پایگاه تحلیلی الوقت - سال پیش در همین روزها برخی مقامات آمریکایی از لزوم خروج نظامیان خود از سوریه سخن می‌گفتند، اما سقوط ناگهانی دولت بشار اسد در دمشق بسیاری از محاسبات در منطقه را تغییر داده است. این تغییرات تا بدان جاست که طی دو ماه گذشته مقامات متعدد آمریکایی با سفر به دمشق با برخی از مقامات ارشد دولت موقت احمدالشرع، دیدار کرده‌اند. «جاناتان باس»، تاجر برجسته آمریکایی و از متحدان نزدیک دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا نیز به تازگی گزیده‌هایی از دیدار اخیر خود با احمد الشرع در دمشق را اعلام کرد.
جاناتان درباره دیدار خود به احمدالشرع به نکات مهمی اشاره می‌کند و می‌گوید که گذشته‌ی افراطی و خشونت‌آمیز به او آموخته است که چگونه باشد. نکته جالب در گزارش تاجر آمریکایی در دیدار با احمدالشرع اعتراف او به سابقه افراطی الشرع است و باس در این باره می‌گوید که سابقه افراط‌گرایی او این امکان را داده است که از درون سوریه در برابر داعش اقدام کند، چون او از شیوه انقلابی به حکومتداری تکامل یافته است. علاوه بر جاناتان باس، «توماس باراک »، فرستاده ویژه آمریکا در سوریه از دیگر مقامات آمریکایی است که طی روزهای گذشته به دمشق سفر و با مقامات حکومت موقت سوریه دیدار کرده است. اما در واقع هدف آمریکایی‌ها از سفرهای پی در پی به سوریه چیست؟
منوی ترامپ برای الشرع
دیدار اخیر احمد الشرع، رئیس جمهور سوریه، با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی‌اش، نشان‌دهنده‌ی تحولی کیفی و بی‌سابقه در روابط سوریه و آمریکا بود. این دیدار که با حمایت عربستان سعودی در ریاض برگزار شد، اولین دیدار از این نوع بین یک رئیس جمهور آمریکا و یک رئیس جمهور سوریه در ۲۵ سال گذشته است. آخرین اجلاس مشابه بین حافظ اسد و بیل کلینتون در سال ۲۰۰۰ برگزار شد.
علاوه بر ترامپ و الشرع، محمد بن سلمان ، ولیعهد عربستان (میزبان جلسه) در این اجلاس شرکت کرد و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه ، از طریق ویدئو کنفرانس در آن شرکت داشت. این دیدار نشان دهنده اهمیتی است که واشنگتن برای تحولات جدید در سوریه قائل است. این همچنین نشان دهنده تمایل ترامپ به اقدامات غیرمتعارف در برخی مواقع است. گفته شده است که دیدار با الشرع تا ساعاتی قبل از سفر رئیس جمهور آمریکا به منطقه، محل اختلاف در میان اعضای دولت آمریکا بوده است.
براساس گزارش نیوعرب، در طول این مذاکرات، رئیس جمهور آمریکا به وضوح نقشه‌ای از خواسته‌های خود از دولت موقت سوریه را ترسیم کرد و طبق بیانیه‌ای که از سوی سخنگوی کاخ سفید منتشر شد، ترامپ پنج خواسته کلیدی از احمد الشرع مطرح کرده است:
اولین مورد از این خواسته‌ها، پیوستن سوریه به توافق‌نامه‌های ابراهیم و عادی‌سازی روابطش با اسرائیل است. دوم، خروج تمام جنگجویان خارجی از سوریه است، به ویژه اشاره به شبه‌نظامیان غیرسوری است. سومین درخواست مربوط به اخراج کادر گروه‌های مسلح فلسطینی حاضر در خاک سوریه عمدتاً حماس و جهاد اسلامی به خارج از این کشور است و چهارمین خواسته، تقویت همکاری با واشنگتن در مبارزه با نیروهای مسلح تروریستی در سوریه است. پنجمین و آخرین خواسته، دمشق را ملزم می‌کند که مسئولیت کامل بازداشتگاه‌های داعش در شمال شرقی کشور را بر عهده بگیرد.
چراغ سبز الشرع به کاخ سفید
پس از نشست غیرمنتظره مقامات ارشد آمریکا و سوریه، الشرع ابراز تمایل کرده است که سوریه به «روند صلح با اسرائیل» بپیوندد. او در اقدامی نمادین که نشان‌دهنده تمایلش برای جلب اعتماد آمریکا بود، پیشنهاد داد که به شرکت‌های آمریکایی در سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز سوریه اولویت بدهد. همچنین «احمد الشرع»، رئیس جمهور سوریه در یک کنفرانس مطبوعاتی در پاریس، پایتخت فرانسه، از وجود مذاکرات غیرمستقیم با اسرائیل با میانجیگری بین‌المللی خبر داد.
بحث در مورد توافق صلح بین سوریه و اسرائیل در حالی مطرح می‌شود که پنج منبع آگاه به رویترز گفته‌اند که دمشق و تل آویو در تماس مستقیم هستند و در هفته‌های اخیر جلسات حضوری به رهبری سرتیپ احمد الضلاطی، فرمانده امنیت داخلی استان سویدا، با هدف آرام کردن تنش‌ها و جلوگیری از درگیری در منطقه مرزی بین دو طرف برگزار شده است.
