الوقت- سوریه، جغرافیای درهم تنیدگی اراده‌ها در لایه‌های گوناگون نظم و نظام منطقه‌ای و بین‌المللی است؛ چه قدرت‌های منطقه‌ای و چه قدرت‌های فرامنطقه‌ای هرکدام تلاش دارند در جغرافیای سوریه اراده خود را بر نظم آینده منطقه و نظام آینده بین‌الملل دیکته کنند. از این رو جغرافیای سوریه امروز نه محل نزاع، معارضان و مخالفان دولت بشار اسد با اسد و بالعکس که آوردگاه یک جنگ منطقه‌ای و بین‌المللی محدود و کنترل شده است. لذا هر کدام از بازیگران به دنبال گرفتن امتیاز در جهت بازی نهایی در آخرین ایستگاه بازی هستند. آمریکاییها در یکی از مهمترین ایستگاه‌های جنگ سوریه، برد استراتژیکی را با تهدید کاربرد زور و قدرت نظامی به دست آوردند؛ آنجایی که باراک اوباما تهدید به استفاده از قدرت نظامی کرد و با استفاده از آنچه که تحت عنوان کاربرد بمب‌های شیمیایی در سوریه بود این برد استراتژیک را به دست آورد. زیرا در آن مقطع همگان پذیرفتند دولت دمشق باید انبارهای شیمیایی خود را تحویل دهد. اکنون بار دیگر این بهانه مطرح شده است و این نشانگان یا سیگنالی است که نمایانگر بهره برداری از این معنا در جهت ورود مجدد ارتش ایالات متحده آمریکا به بخش تهدید نظامی در ارتباط به بحران سوریه به شمار می‌رود. آمریکا در پی آن است که بتواند یک نقطه عزيمت دیگر در این زمینه حاصل کند؛ یعنی یا سلاح‌های شیمیایی توسط دولت حاکم بر دمشق به طور کامل تحویل داده نشده است؛ یا پنهانکاری صورت گرفته است و یا عده‌ای دیگر به نام دولت دمشق وارد عمل شده و آن را به کار برده است. در هر صورت شاید آمريكا بر اساس اين سناريوها بتواند تحرک خود را افزايش بخشد.
ایجاد فضای رسانه‌ای در این زمینه و تاکید بر آن نمایانگر ایجاد یک زمینه مناسب برای ورود به فاز تهدید نظامی بیش از گذشته و محکم تر از قبل، از این برهه زمانی آینده کوتاه مدت توسط ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود. آمریکاییها با توجه به آنچه اکنون در محیط عملیاتی سوریه می‌گذرد گریز از حضور مستقیم در منطقه نظامی سوریه دارند و تلاش‌شان بر این است که با ایجاد جغرافیای اصطحکاک بیشتر میان جبهه موافق بشار اسد و مخالفان، به گونه‌ای رهبر این منازعه را برعهده داشته باشند که موجب اتلاف انرژی موجود در دو سوی جبهه و در نهایت بهره برداری نهایی آمریکا در یک بافت موقعیتی مناسب در زمان آینده برای ورود به معرکه بحران سوریه باشد. امروز هم روس‌ها در حال هزینه کردن در محیط عملیاتی سوریه هستند، هم تهران و هم دیگر قدرت‌های بین‌المللی همسو با ایالات متحده آمریکا و دیگر قدرت‌های منطقه‌ای پیوند خورده با این جبهه. می‌توانیم بگوییم این اتلاف انرژی درواقع از ابعاد گوناگون مادی و معنوی در حوزه سیاست صورت می‌پذیرد. آمریکاییها با تشدید اعلام حضور خود در حوزه مبارزه نظامی با تروریسم و به بهانه مبارزه با تروریسم توانسته‌اند زمینه‌های رهبری امنیتی و نظامی آمریکا را بر مبنای نه سیاست خارجی ایالات متحده بلکه سیاست بین‌المللی این کشور به عنوان یک ابر قدرت رهبری کننده معادلات بین المللی در جهان برعهده بگیرند. از این جهت باید گفت هم اکنون آمریکا با مطرح کردن کاربرد سلاح‌های شیمیایی در پی ایجاد فضایی مناسب برای شکل دادن به تهدید جدید ایالات متحده آمریکا در حوزه استفاده از قدرت نظامی این کشور در جغرافیای سوریه است. اگر این تهدید به استفاده از قدرت نظامی در چارچوب کارکردهای تعریف شده، آمریکا را به هدفش حتی اهداف حداقلی برساند، واشنگتن وارد منازعه نظامی به صورت مستقیم و انتقال نیروهای نظامی خود در منطقه جغرافیای سوریه نخواهد شد. اما در صورت عدم دستیابی به این حداقل‌ها، واشنگتن تلاشی نظامی را برای آینده برنامه ریزی خواهد کرد.
مهدی مطهرنیا/ آینده پژوه سیاسی
