الوقت- در سال‌های بعد از آغاز جنگ سرد، آمریکا در برابر نفوذ کمونسیم و برای ایجاد سد دفاعی در برابر شوروی، منطقه خاورمیانه را به عنوان حوزه‌ای در آوردگاه سرمایه‌داری در راس توجهات سیاست خارجی خود قرار داد.این کشور برای مقابله با شوروی و در جریان رقابت تسلیحاتی با شوروی سیاست ایجاد پایگاه‌های نظامی در مناطق مختلف جهان از جمله خاورمیانه را درپیش گرفت. به نحوی که با گذشت زمانی کوتاه، این منطقه به حیات خلوت آمریکا تبدیل شد و این کشور طی دهه‌های گذشته موفق شده است که بر این مناطق نه تنها کنترل داشته باشد، بلکه در راستای حفظ هژمونی خود در نظام بین‌الملل از پتانسیل‌های آن بهره بگیرد. با توجه به اهمیت این مساله و نقش پایگاه های نظامی آمریکا در بر پیگیری سیاست های خاورمیانه ای این کشور به مهمترین پایگاه‌های نظامی ایالات متحده آمریکا در منطقه اشاره می شود:
1-عربستان سعودی
عربستان مقر اصلی فرماندهی نظامی مرکزی آمریکا بوده و از طریق پایگاه های (علنی وسری) مستقر در این کشور عملیات مختلف نیروهای آمریکایی در مصر ، سودان ، اردن ، عراق وایران فرماندهی می‌شود.
1- پایگاه هوایی شاهزاده سلطان: این پایگاه نظامی مهمترین پایگاه فرماندهی نیروهای هوایی آمریکا در منطقه محسوب می شود، در این پایگاه 5000 نظامی ارتش آمریکا مستقر بوده وکار هدایت بیش از 80 جنگنده ی وهواپیمای جنگی و جاسوسی آمریکای از جمله هواپیماهای جاسوسی یو 2 را به عهده دارند. این پایگاه نقش عمده‌ای در پروازهای نظارتی نیروهای آمریکایی برای منطقه پرواز ممنوع اعمال شده در شمال وجنوب عراق ایفا کرده ودر عین حال مرکز علنی هماهنگی عملیات جاسوسی وجمع آوری اطلاعات وشنود آمریکا در منطقه محسوب می‌شد.
همچنین، مهمترین مناطق عربستان که ارتش آمریکا در آنها پایگاه نظامی ایجاد کرده یا صلاحیت استفاده از آن را دارا می باشد عبارتند از پایگاه تبوک در شمال غرب عربستان، پایگاه خمیس مشیط در جنوب عربستان، پایگاه الغربیه در جده، پایگاه ظهران در منطقه الشرقیه و...
این پایگاه ها زیر ساخت اصلی حضور نظامی نیروهای آمریکایی را در عربستان تشکیل داده اند. فرماندهی هر یک از این مناطق بر تمامی فعالیت واحدهای نظامی در منطقه وپایگاه های نظامی ، هوایی دریایی کوچک‌تر اشراف دارند.
2- کویت
یکی از مهمترین پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه خلیج فارس در کویت قرار دارد. کویت در سال 1987 در جریان آنچه که به دوره ی جنگ نفتکش ها معروف شد توافقنامه ی ای را با دولت ایالات متحده به امضا رساند که به موجب آن هر 11 نفتکش این کشور تحت الحمایه ارتش آمریکا قرار می گیرند. بعد از خارج کردن نیروهای عراقی از کویت در سال 1991 وگرم تر شدن روابط امنیتی بین کویت وواشینگتن ، دولت کویت توافقنامه ی همکاری دفاعی با دولت آمریکا به امضا رساند ودر چارچوب این توافقنامه که در 19 سپتامبر 1991 به امضا رسید متعهد شد تسهیلات گسترده‌ای را برای نیروهای آمریکایی در خاک خود فراهم کند.
