الوقت- اینگونه بود که رابطه عاشقانه ژئوپلیتیکی ترامپ-پوتین به تیرگی گرایید.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، که پیش از ورود مجدد به کاخ سفید وعده داد که ظرف ۲۴ ساعت اول ریاست جمهوری به جنگ اوکراین پایان خواهد داد؛ اکنون شمشیر را علیه روسیه از رو بسته و در مواضعی بی‌سابقه لب به تهدید پوتین گشوده است. این در حالی است که تا همین چند هفته پیش او زلنسکی و اروپایی‌ها را به صلابه کشیده بود که در حال چاپیدن آمریکا هستند و باید شکست در جنگ را بپذیرند. اما اکنون چه چیزی تغییر یافته که ترامپ چرخش کرده است؟
ترامپ اندکی پس از روی کار آمدن، مذاکرات مستقیم با پوتین را آغاز کرد و گفت که عملاً آماده است اراضی تصرف شده اوکراین به دست ارتش روسیه را به رسمیت بشناسد. ترامپ همچنین گفت که منطقه کریمه، که روسیه در سال 2014 آن را تصرف کرد، "به عنوان بخشی از روسیه باقی خواهد ماند". در عین حال، ترامپ گفت که علاقه‌ای به صرف هزینه بیشتر برای دفاع از اوکراین ندارد.
در 19 فوریه، او در پستی در شبکه اجتماعی اختصاصی خود، زلنسکی را "دیکتاتور" خواند و به او هشدار داد که زمان برای اوکراین در حال اتمام است: "به این فکر کنید، یک کمدین نسبتاً موفق، ولادیمیر زلنسکی، ایالات متحده را برای صرف 350 میلیارد دلار برای ورود به جنگی که نمی‌توان در آن پیروز شد، متقاعد کرد [...] یک دیکتاتور بدون انتخابات، زلنسکی بهتر است سریع عمل کند وگرنه کشوری برایش باقی نخواهد ماند."
او همچنین در سخنانی تحقیرآمیز به زلنسکی گفت: «شما الان کارت‌هایتان را ندارید.» ترامپ گفت اوکراین باید امتیاز بدهد و شروع به فشار آوردن به کیف برای امضای توافق‌نامه‌ای بر سر واگذاری منابع معدنی‌اش در قبال کمک‌های پیشین نظامی ایالات متحده کرد. اما بمب خبری زمانی روی داد که زلنسکی به کاخ سفید دعوت شد. رئیس جمهور اوکراین با انتظار انعقاد توافقات جدید نظامی در قبال امضای واگذاری امتیاز معادن به واشنگتن رفت اما با یک طوفان تحقیر و توهین از سوی مقامات کاخ سفید روبه روی لنز دوربین رسانه‌ها مواجه شد.
یک هفته بعد در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، ایالات متحده با قطعنامه‌ای که توسط اروپا تهیه شده بود و تهاجم مسکو به اوکراین را محکوم و از تمامیت ارضی اوکراین حمایت می‌کرد، مخالفت کرد.
ویتکاف، نماینده ترامپ در مصاحبه‌ای که دیپلمات‌های اروپایی را شدیداً نسبت به آینده ناتو نگران کرد، پرسید: «چرا آنها می‌خواهند اوکراین را جذب کنند؟ دقیقاً برای چه هدفی؟ آنها نیازی به جذب اوکراین ندارند. این مانند اشغال غزه خواهد بود».
در این شرایط در ماه فوریه، به نظر می‌رسید که کل اتحاد ترانس آتلانتیک در آستانه فروپاشی است ولی اجلاس ناتو در ۲۵ ژوئن کاملاً مطابق میل ترامپ پیش رفت. کشورهای اروپایی پذیرفتند که هزینه‌های دفاعی خود را هماگونه که ترامپ خواسته بود افزایش دهند و پول سلاج‌هایی که آمریکا به اوکراین می‌فرستند را بدهند.
یک دیپلمات اروپایی گفته بود: «بین چاپلوسی و خودکم‌بینی مرزی وجود دارد و ما با خوشحالی از آن عبور کردیم.» حتی مارک روته، دبیرکل ناتو، ترامپ را «بابا» خطاب کرد.
