الوقت- درحالی که با اجرای آتش‌بس در غزه، امیدها برای بازگشت صدها هزار آواره جنگ به خانه‌های خود و رسیدن کمکهای بشردوستانه برای کاستن از رنج‌های طاقت‌فرسای یک و سال نیم گذشته افزایش یافته بود، اما اظهارات جنجالی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا درباره آینده غزه، ابهامات پیرامون پایان روزهای سخت این باریکه را دامن زده است.
ترامپ که در هفته‌های گذشته چندین بار از طرح مناقشه‌برانگیز خود برای اسکان دادن مردم غزه در مناطقی از کشورهای مصر و اردن حرف زده بود، بار دیگر این موضوع را سه‌شنبه شب در کنفرانس خبری مشترک با نخست وزیر رژیم صهیونیستی تکرار کرد و در حالی که نتانیاهو نمی‌توانست لبخند شوق خود را از این اظهارات پنهان کند، مدعی شد : «این کار، یک اقدام بشردوستانه است چرا که غیرممکن است کسی بخواهد در یک منطقه جنگ‌زده باقی بماند».
ترامپ با نادیده گرفتن اعتراض خبرنگاری که گفت «فلسطینی‌ها باید در غزه بمانند زیرا آنجا خانه آنهاست»، ژست انساندوستانه به خود گرفت و گفت: «غزه مکان مناسبی برای فلسطینی‌ها نیست و باید برای آنها یک قطعه زمین خوب و تازه فراهم شود تا در منطقه زیبایی زندگی کنند».
تناقض‌گویی‌های فراوان ترامپ
سخنان ترامپ سراسر ابهام و تناقض بود. او در حالی از آمادگی بسیاری از کشورها برای سپردن زمین به ساکنان غزه سخن گفت که در همین سخنرانی اعتراف کرد کشورهای مصر و اردن، به عنوان کشورهایی که ترامپ از آنها برای اسکان فلسطینیان نام برده بود، با این طرح مخالف هستند و به همین دلیل زبان به تهدید این کشورها گشود.
ترامپ با تکرار سخنان پیشین خود درباره آواره ساختن فلسطینیان گفت:«مصر و اردن گفتند که مردم غزه را نخواهند پذیرفت و من هم گفتم قبول خواهید کرد».
ترامپ از یکطرف معتقد است که اردن و مصر زمین را در اختیار فلسطینان قرار خواهند داد اما از طرف دیگر، ادعا می‌کند که این کشورها مجبور به پذیرش طرح او خواهند شد. مشخص نیست که ترامپ برای متقاعد کردن اردن و مصر، آیا به فشارهای سیاسی و اقتصادی متوسل خواهد شد و یا اینکه در پشت پرده با قاهره و امان به توافقاتی در این زمینه دست پیدا کرده است.
وی مدعی شد:«عبدالله دوم پادشاه اردن و عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر زمینی را که برای اسکان ساکنان غزه نیاز داریم، به ما خواهند داد. به همین دلیل، یافتن زمینی مناسب در مصر یا اردن، می‌تواند فرصتی برای شروع زندگی جدیدی برای ساکنان غزه باشد. من معتقدم که آنها سزاوار زمین خوب، جدید و زیبایی هستند که شایستهٔ زندگی انسانی باشد».
از سوی دیگر، ترامپ ادعا کرد که کشورهای دیگری به جز اردن و مصر وجود دارند که پناه‌دادن به مردم غزه را می‌پذیرند اما این درحالی است که کشورهای عربی با اخراج ساکنان غزه مخالفت کرده‌اند و هیچ کشور عربی در این شرایط حاضر نمی‌شود رسما با طرح ترامپ همراهی کند.
ترامپ حتی پا را فراتر گذاشت و گفت که ایالات متحده کنترل غزه را در دست خواهد گرفت و به مسئولیت‌های مربوط به خنثی‌سازی سلاح‌های خطرناک و تخریب کامل ساختمان‌های ویران‌شده خواهد پرداخت.
ترامپ همچنین با بیان اینکه ما در نوار غزه فرصت انجام کاری خارق‌العاده و با شکوه را داریم، ادعا کرد:«با مدیریت غزه تحت کنترل آمریکا، این منطقه به ریویرا (منطقه ساحلی زیبا) خاورمیانه تبدیل خواهد شد».
