جویانه با ترکیه بودهاند.»
مجموع این روند نشان دهنده پایان امید اردوغان به تغییر مواضع ترامپ نسبت به کردهای سوریه است. در واقع، استراتژیستهای جدید کاخ سفید نشان دادند که سیاستهای اوباما را در حمایت از نیروهای حزب اتحاد دموکراتیک ادامه خواهند داد. واقعیت آن است که اردوغان متوجه این موضوع نبود که کردهای سوریه تنها دروازه و اهرم نفوذ واشنگتن در سوریه هستند که تا حدود زیادی میتوان بر همکاری و اتحاد با آنها اعتماد کرد. در نتیجه، دولت ترامپ نیز برای ایفای نقش فعال و اجرای سیاستهای خود در سوریه، به کردها نیازمند است و به آسانی حاضر نیست از حمایت آنها دست بکشد. این مساله در شرایط کنونی سردرگمی و آشفتگی بزرگی را در تصمیمگیری اردوغان و دیگر مقامات سیاسی ترک ایجاد کرده است. علاوه بر این، آنها به شدت از تصمیمات و برنامههای احتمالی آمریکا برای کردهای سوریه واهمه دارند. همزمان با اولین سخنرانی ترامپ در کنگره آمریکا که در آن به تداوم حمایت از متحدان برای مبارزه داعش تاکید شد، از طریق ارسال محموله جدید تسلیحات برای کردهای سوریه، کاخ سفید این پیام را به آنکارا منتقل کرد که آنها حداقل در کوتاه مدت حاضر به دست کشیدن از نیروهای سوریه دموکراتیک و حزب اتحاد دموکراتیک نیستند. در این شرایط باید منتظر ماند و واکنش اردوغان را به شکست تلاشهای غیر عاقلانه خود برای جلب نظر ترامپ در موضوع سوریه را نظارهگر بود.