بنابراین اکنون وقتی ترامپ به همه خواسته‌هایش در برابر اروپایی‌ها دست یافت و آنها را حسابی سرکیسه کرد تغییر موضع داده و به مسیر خلف خود بازگشته است.
در اول آوریل، الکساندر استاب، رئیس جمهور فنلاند، پس از هشت ساعت بازی گلف با ترامپ، برای اولین بار گزارش داد که «او [ترامپ] صبرش در برابر روسیه رو به پایان است». ترامپ در ماه آوریل گفت: «من از حملات روسیه به کیف راضی نیستم. لازم نیست و زمان بسیار بدی است. ولادیمیر، بس کن! »
مواضع ضدروسی او که کمتر نمونه آن را رسانه‌ها دیده بودند در حال افزایش بود. وی در 9 جولای به خبرنگاران گفت: «اگر می‌خواهید حقیقت را بدانید، پوتین کلی مزخرفات به ما می‌گوید. او همیشه با ما خیلی خوب رفتار می‌کند، اما معلوم می‌شود که این حرف‌ها بی‌معنی است.»
این سخنان در شرایطی مطرح می‌شد که آتش جنگ پس از دو دور مذاکرات غیرمستقیم بی نتیجه شدت گرفته بود. طبق تحلیلی از موسسه مطالعات جنگ مستقر در واشنگتن، حملات پهپادی و موشکی روسیه به اوکراین پس از مراسم تحلیف ترامپ در ژانویه افزایش یافت. ارتش روسیه به شدت در حال پیشروی در بخش‌هایی از خط مقدم ۱۰۰۰ کیلومتری است.
در مقابل اوکراینی‌ها هم با یک عملیات که رد پای ناتو در آن بسیار پررنگ بود توانست موفقیتی بزرگ به دست آورند و پایگاه هواپیماهای بمب افکن استراتژیک روسیه را در دورترین مناطق از خط مقدم جنگ مورد حمله قرار دهند.
تحریم‌های جدید؛ باز گذاشتن دست کنگره
در حال حاضر، جریانی متشکل از هر دو حزب کنگره، در حال تدوین قانونی هستند که تحریم‌های شدیدی علیه روسیه - تا سقف ۵۰۰ درصد تعرفه - علیه هر کشوری که نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی روسیه را خریداری، بفروشد یا تأمین کند، اعمال خواهد کرد. جان تون، رهبر اکثریت سنا و جمهوری‌خواه داکوتای جنوبی، گفت که این لایحه می‌تواند در همین ماه برای رأی‌گیری آماده شود.
این تحریم‌ها بیش از همه متوجه چین و هند به عنوان خریداران نفت از روسیه است. با این حال اروپایی‌ها معتقدند که تحریم‌های ثانویه می‌تواند شرکت‌های اروپایی را در دام بیاندازد.
بنابراین اکنون نمایندگان در حال پیشنهاد الحاق بخشی به لایحه هستند تا کشورهایی که هنوز گاز روسیه را وارد می‌کنند، اما در جنگ سه ساله اوکراین با ارتش کرملین از آن حمایت کرده‌اند، از این تحریم‌ها معاف شوند. این لایحه همچنین به ترامپ حق می‌دهد تا به مدت ۱۸۰ روز تحریم‌ها علیه کشورهایی که نفت یا اورانیوم روسیه را خریداری می‌کنند، لغو کند و در شکل اصلاح‌شده آن، یک معافیت ۱۸۰ روزه دیگر نیز پیشنهاد شده است.
به نظر می‌رسد که ترامپ با بی نتیجه ماندن مذاکرات صلح و تشدید درگیری‌های نظامی از سوی رسانه‌ها و حتی هم حزبی‌های خود برای اتخاذ رویکردی سختگیرانه تر علیه مسکو تحت فشار قرار گرفته است. این در حالی است که حزب رقیب نیز انتقادات علیه رویکرد بی‌نتیجه ترامپ را افزایش داده است.