این ادعای ترامپ درحالی است که در توافق آتش‌بس هیچ بندی درباره مدیریت غزه توسط طرف‌های غیرفلسطینی وجود ندارد و بر اساس آن مقرر شده تا یک کمیته متشکل از گروههای فلسطینی اداره سیاسی و امنیتی آنرا برعهده بگیرند و معلوم نیست که ترامپ آیا به دنبال تحت فشار قرار دادن تشکیلات خودگردان برای تن دادن به طرح اوست و یا به بازنگری در مقوله توافق شده درباره مسئولیت اداره غزه می‌اندیشد بویژه اینکه تشکیلات خودگردان نیز طرح ترامپ را ناممکن دانسته است.
وقتی یکی از خبرنگاران پرسید آیا این موضوع ممکن است شامل استفاده از نیروی نظامی باشد، ترامپ پاسخ داد:«اگر لازم باشد».
در واقع اگرچه رسانه‌های آمریکایی اعلام کرده اند که ترامپ در دیدار با نتانیاهو بر تداوم اجرای توافق آتش‌بس تأکید کرده و مدعی است که ایده شهرک‌سازی اسرائیل در غزه را نمی‌پسندد اما در اظهاراتی متناقض خواستار توسعه ارضی رژیم صهیونیستی شده است.
او گفت: «اسراییل در خاورمیانه کوچک است، مثل خودکار نسبت به میز. این خوب نیست». این اظهارات خطرناک تایید این مسئله است که با کوچاندن مردم غزه و حتی در آینده کرانه باختری، رژیم صهیونیستی نیاز دارد تا سرزمینهای اشغالی را توسعه دهد تا فضای بیشتری برای تنفس و تضمین امنیت مرزهای جعلی خود داشته باشد. این اظهارات ترامپ نشان می‌دهد که عملا مسیر بازگشت ساکنان غزه در صورت مهاجرت به خارج مسدود خواهد شد و این باریکه متعلق به صهیونیستها خواهد شد.
بر اساس این ایده رویایی و خیال‌بافانه، با جابجایی جمعیت غزه به کشورهای اردن و مصر، تعداد فلسطینی‌ها در سرزمینهای اشغالی کاهش می‌یابد و فلسطینیان از خواسته‌های حداقلی خود در طرح صلح عربی و توافق اسلو دست می‌کشند و این امر به اسرائیل کمک می‌کند تا کرانه باختری و حتی غزه را تصرف کند.
واکنش تند فلسطینیان
گروههای فلسطینی از جمله حماس و جهاد اسلامی اظهارات تکراری ترامپ درباره آوارگی مردم غزه به بهانه بازسازی این باریکه را به شدت محکوم کردند.
«حازم قاسم» سخنگوی حماس گفت:«اظهارات رئیس جمهور آمریکا نژادپرستانه بوده و بیانگر فقدان معیارهای اخلاقی و انسانی است. دشمن صهیونیستی به جای محاکمه شدن به خاطر جنایات نسل کشی علیه مردم غزه، اکنون از آمریکا پاداش هم می‌گیرد. قاسم تصریح کرد:هدف اصلی دشمن صهیونیستی از جنگ علیه غزه آوارگی فلسطینیان از این باریکه بود، اما مقاومت فلسطینی‌ها تا زمانی که به آزادی و استقلال خود برسند ادامه خواهد داشت. سخنگوی حماس گفت:فرایند بازسازی نوار غزه می‌تواند بدون آواره شدن مردم آن انجام شود، نه آنگونه که راست افراطی صهیونیست می‌خواهد.
سامی ابوزهری، از دیگر رهبران حماس هم در واکنش به این اظهارات ترامپ گفت که ما به شدت این سخنان را محکوم می‌کنیم و آن را توطئه‌ای برای ایجاد آشوب و تنش در منطقه می‌دانیم. این مسئول حماس اظهار داشت:مردم غزه هرگز اجازه نمی‌دهند چنین طرح‌هایی عملی شود و باید هرچه سریعتر به اشغالگری و تجاوزات علیه مردم فلسطین پایان داده شود؛ نه اینکه آنها از سرزمین خودشان بیرون بروند.
عزت الرشق از دیگر رهبران حماس هم در همین زمینه اعلام کرد: ما اظهارات ترامپ که در آن از مردم فلسطین در غزه خواسته بود سرزمین خود را به بهانه بازسازی آن ترک کنند، کاملا رد می‌کنیم. این اظهارات ترامپ کاملا نژادپرستانه و در چارچوب تلاش آشکار برای انحلال آرمان فلسطین و انکار حقوق ملی ثابت فلسطینی‌هاست. مقاومت فلسطینی‌ها قبل از ترامپ وجود داشت و بعد از او هم ادامه دارد.
