الوقت- عبدالله المحیسنی نماینده القاعده شبه جزیره در سوریه در دو هفته اخیر اقدامات گسترده ای را در جهت وحدت گروههای مسلح آغاز کرده و در همین ارتباط جلسات متعددی را با رهبران این گروهها در «ادلب» واقع در شمال غربی سوریه برگزار کرده است. در این جلسات ابو محمد جولانی سرکرده گروه تروریستی جبهه النصره که به تازگی بعد از تغییر نام این گروه به جبهه فتح شام چهره خود را در مقابل رسانه‌ها آشکار کرده، حضور فعال داشته است.
جبهه فتح شام در این مذاکرات انتصاب ابو محمد جولانی را به عنوان سرکرده ائتلاف واحد خواستار شده و علاوه بر آن، ادارۀ دفاتر نظامی، امنیتی و اقتصادی ائتلاف جدید را به عنوان سهم خود، مطالبه کرده است. این زیاده خواهی های جبهه فتح شام سبب شده که برخی از گروههای تروریستی از متحد شدن با جبهه فتح شام احساس خطر کنند و به انتخاب شدن ابومحمد جولانی به عنوان رهبر ائتلاف اعتراض شدید داشته باشند. آنها همچنین خواهان تعیین پیمان نامه با بندهای مشخص و تعیین سهم هر گروه پیش از هرگونه نشستِ تشکل جدید هستند. اما عبدالله المحیسنی که یک مفتی سعودی است و به عنوان یک عامل خارجی مداخله گر در سوریه فعالیت می‌کند شروط این گروهها را رد کرده و ایجاد ائتلاف بدون هیچ گونه پیش‌شرط را خواستار شد. المحیسنی پیش از این نیز تجربه تشکیل ائتلاف جیش الفتح را در ۲۴ مارس ۲۰۱۵ برای هماهنگی در عملیات‌های نظامی معارضین داشت که در آن زمان تا حدی موفقیتهای میدانی نیز داشت، به نحوی که در آن مقطع زمانی «ادلب» را تصرف کردند.
اما در برهه کنونی نکته حائز اهمیت این است که در حالی که ائتلاف جیش الفتح هنوز در حال فعالیت است چه نیازی به تشکیل یک ائتلاف جدید وجود دارد؟
- درست است که تشکیل جیش الفتح، موفقیتهایی را برای تروریستها در برداشت اما بعد از یک ماه از تاسیس آن اختلافات زیادی میان گروههای آن آشکار شد و چندین گروه تروریستی که جندالاقصی نمونه از آنها است این ائتلاف را ترک کردند، موضوعی که موجب تضعیف ائتلاف جیش الفتح گردید. در این شرایط برای القاعده بسیار مهم است که یک ائتلاف منسجم تر از جیش الفتح را در اختیار داشته باشد.
- در حال حاضر القاعده با اتکاء به شخصیت کاریزماتیکِ افرادی چون عبدالله المحیسنی و نمایش بدون ترس از تردد وی در اردوگاه های آوارگان سوری در فضای مجازی، به سازماندهی جدید نیروی انسانی از بستری بکر مشغول شده است. و در نظر دارد عبداله المحیسنی را تبدیل به یک چهره مقدس کند تا در روند فعالیتهای تروریستی میان گروههای مختلف نقش رهبر معنوی داشته باشد.
- القاعده سوریه، همیشه در تلاش بوده است که از ظرفیت آوارگان سوری کمال بهره برداری را داشته باشد. ترکیب جمعیتی آوارگان، عمدتا از کسانی تشکیل شده که از انگیزه های سیاسی و مذهبی لازم برای ورود به نبرد مسلحانه برخوردار هستند. وضع موجود نیز حکایت از نوعی ظرفیت سازی توسط القاعده از این بستر دارد و هر ائتلاف جدیدی شاید بتواند با یک ائتلاف نو و گروههای جدید درصدی از جمعیت آوارگان سوری را جذب فعالیتهای تروریستی کند.
- گروه تروریستی احرار الشام که یکی از مهمترین گروههای تروریستی است به تازگی اقدام به انتشار جزوه ای با عنوان دیالکتیکِ انقلاب نموده و در آن سعی کرده که به ضرورت تشکیل یک امارت اسلامی اشاره و گروه خود را مدعی تشکیل حکومت معرفی کند. و از سوی دیگر جبهه فتح شام به سرکردگی ابو محمد جولانی سهم زیادی از دستاوردهای احتمالی این ائتلاف می‌خواهد. هرچند که این المحیسنی با تشکیل این ائتلاف سعی دارد تا اختلافات این چنینی را به حداقل برساند اما شکاف های موجود حاکی از آن است که حتی اگر این ائتلاف بتواند دستاورد نظامی هم داشته باشد با توجه به ادعاها و اختلافات موجود نمی تواند دستاوردهای نظامی را به واحدهای سیاسی تبدیل کند.
علی آذری
