الوقت- موصل شهری بود که داعش با تصرف آن در سال 2014 میلادی، در عراق عرض اندام کرد. آن ها در نتیجه معادله ای چندبخشی که ترکیبی از خیانت نظامیان و سیاسیون و چند عامل دیگر بود توانستند بر یکی از کلانشهرهای عراق مسلط شوند و شوک بزرگی به دولت بغداد وارد نمایند.
امروز اما معادله کمی تغییر کرده است. بسیاری از مناطق تحت تصرف داعش آزاد و پاکسازی شده و میزان مناطق آلوده روز به روز کمتر می شود. گروه های مختلفی نیز از قومیت ها و مذاهب مختلف در سلسه عملیات های مبارزه با تروریسم در اقصی نقاط عراق شرکت داشتند که می تواند تجلی و زمینه وحدت در دوران پس از جنگ باشد اما صحنه گردانان بازی آینده متفاوتی را برای عراق در نظر گرفته اند.
صدر اخبار رسانه های جهان در خصوص عراق، در حال حاضر به عملیات آزادسازی موصل و حواشی آن اختصاص دارد. آزادسازی موصل هم از لحاظ امنیتی و هم از لحاظ رسانه ای و روانی اهمیت زیادی برای عراق و آینده این کشور دارد و در جبهه مقابل نیز ضربه مهلکی بر پیکر داعش خواهد بود. بنابراین برخی صحنه گردانان بحران کنونی خاورمیانه سعی دارند با هدایت وضعیت کنونی عراق و حضور گروه های مختلف عراقی در یکی از بزرگترین عملیات های نظامی جنگ با تروریسم، راه سهم خواهی برای دوران پس از پایان جنگ را رقم بزنند.
بازی آمریکایی با کارت اکراد
سناریویی که امروز در مناطق خاصی از عراق و سوریه توسط کشورهای خارجی به خصوص ایالات متحده آمریکا راه اندازی شده است بازی خطرناکی است که مقدمات آن در حین جنگ چیده شده و قرار است محصول نهایی آن در سال های بعد برداشت شود. با توجه به اینکه هنوز هیچ طرفی پایانی نزدیک برای جنگ سوریه متصور نیست می توان این نتیجه را گرفت که عراق خانه اول این بازی خواهد بود. این بازی با کارت اکراد انجام می شود زیرا سران کردهای عراق و سوریه داعیه جدایی از دولت مرکزی را دارند و مستعد این هستند که توسط عوامل سرویس های بیگانه هدایت شوند. در حال حاضر بخشی از این بازی در عملیات موصل و پشتیبانی یکجانبه ایالات متحده از کردها اجرا می شود.
هر چند که نیروهای پیشمرگه در قالب نیروهای عراقی و با هماهنگی دولت مرکزی در عملیات موصل حضور دارند اما حمایت های ویژه ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا را همراه خود دارند. از سوی دیگر، مانور رسانه ای روی نیروهای پیشمرگه به حدی بالاست که در مواردی حتی نقش نیروهای ارتش عراق را نیز تحت الشعاع قرار می دهد؛ عملیات رسانه ای که برای پایین آوردن نقش نیروهای مردمی در جریان عملیات ضد تروریسم طرح ریزی و اجرا می شود.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که چرا آمریکا کارت کردها را برای بازی در بحران اخیر انتخاب کرده و از دیگر سو چرا این بازی در این بازه زمانی و عملیات موصل انجام می شود. در خصوص نکته اول باید گفت که کردها به طور عمده در چهار کشور ترکیه، عراق، سوریه و ایران زندگی می کنند که در این میان سه کشور در محور مقاوت و جبهه مقابل رژیم اسرائیل قرار دارند. انتخاب کردها از این جهت صورت گرفته که می توان به طور زنجیروار کشورهای محورمقاومت را درگیر بحرانی دیگر کرد تا از رسالت اصلی خود فاصله بگیرند. در خصوص ترکیه نیز گروه های کرد این کشور اهرم فشاری هستند که هر گاه آنکارا از وانشگتن فاصله گرفت فعالیتشان بیشتر می شود.
انتخاب زمان حاضر و عملیات موصل نیز بدون علت نیست. همانطور که در سطرهای قبل گفته شد، آزادسازی موصل اهمیت بسیار زیادی برای عراق و آینده آن دارد و همچنین ضربه ای بسیار مهلک بر پیکر داعش است. نیرویی که آزادکننده این شهر باشد یا سهم بیشتری از عملیات تحریر موصل را بر دوش کشیده باشد پس از پایان جنگ به قهرمان ملی تبدیل می شود. در این معادله نه چندان پیچیده آمریکایی ها به دنبال این هستند که هر چه بیشتر نیروهای بارزانی را وارد کارزار کنند تا برای دوران پسا داعش دست پری برای مطالبه از دولت مرکزی داشته باشند و از آنجایی که کردهای عراق هم اکنون دارای خودمختاری هستند، قدم بعدی نمی تواند چیزی به غیر از استقلال طلبی کامل از عراق باشد. این اتفاق بیافتد یا نیافتد یعنی کردهای عراق بتوانند استقلال کامل خود را به دست بیاورند یا نیاورند، ایالات متحده بخشی از بازی خود را پیش برده است و به نوعی می توان گفت که یک سناریوی برد-برد برای خود نوشته اند؛ زیرا یکی از دستاوردهای استقلال کردستان عراق، این است که آمریکایی ها می توانند بحران جدایی طلبی را در خاورمیانه کلید بزنند و همچنان منطقه را آبستن بحران باقی بگذارند. در صورت عدم موفقیت کردستان عراق برای جدایی از بغداد نیز این استخوان همچنان لای زخم می ماند و می تواند یک دردسر همیشگی برای منطقه باشد و بحران های امنیتی و پراکنده ای در جای جای منطقه ایجاد کند.
محسن صالحی خواه