جهاد اسلامی نیز در بیانیه‌ای به همین منظور ضمن محکومیت شدید صحبت‌های ترامپ برای آوارگی مردم غزه اعلام کرد:ترامپ که به زورگویی خود ادامه می‌دهد و مردم ما را در غزه تنها با گزینه آوارگی روبرو می‌کند، باید به یاد بیاورد که ۱۵ ماه بمباران بی‌رحمانه با سلاح‌های آمریکایی نتوانست مردم غزه را وادار به ترک سرزمین خود کند. بنابراین آیا ترامپ اکنون تصور می‌کند که صحبت‌های نژادپرستانه و فریبکارانه او در قالب انسان دوستی ظاهری می‌تواند این هدف را محقق کند و مردم فلسطین را آواره سازد. جهاد اسلامی تاکید کرد:«ملت فلسطین همواره گزینه مقاومت را در اختیار دارند؛ مقاومتی که بیش از یک قرن است؛ از قبل و بعد ترامپ ادامه یافته است».
بسیاری از ساکنان غزه نیز همانند گروههای سیاسی هرگونه ترک سرزمین موقتی کشورشان را ناممکن دانسته و از بی‌اعتمادی کامل به نیت آمریکا سخن گفته‌اند.
بطور مثال، به گزارش تارنمای «اخبار الخلیج»، حاتم عزام ساکن محله الجنیه در اردوگاه رفح با رد طرح ترامپ گفت اگر ترامپ نیت خیر دارد چرا آمادگی کشورش را برای پذیرش تدریجی ساکنان غزه اعلام نمی‌کند؟ آمریکا اجازه پذیرش مثلا 100 هزار نفر را به طور موقت بدهد و پس از بازسازی برگردند و سپس 100 هزار نفر دیگر سفر کنند.»
یک معلم ابتدایی در مدرسه آنروا در رفح نیز گفت: «ما اینجا در غزه به دنیا آمده‌ایم و همینجا خواهیم مرد».
واکنشهای بین‌المللی به اظهارات ترامپ
اگرچه ترامپ سعی کرد در سخنرانی خود نشان دهد که همه کشورهای عربی به نوعی با طرحهای او درباره غزه همسو هستند اما موج واکنشها نشان داد که چنین چیزی واقعیت ندارد.
با اینکه ترامپ مدعی شد عربستان سعودی تمایلی به تشکیل کشور فلسطین ندارد وزارت خارجه عربستان روز چهارشنبه در بیانیه‌ای با تایید موضع این کشور در خصوص مناقشه فلسطین، تاکید کرد که بدون تشکیل کشور مستقل فلسطین، هیچ روابط دیپلماتیکی میان ریاض و اسرائیل وجود نخواهد داشت.
این وزارتخانه افزود: شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در سخنرانی خود در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۴، این موضع را به وضوح و صریح تایید کرد که اجازه هیچ تفسیری را نمی‌دهد.
این وزارتخانه در ادامه همچنین توضیح داد که محمد بن سلمان این موضع قاطع خود را مجددا در نشست فوق‌العاده سران عربی-اسلامی که در ۱۱ نوامبر ۲۰۲۴ میلادی در ریاض برگزار شد، بیان کرد و در آن بر ادامه تلاش‌ها برای تشکیل کشور فلسطین با مرزهای ۱۹۶۷ با پایتختی قدس شرقی و پایان دادن به اشغال سرزمینهای فلسطینی تاکید کرد.
وزارت خارجه سعودی همچنین تاکید کرد که عربستان به طور قاطعانه هرگونه نقض حقوق مشروع مردم فلسطین را خواه از طریق سیاست‌های شهرک سازی اسرائیل، اشغال سرزمینهای فلسطینی یا تلاش برای آواره کردن مردم فلسطین از سرزمین خود رد می‌کند.
شبکه سی ان ان نیز به نقل از برخی مسئولان عربی گزارش داد:ما با شنیدن سخنان غافلگیرانه ترامپ درباره به دست گرفتن کنترل نوار غزه احساس بهت و حیرت، نگرانی و بدبینی می‌کنیم. آنها تاکید کردند:«درک کردن و هضم سخنان ترامپ سخت است و ما به شفافیت بیشتری برای فهم این موضع گیری داریم».
مسئولان عربی بیان کردند:«سخنان ترامپ باعث می‌شود توافقنامه آتش بس در نوار غزه به خطر افتد». این درحالی است که کشورهای عربی به طور جداگانه و همچنین در قالب اتحادیه عرب، به شدت مخالفت خود را با طرح کوچاندن ساکنان غزه به اردن و مصر اعلام کرده‌اند.
به گزارش سی‌ان‌ان، یک گروه کلیدی از کشورهای عربی اعلام کردند که قاطعانه هرگونه تلاش برای اسکان مجدد یا اخراج فلسطینیان از غزه را رد می‌کنند.
