الوقت- پس از لشگرکشی نظامی و بستن حریم هوایی ونزوئلا، آمریکا این بار با توقیف یک نفتکش یک گام دیگر به درگیری مستقیم با کاراکاس نزدیکتر شد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا شامگاه چهارشنبه گفت، ما یک نفتکش را در سواحل ونزوئلا توقیف کردیم، در واقع بزرگترین نفتکش که تاکنون توقیف شده است. ترامپ حتی غیرمستقیم اعلام کرد که احتمال مصادره این نفتکش وجود دارد.
سخنگوی کاخ سفید نیز با این ادعا که این نفتکش تحت تحریم بوده و برای حمل نفت «بازار سیاه» استفاده میشد از مصادره محموله آن خبر داد. کاخ سفید ادعا کرده که واشینگتن در برابر نفتی که درآمد آن موجب تامین مالی قاچاق مواد مخدر و تروریسم رژیمهای غیرقانونی در سراسر جهان میشود، سکوت نخواهد کرد.
پم باندی، دادستان کل آمریکا نیز گفت:«افبیآی، اداره تحقیقات امنیت داخلی و گارد ساحلی آمریکا با حمایت وزارت جنگ، حکم توقیف یک نفتکش حامل نفت خام را که برای حمل نفت تحت تحریم از ونزوئلا و ایران استفاده میشد، اجرا کردند».
فیلمهای منتشر شده نشان میدهد که گروهی از کماندوهای آمریکایی با فرود روی عرشه نفتکش، کنترل کامل آنرا به دست گرفته و به همراه خدمه به سمت سواحل آمریکا هدایت میکنند.
نفتکش اسکیپر «SkipperThe » در سال ۲۰۲۲ از سوی وزارت خزانهداری آمریکا به دلیل ارتباطات ادعایی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حزبالله تحت تحریم قرار گرفت. با این حال توقیف نفتکش ونزوئلا را باید در چارچوب سیاست طولانی مدت آمریکا برای کنترل منابع انرژی ونزوئلا تحلیل کرد.
در همین ارتباط نیکولاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا بارها تأکید کرده که هدف واشنگتن نه مبارزه با مواد مخدر و نه دفاع از دموکراسی و حقوق بشر بلکه تصاحب نفت و گاز این کشور است و بیانیه شدیداللحن کاراکاس نیز به صراحت اعلام کرد که این اقدام چهره از نقاب آمریکا برداشت و اهداف واقعی آنرا برملا کرد.
احتمال افزایش جنگ
توقیف نفتکش ونزوئلا درحالی رخ داده که ترامپ در هفتههای اخیر لحن جنگطلبانه خود نسبت به کاراکاس را تشدید کرده و احتمال حمله نظامی را نیز منتفی ندانسته است. این تحولات نشان میدهد که آمریکا دوباره به مسیر ماجراجویی نظامی بازگشته است، مسیری که طی چند دهه گذشته برای کشورهای آمریکای لاتین جز بیثباتی، فشار اقتصادی و تصاحب منابع طبیعی دستاوردی نداشته است.
اگرچه اختلافها بر سر تحریمها و صادرات نفت مدتهاست روابط دو کشور را متشنج کرده اما توقیف نفتکش نشان میدهد که این رویارویی وارد مرحلهای خطرناک شده است. واقعیت میدانی نیز حکایت از این دارد که واشینگتن فراتر از تهدید صرف حرکت کرده و بستر اقدامات نظامی را به طور جدی آماده میکند.
استقرار گسترده ناوگان نیروی دریایی آمریکا در دریای کارائیب، از جمله ناو هواپیمابر «جرالد فورد» که بزرگترین ناو هواپیمابر جهان محسوب میشود به همراه افزایش عملیات مشترک گارد ساحلی، نیروی دریایی و افبیآی، تصویری روشن از شکلگیری حلقه فشار نظامی پیرامون ونزوئلا ارائه میدهد.