در این راستا سناتور الیزابت وارن، دموکرات از ماساچوست، در مصاحبه‌ای گفته که: «ما به لایحه‌ای برای تحریم روسیه نیاز داریم که محدودیت‌های واقعی بر توانایی رئیس‌جمهور برای بازی دوباره و دوباره با ولادیمیر پوتین اعمال کند.»
ازسرگیری ارسال سلاح
بخش مهمتر چرخش ترامپ در قبال مسئله اوکراین بازگشت به روند صدور مجوزهای ارسال سلاح است. با این حال این چرخش قرار نیست دیدگاه اولیه ترامپ درباره پایان هزینه کردن آمریکا در جنگ اوکراین را نقض کند و ارسال سلاح به صورت کمک‌های بلاعوض نخواهد بود.
ترامپ اواخر پنجشنبه در مصاحبه‌ای با شبکه خبری ان‌بی‌سی گفت: «ما در حال ارسال سلاح به ناتو هستیم و ناتو صد در صد هزینه این سلاح‌ها را پرداخت می‌کند. بنابراین کاری که ما انجام می‌دهیم این است که سلاح‌هایی که ارسال می‌شوند به ناتو می‌روند و سپس ناتو این سلاح‌ها را (به اوکراین) می‌دهد و ناتو هزینه این سلاح‌ها را پرداخت می‌کند».
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، روز جمعه گفت که برخی از سلاح‌های ساخت آمریکا که اوکراین به دنبال آنهاست، در اختیار متحدان ناتو در اروپا قرار دارند. او گفت که این سلاح‌ها می‌توانند به اوکراین منتقل شوند و کشورهای اروپایی جایگزین‌هایی از آمریکا خریداری کنند.
روبیو گفت، ایالات متحده متحدان ناتو خود را تشویق می‌کند تا «سامانه‌های دفاعی مورد نظر اوکراین را خریداری کنند.»
گفته می‌شود که کاخ سفید در حال برنامه‌ریزی برای ارسال تجهیزات دفاع هوایی به اوکراین است که بیشترین نیاز را به آن دارد.
ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، نیز روز پنجشنبه گفت که این کشور از کشورهای دیگر خواسته است تا 10 سامانه و موشک پاتریوت دیگر به این کشور تحویل دهند. او گفت که آلمان آماده ارائه دو سامانه است و نروژ نیز موافقت کرده است که یک سامانه دیگر به اوکراین تحویل دهد.
در این رابطه فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان روز پنجشنبه با تأیید این موضوع گفت که مقامات «آماده‌اند تا سامانه‌های پاتریوت بیشتری را از ایالات متحده خریداری کرده و در اختیار اوکراین قرار دهند.»
در این میان آشوتیتدپرس به نقل از یک منبع مطلع در کاخ سفید اعلام کرد که علاوه بر پاتریوت‌ها، تسلیحاتی که می‌توانند به اعضای ناتو فروخته شوند شامل موشک‌های پیشرفته میان‌برد هوا به هوا، موشک‌های کوتاه‌برد و گلوله‌های هویتزر می‌شود.
مقامات اوکراینی روز جمعه اعلام کردند که در حال ایجاد یک سیستم جامع رهگیری پهپاد تحت پروژه‌ای به نام «آسمان پاک» هستند. اداره نظامی کی‌یف اعلام کرد که این پروژه شامل سرمایه‌گذاری ۶.۲ میلیون دلاری در پهپادهای رهگیر، آموزش اپراتورها و واحدهای واکنش سیار جدید است.
زلنسکی گفته که اوکراین به پهپادهای رهگیر بیشتری برای سرنگونی پهپادهای شاهد ساخت روسیه نیاز دارد .
مع الوصف با مشاهده این روند آنچه توجه تحلیلگران را به خود جلب کرده این است که آیا مواضع اولیه ترامپ درباره توقف 24 ساعته جنگ و خالی کردن پشت اوکراین و اروپا در این منازعه، تنها تاکتیکی برای پیشبرد برنامه‌هایش درباره ناتو و بازگرداندن دلارهای خرج شده در اوکراین و شاید فریفتن پوتین برای عدم مداخله روسیه در قبال تحولات ماه‌های اخیر در غرب آسیا بوده است؟