رژیم صهیونیستی از زمان جنگ ۱۹۶۷ بلندی‌های جولان سوریه را اشغال کرده و پس از سرنگونی اسد، مناطق بیشتری را اشغال کرده است. همچنین ب بمباران هوایی چند ماه گذشته بخش زیادی از زیرساخت‌های نظامی سوریه را نابود کرده و همزمان واشنگتن را تحت فشار قرار می‌دهد تا سوریه را ضعیف و بی‌ثبات نگه دارد.
در واقع هدف تل آویو و واشنگتن از رابطه با سوریه در یک چارچوب مشترک است: رفع خطر سوریه برای اسرائیل. برای این هدف تل آویو تا کنون عملیات نظامی در سوریه را پیگیری کرده و آمریکا بدنبال عادی سازی روابط دمشق با تل آویو است، هرچند به نظر می‌رسد علی رغم تمایل رژیم موقت سوریه، اما نتانیاهو همچنان با توجه به سابقه احمدالشرع چندان به او اعتمادی ندارد.
ماموریت فرستاده جدید آمریکا در سوریه
تام باراک در ۲۳ می امسال به عنوان فرستاده آمریکا در دمشق منصوب شد. او همزمان سفیر ایالات متحده در ترکیه است و هفته گذشته اولین سفر رسمی خود به سوریه را انجام می‌دهد. باراک برای اولین بار از زمان تعطیلی سفارت آمریکا در سال ۲۰۱۲، پرچم کشورش را بر فراز محل اقامت سفیر آمریکا در دمشق برافراشت. خبرگزاری عربی سوریه (سانا) هم گزارش داد که باراک و الشرع جلسه‌ای برگزار کردند که عمدتاً بر پیگیری اجرای لغو تحریم‌ها متمرکز بود. آمریکا سفارت خود در دمشق را در فوریه ۲۰۱۲، تقریباً یک سال پس از جنگ داخلی سوریه که ۱۴ سال به طول انجامید، تعطیل کرد و سفرای بعدی آمریکا در امور سوریه، بدون بازدید از دمشق، در خارج از این کشور فعالیت می‌کردند.
در حال حاضر ادامه حمایت آمریکا از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) یکی از مهمترین منابع بالقوه تنش بین واشنگتن و دولت جدید سوریه است. با وجود سقوط دولت بشار اسد، واشنگتن هنوز تقریباً ۹۰۰ سرباز آمریکایی را در شمال و شرق سوریه حفظ کرده است که این امر نگرانی‌هایی را در میان رهبری جدید سوریه ایجاد کرده است. در نتیجه، واضح است که نقش ایالات متحده در سوریه پس از اسد نه تنها کاهش نیافته، بلکه بر اساس رویکردی جدید تغییر شکل داده است. در واقع واشنگتن از سیاست مدیریت منازعه در سوریه به مدیریت گذار و از حمایت از نهادهای غیررسمی مسلح به هماهنگی مشروط با رژیم موقت نوظهور تغییر رویه داده است.
اقتصاد سوریه در چالش بی ثباتی سیاسی
در عین حال مسائل اقتصادی در روابط دوران جدید سوریه و آمریکا نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند و هفته گذشته دولت سوریه با ائتلافی از شرکت های امریکایی، قطری و ترکیه ایی برای تولید برق، توافقنامه 7 میلیارد دلاری امضا کرد. امضای این تفاهم نامه بعد از اعلام تعلیق تحریم های امریکا و اتحادیه اروپا علیه سوریه انجام شد.
این توافقنامه شامل ساخت چهار نیروگاه سیکل ترکیبی توربین گازی (CCGT) با فناوری آمریکایی و اروپایی در مناطق دیرالزور، محرده، زیزون و تریفاوی (استان های حماه و حمص) با ظرفیت کل تولید 5 هزار مگاوات است. همچنین ساخت یک نیروگاه انرژی خورشیدی با ظرفیت یک هزار مگاوات در منطقه وادی الربیعه در جنوب سوریه نیز شامل این توافقنامه است.
سوریه در سال 2010 یعنی یک سال قبل از آغاز بحران داخلی، حدود 6500 مگاوات تولید برق داشت. این در حالی است که نیاز فعلی این کشور حدود 8600 مگاوات است. لذا سوریه با کمبود شدید برق مواجه است. تولید برق فعلی آن ۱۳۰۰ مگاوات است و روزانه دو ساعت برق دارد. برای پوشش کامل کسری، کشور در شرایط عادی تقریباً به ۶۵۰۰ مگاوات برق نیاز دارد که منجر به کسری ۵۲۰۰ مگاواتی می‌شود.
براساس گزارش خلیج آنلاین، این توافق انرژی شامل چهار شرکت بزرگ بین‌المللی به رهبری شرکت قطری UCC Holding است که مسئولیت اصلی این پروژه را بر عهده دارد. همچنین دو شرکت ترکیه‌ای Kalyon Energy Yatirimillari و Cengiz Energy در زمینه تولید و توزیع برق در این پروژه مشارکت دارند.
با این حال شاید مهمترین چالش اجرای این توافق، ناامنی و ادامه بی ثباتی وضعیت سیاسی در سوریه است. پس از شش ماه از سقوط دولت بشاراسد، هنوز فرایند انتخابات و انتقال قدرت در این کشور مشخص نیست. همچنین تهدیدات داعش در سوریه همچنان پابرجاست و این تهدیدات باعث می‌شود که آْینده هرگونه سرمایه گذاری اقتصادی در سوریه با خطر روبرو باشد.