در مقابل، دولت ونزوئلا نیروهای نظامی خود را در وضعیت آمادهباش کامل قرار داده و هشدار داده که به هرگونه اقدام خصمانه پاسخ قاطع خواهد داد.
آمریکا مدعی است که اقداماتش بر اساس قوانین بینالمللی و در چارچوب تحریمهای طراحی شده برای تحت فشار قرار دادن دولت ونزوئلا انجام میشود. این اقدامات فضای پرابهام و پرتنشی را در دریای کارائیب ایجاد کرده است، منطقهای که به دلیل حساسیتهای ژئوپلیتیکی و مسیرهای مهم تجارت همواره در معرض خطر درگیری بوده است.
به گزارش سایت «devdiscourse»، «برخی تحلیلگران معتقدند این اقدام به ترس و بیثباتی در بازار انرژی جهانی دامن زده و انگیزه آمریکا برای ادامه توقیف نفتکشهای دیگر را افزایش داده است، از آنجا که کاراکاس این کار را به عنوان نقض آشکار حاکمیت ملی و منابع انرژی خود تلقی کرده ممکن است واکنشهای شدیدتری را در آینده نشان دهد. لذا، کوچکترین اشتباه محاسباتی میتواند به رویارویی نظامی بین دو طرف منجر شود».
خبرگزاری آسوشیتدپرس و رویترز نیز گزارش دادهاند که توقیف این نفتکش بخشی از تلاش گستردهتر واشینگتن برای قطع درآمدهای نفتی کاراکاس است، اقدامی که منتقدان آنرا باعث افزایش تنشهای ژئوپلیتیکی میدانند.
بنابراین، با ادامه این وضعیت، احتمال تشدید تنشها بالاست و این حادثه نفتکش اکنون نمادی از کشمکشهای سیاسی و اقتصادی گستردهتر در منطقه شده است. اگر گفتگوی مؤثر و دیپلماتیک آغاز نشود، پیامدهای آن میتواند امنیت و ثبات دریای کارائیب را به شدت تهدید کند و رهبران آمریکای لاتین نیز نسبت به عواقب آن هشدار میدهند.
دزدی دریایی
توقیف نفتکش ونزوئلا بار دیگر موضوع «دزدی دریایی مدرن» را به مرکز توجه جهانیان کشانده است. مقامات ونزوئلا این اقدام را نمونهای آشکار از نقض قوانین بینالمللی در زمینه آزادی کشتیرانی و تجارت دریایی دانسته و تأکید کردهاند که چنین رفتارهایی با اصول پذیرفته شده جهانی مغایرت دارد.
وزارت خارجه ونزوئلا اعلام کرد که آمریکا با توسل به زور، منابع حیاتی کشورها را سرقت میکند و با توجیهات واهی تلاش دارد این اقدامات را مشروع جلوه دهد. نیکولاس مادورو نیز در سخنانی صریح این اقدام را آغاز «دوران جدیدی از دزدی دریایی جنایی» خوانده و هشدار داده که امپریالیسم تلاش دارد نفت و گاز ونزوئلا را غارت کند اما ونزوئلا در برابر فشارها تسلیم نخواهد شد. این موضعگیری نشان دهنده اراده قاطع کاراکاس برای دفاع از حاکمیت اقتصادی و منابع طبیعی خود است.
نگاهی به تاریخچه اقدامات آمریکا در عرصه دریایی نشان میدهد که توقیف نفتکشها سابقهای طولانی دارد.
در چند سال اخیر، آمریکا تعدادی از کشتیهایی را که ادعا میشود برای جابجایی نفت تحریم شده ونزوئلا و ایران در شبکههای غیررسمی استفاده میشدند در فهرست تحریم قرار داده یا آنها را توقیف کرده است.