ترامپ چه در سر دارد؟
ترامپ برای اینکه امنیت شهرک‌نشینان صهیونیست را پس از 77 سال تضمین کند و سایه تهدیدات گروههای مقاومت را از سر اراضی اشغالی بردارد. بر اساس طرح پیشتر شکست خورده معامله قرن، ترامپ معتقد است که ارائه یک منطقه خودمختار برای فلسطینی‌ها با استقلال سیاسی محدود، جایگزین بهتری نسبت به یک دولت فلسطینی کاملاً مستقل است. در این چارچوب، ایده جابجایی ساکنان غزه به مصر یا اردن می‌تواند بخشی از استراتژی گسترده‌تر برای کاهش نیاز به تشکیل یک دولت مستقل در سرزمین فلسطین باشد.
با اینکه ترامپ مدعی است اردن و مصر چاره‌ای جز پذیرش طرح او ندارند اما ناظران معتقدند، حاکمان اردن و مصر، که نسبت به حساسیت افکار عمومی داخلی و مسلمانان سراسر جهان با طرحهای صهیونیستی- آمریکایی آگاهی‌اند، به خاطر منافع خودشان هم که شده گزینه‌ای جز مقاومت در برابر این پروژه خطرناک ندارند و مشخصا می‌دانند که تسلیم شدن در برابر چنین طرح فاجعه باری در ازای گرفتن امتیازات کوچکی همچون کمکهای نظامی، پیامدهای وحشتناکی بر وضعیت کشورهای آنها خواهد داشت.
آتش‌بس در هاله‌ای از ابهام
ترامپ با اینکه پیشتر گفته بود آتش بس در غزه با فشارهای او انجام شد و جنگ غزه را پایان خواهد داد اما اکنون از شکننده بودن آتش‌بس سخن می‌گوید.
ترامپ در این زمینه تاکید کرد: «نمی‌توانم تأیید کنم که توافق آتش‌بس در غزه ادامه خواهد یافت اما امیدواریم که ادامه یابد. در صورتی که توافق شکست بخورد، اقدامات شدیدی انجام خواهیم داد.»
این اظهارات مبهم درباره تداوم آتش‌بس در غزه در حالی است که از دید کارشناسان، نتانیاهو با این هدف به واشینگتن رفت تا مطمئن شود که دولت ترامپ از همه گزینه‌های تل‌آویو در قبال غزه حمایت خواهد کرد.
با اینکه برخی منابع اعلام کرده‌اند مرحله دوم مذاکرات آتش‌بس در دوحه از سرگرفته شده است و خود نتانیاهو هم مدعی شد:«ما تلاش خواهیم کرد تا به مرحله دوم آتش‌بس برسیم». با این حال مرحله دوم آتش‌بس با ابهامات زیادی مواجه است. چرا که ارتش اسرائیل باید بر اساس توافقات انجام شده از غزه عقب‌نشینی کند اما اصرار نتانیاهو به ماندن در محورهای فیلادلفی و رفح، همچنین اظهارات ترامپ و خوابهای آشفته او درباره آینده غزه، ممکن است مذاکرات را از ریل خود خارج کند،
نتانیاهو که از سوی وزرای افراطی در کابینه تحت فشار است و آینده سیاسی خود را در خطر می‌بیند، سعی دارد تا حمایت ترامپ را برای بازگشت به جنگ پس از آزادی کامل اسرا جلب کند، زیرا نتانیاهو با این کار می‌تواند وزرای تندرو را راضی کرده و کابنیه خود را از ورطه سقوط نجات دهد.
ترامپ برای اینکه امتیاز بیشتری از فلسطینیان بگیرد، روند بازسازی غزه را در ازای خروج ساکنان فلسطینی به گروگان گرفته است و تا زمانی که طرح جنجالی‌اش محقق نشود، اجازه بازسازی را نخواهد داد. به همین خاطر، با وجود توافقات آتش‌بس برای ارسال کمکهای بشردوستانه به غزه، اما رژیم صهیونیستی اجازه ورود این کمکها را نمی‌دهد.
بر اساس گزارش سازمان ملل، چادرهایی که تاکنون به غزه ارسال شده، تنها نیاز 8 درصد از ساکنان این باریکه را تامین می‌کند. از دید ترامپ و نتانیاهو، اگر چادرهای بیشتری به مردم غزه ارسال شود آنها در این پناهگاههای موقت اسکان داده خواهند شد و طرح اخراج آنها به اردن و مصر سخت‌تر خواهد شد. لذا تلاش می‌کنند با جلوگیری از ورود کمکهای بیشتر و گرسنگی دادن، ساکنان غزه را به رفتن به خارج وادار کنند.
