دِه جماران، میراث به جای مانده از باغستانهای تهرانِ عصر صفویه است که چهره معماری کنونی آن، نشانه درهم آمیختن سنت و تجدد است.
محله جماران، از دامنه سلسله ارتفاعات البرز، تهران آغاز می‌شود و در مفصل کوه و دشت گسترش می‌یابد. چین خوردگیهای البرز که در دماوند و توچال، قد راست می‌کنند سایه بر شهر آفتاب افکندهاند و به لطف لطیف نسیمی که از حواشی دامنههای ارتفاعات میوزد تهران نفس میکشد. دِه جماران میراث به جای مانده از باغستانهای تهران عصر صفویه است که چهره معماری کنونی آن نشانه درهم آمیختن سنت و تجدد است.
هنوز هم از زاویه برج و باروی معماری جدید بافت قدیمی دِه جماران با دیوارهای سنگی و کاهگلی به چشم می آید و از کوچه های تنگ و مشجر آن نسیم موسیقی آواز پرندگان به پرده های گوش میوزد.
خانه امام‌خمینی(ره) به مساحت ۳۰۰ مترمربع (۱۵۰ متر خانه و ۱۵۰ متر حیاط) در یک طبقه پشت حسینیه جماران واقع است. در طبقه همکف ساختمان دارای 2 اتاق و یک راهروی باریک و هم چنین سرویس های بهداشتی و آشپز خانه است که آشپز خانه با دری به حیاط دیگری در شمال خانه متصل می شود . این خانه توسط حجت‌الاسلام امامی جمارانی به امام داده شد و ایشان ماهانه مبلغی (حدود ۸۰۰۰۰ ریال) به ایشان اجاره می‌دادند. از امتیازات این بیت، مجاورت آن با حسینیه جماران بود که بعد از استقرار حضرت امام(ره) در این منزل، حیات خانه به وسیله یک راهروی موقت به بالکن حسینیه متصل گردید که همواره مشتاقان زیارت امام با حضور در حسینیه جماران از برکت مصاحبت و فیض رهنمودهای انسان ساز ایشان بهره مند می شدند.
ساختمان حسینیه جماران در سال 1275 هجری قمری توسط آیت الله مرحوم سید ابراهیم جمارانی وقف شد و در سال 1355 هجری شمسی به همت اهالی جماران بازسازی شده است.
با توجه به اینکه حسینیه قبل از اقامت حضرت امام(ره) در دست بازسازی بود و امر گچکاری آن پس از اقامت ایشان باید انجام می شد ولی حضرت امام(ره) با این اقدام مخالفت می کنند و می فرمایند تا من زنده هستم، اینجا گچ نمیخواهد.
ایوان حسینیه حدود 2 متر از سطح زمین فاصله دارد و درب نصب شده در ایوان به حیاط منزل امام(ره) گشوده می‌شود «کلمة الله هی العلیا» و صندلی حضرت امام(ره) دو تکیه گاهی بودند که یکی روح و دیگری جسم ایشان را نگاه می داشتند.
حسینیه جماران با قدمت حدود 140 سال با پنجرهها و در قوسی شکل و مشبک به اسرار امام(ره) سادگی خود را حفظ کرده و کفپوش آن، زیلوهایی از محل نذورات مردمی است
.