به طور مثال، در می ۲۰۲۰، واشینگتن مدعی شد محموله نفت ایران که به طرف ونزوئلا در حرکت بود را با 1.1 میلیون بشکه توقیف کرده است. آمریکا همچنین تحریمهای گستردهای علیه دهها نفتکش اعمال کرده که متهم به حمل نفت تحریم شده ایران، ونزوئلا یا روسیه بودند و همین موضوع باعث شده برخی از این کشتیها در معرض توقیف یا تحریمهای بیشتر قرار گیرند.
این اقدامات غالباً بدون تأیید سازمان ملل و برخلاف قواعد تجارت آزاد بینالمللی بوده و به همین دلیل بسیاری از کشورها آنها را غیرقانونی و مغایر با نظم جهانی قلمداد میکنند. تحلیلگران بر این باورند که الگوی رفتاری آمریکا در توقیف نفتکشها عمدتاً با هدف فشار اقتصادی و تصاحب محمولههای نفتی طراحی شده و از دید کشورهای هدف، این روند نوعی «غارت سازمان یافته» محسوب میشود.
در شرایطی که تنشها در دریای کارائیب رو به افزایش است، این حادثه میتواند به نمادی از چالشهای گستردهتر مربوط به حاکمیت اقتصادی، مشروعیت تحریمها و رقابت قدرتهای بزرگ برای کنترل منابع جهانی تبدیل شود. پیامدهای این رویارویی نه تنها برای ونزوئلا بلکه برای ثبات منطقه و امنیت مسیرهای حیاتی انرژی نیز اهمیت حیاتی دارد.
مقاومت بولیواری مقابل واشینگتن
با وجود ادعاهای مکرر ترامپ و مقامات واشینگتن درباره امکان انجام یک حمله ضربتی و سریع برای سرنگونی دولت مادورو، تجربه چند دهه گذشته نشان میدهد که کاراکاس در برابر فشارهای اقتصادی و تهدیدات نظامی آمریکا سر خم نمیکند. تاریخ معاصر این کشور پر است از نمونههایی که تلاشهای واشنگتن برای دخالت مستقیم یا ایجاد تغییر دولت، از جمله کودتای نافرجام سال ۲۰۰۲، تحریمهای گسترده و فشارهای اقتصادی، نتوانسته انسجام سیاسی و اراده ملی ونزوئلا را تضعیف کند.
مادورو و مقامات امنیتی ونزوئلا بارها هشدار دادهاند که هرگونه تهدید به مرزها و منابع انرژی کشور با واکنش سریع و هماهنگ مواجه خواهد شد. این اقدامات شامل تقویت دفاع ساحلی، آمادهسازی نیروهای نظامی و افزایش هماهنگی میان ناوگان دریایی برای حفاظت از مسیرهای حیاتی صادرات نفت است.
وزارت دفاع ونزوئلا نیز تأکید کرده که هیچ نیرو یا کشتی خارجی بدون پاسخ وارد قلمرو کشور نخواهد شد و تمام اقدامات خصمانه با عکسالعمل فوری مواجه خواهند شد. علاوهبراین، ثبات نسبی سیاسی داخلی و حمایت قابل توجه مردم از دولت، احتمال موفقیت هرگونه تلاش خارجی برای تغییر قدرت را به حداقل میرساند.
ونزوئلا میراثی غنی از قهرمانانی مانند «سیمون بولیوار» دارد که روزگاری توانستند آمریکای لاتین را از سلطه قدرتهای استعماری اروپا رها کنند و این تاریخ پرافتخار به عنوان یک الهامبخش ملی همچنان در روح و اراده مردم ونزوئلا زنده است و امروز نیز میتواند همان روحیه مقاومت را در برابر امپریالیسم آمریکا بازتولید کند.
بنابراین، مقاومت ونزوئلا در برابر فشارهای آمریکا همچون سیلی محکمی به چهره این قدرت جهانی خواهد بود و نشان میدهد که اراده ملی، حمایت مردم و رهبری قدرتمند میتواند مانع تسلط خارجی شود.