در سال 2003 نیز خاک کویت به طور کامل در اختیار نیروهای آمریکایی قرار گرفت و تمامی بنادر، فرودگاه‌ها ومراکز نظامی این کشور برای فراهم کردن زمینه حمله نظامی آمریکا به عراق بسیج شدند ، در کنار آن دولت کویت 266 میلیون دلار نیز به عنوان کمک برای اشغال عراق در اختیار نیروهای آمریکایی قرار داد. با توجه به این توافق مقرر شد ، دولت کویت پایگاه ها ومراکز تمرکز نیروهای زمینی وهوایی ونیز مناطقی را برای انبار جنگ افزارها ومهمات آمریکایی فراهم کند. در این پایگاه ها به طور مستمر چند 10 هزار نظامی آمریکایی (گاها از 25 هزار وحتی تا 130 هزار نفر ) و20 هزار نظامی بریتانیایی حضور مستمر داشتند ، در حالیکه هزاران تانک وچند صد جنگنده وهلیکوپتر نیز در این پایگاه ها مستقر بودند. پایگاه الدوحه مهمترین پایگاهی است که نیروهای آمریکایی در آن مستقر می باشند.
3- قطر
در سال 1992 قطر وایالات متحده آمریکا توافقنامه ی امنیتی توسعه همکاری دو جانبه را در امور امنیتی ـ نظامی به امضا رساندند، این همکاری تا به امروز نیز به قوت خود باقی مانده است . به نوشته موسسه‌ی کانادایی گلوبال ریسرچ علت اصلی از ایجاد پایگاه های نظامی آمریکایی در قطر شکل گیری همسویی منافع بین آمریکا وساختار حاکم بر قطر است ، به نحوی که مسئولین قطری در مقابل میزبانی از پایگاه های نظامی آمریکا در کشورشان از حمایت این کشور برای ادامه بقای خود در قدرت استفاده کرده و ایالات متحده نیز در ازای حمایت از رژیم حاکم بر کشور هدف اصلی خود یعنی جلوگیری از نفوذ (جریان های مخالف رویکردهای واشینگتن ) در خاور میانه را محقق می سازد.
بر اساس پژوهش مرکز عربی پژوهش‌ها وتحقیقات راهبردی خلیج (فارس) ، قطر از مهمترین زیرساخت های نظامی آمریکا در منطقه میزبانی می کند. فرماندهی هوایی بخش فرماندهی منطقه ی مرکزی معروف به Centcom بین سال های 2002 تا 2003 از عربستان به پایگاه هوایی العدید منتقل شد.
دولت قطر بیش از چهارصد میلیون دلار برای توسعه این پایگاه و فراهم کردن زمینه‌‌ی تبدیل شدن به پایگاه نظامی آمریکا هزینه کرده است. با این وجود گفته می شود کد واژه ی اصلی فعالیت های نظامی آمریکا در قطر در " پادگان سنوپی" (Camp Snoopy) [سنوپی سگ سفیدی است که از شخصیت های کارتونی معروف در آمریکا محسوب می شود] قرار دارد. از یدیگر پایگاه های نظامی آمریکا در قطر می توان به پایگاه هوایی العدید و پایگاه نظامی سیلیه اشاره کرد.
4- بحرین :
از اواسط قرن بیستم ودقیقا از سال 1967 بحرین میزبان پایگاه های نظامی خارجی بود ، در آن سال دولت بریتانیا تصمیم گرفت پایگاه دریایی اصلی خود را از عدن به بحرین منتقل کند. چند سال بعد و پس از آنکه انگلیسی ها تصمیم گرفتند حضور نظامی آشکار خود را در منطقه شرق کانال سوئز به پایان برسانند، به تدریج خلا این خروج با حضور نیروهای آمریکایی پر شد تا آنکه در سال 1995 رسما بحرین به مقر ناوگان پنجم آمریکا تبدیل شد. بر اساس قرار داد امضا شده ، دولت بحرین به ناوگان پنجم آمریکا اجازه داد تا در نزدیکی منامه پهلو گرفته و4200 نظامی خود را در آن پیاده کند. درقالب این ناوگان همواره چند ناو هواپیما بر وتعدادی از زیردریایی تهاجمی وناوشکن ها در سواحل پهلو گرفته وبیش از 70 جنگنده وشماری از بمب افکن های تاکتیکی وچند هواپیمای سوخت رسان در پایگاه هوایی شیخ عیسی مستقر می باشند. با این حال پایگاه اصلی ارتش آمریکا در بحرين ، پایگاه الجفیر است. الجفیر که در 8 کیلومتری جنوب شرقی منامه پایتخت بحرین واقع است مقر اصلی ناوگان پنجم دریایی آمریکاست . اکثر مراکز فرماندهی دریایی آمریکا امروزه در منامه ودر این پایگاه که حدودا چهار کیلومتر مربع وسعت دارد واقع است . این پایگاه حدود 40 مرکز فرماندهی آمریکایی را در خود جای داده است ، این مراکز همگی به فرماندهی منطقه ی مرکزی آمریکا مرتبط می باشند.
5- عمان
عمان به دلیل مشرف بودن به تنگه ی هرمز از جایگاه خاصی در استراتژی دولت آمریکا برخوردار است ، بر اساس گزارش های منتشر شده دولت آمریکا یک پایگاه هوایی چند منظوره در این کشور احداث کرده وبمب افکن های (B1) خود به همراه چند فروند هواپیمای سوخت رسان را در آن مستقر کرده است. عمان بیشتر به عنوان یک مرکز خدماتی وپشتیبانی پل های هوایی بین پایگاه های مختلف آمریکا مورد استفاده قرار می گیرد. بر اساس گزارش مرکز تحقیقات کنگره ی آمریکا Congressional Research Service که در 28 ژوئن 2005 به روز رسانی شده است ، تا پیش از حوادث 11 سپتامبر دولت آمریکا پنج پایگاه را به طور کامل در خاک پادشاهی عمان در اختیار داشت. همچنین بر اساس توافقنامه های امضا شده ارتش آمریکا امکان دسترسی به 24 پایگاه ومرکز دیگر نظامی عمانی را هم دارا می باشد.
6- امارات متحده عربی
سوای چند بندر مشرف به آب‌های پر‌عمق خلیج فارس ارتش آمریکا دست کم یک پایگاه هوایی وچندین انبار چند منظوره لجستیکی وپشتیبانی در امارات متحده عربی در اختیار دارد ، آب های پر عمق امارات متحده این امکان را فراهم کرده اند که کشتی های غول پیکر ارتش آمریکا نیز قادر به پهلو گرفتن در آن باشند. امارات متحده ی عربی در سال 1994 توافقنامه ی همکاری نظامی ودفاع مشترک را با دولت آمریکا به امضا رساند. براساس این توافق یک دفتر ارتباط نظامی در این شیخ نشین افتتاح وارتش آمریکا نیز تسهیلات مختلفی را برای فعالیت واحداث پایگاه های لجستیک دریایی دریافت کرد.
ارتش آمریکا به طور بالفعل در بنادر زاید ، جبل علی ، دبی والفجیره حضور علنی دارد این در حالی است که در رابطه با همکاری محرمانه دو طرف اطلاعات جسته وگریخته ای منتشر می شود. به هر شکل حضور واحدهای منتخب از ارتش امارات در کنار نظامیان صهیونیستی ، پاکستانی واسپانیایی در مانور سالانه (Red Flag) در نوادای آمریکا که صرفا مختص نزدیکترین متحدان آمریکا است، سطح همکاری فیمان بین را نشان می دهد.
در مجموع باید گفت که ایجاد پایگاه‌های نظامی پراکنده و متعدد آمریکا در سطح بین‌الملل و به ویژه در خاورمیانه چه در سال‌های جنگ سرد و چه در سال‌های بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی یکی از مهمترین ابزار‌های آمریکا برای ایجاد هژمونی بین‌المللی و حفظ آن بوده است. ایجاد پایگاه‌های متعدد آمریکا در منطقه همواره نقش تعیین کننده برای حفظ نفوذ و تداوم سلطه آمریکا در میان کشورهای خارومیانه عربی داشته است.
