الوقت- درحالی که از روز پنجشنبه مذاکرات آتشبس در غزه در دوحه، پایتخت قطر از سرگرفته می‌شود اما اکنون این گفتگوها علاوه‌بر دیدگاههای حماس و رژیم صهیونیستی، تحت‌الشعاع تحولات امنیتی در منطقه قرار گرفته است.
مهمترین مسئله‌ای که اکنون ذهن غربیها را به خود مشغول داشته و انها را نگران کرده است، نوع پاسخی است که ایران به رژیم صهیونیستی پس از ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران خواهد داد و در دو هفته گذشته هم با پیغام‌های مستقیم و باواسطه سعی کرده‌اند تا تهران را از این کار منصرف کنند.
در این شرایط دولت آمریکا به تکاپو افتاده تا شاید با مذاکرات آتشبس در غزه، از گسترش دامنه جنگ جلوگیری کند.
مقامات کاخ سفید امیدوارند که با آتشبس در غزه، جمهوری اسلامی از حمله به سرزمینهای اشغالی منصرف خواهد شد. این ادعایی است که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا روز سه‌شنبه آنرا مطرح کرد و گفت که انتظار دارد چنین اتفاقی رخ دهد.
این درحالی است که برخی منابع غربی نیز به نقل از مقامات ایرانی، مدعی شده‌اند که ایران گفته در صورت آتشبس در غزه حمله به سرزمینهای اشغالی را متوقف خواهد کرد.
دیوید ایگناتیوس، نویسنده متخصص در سیاست خارجی، در مقاله ای که توسط «واشنگتن پست» منتشر شده، معتقد است:«بایدن در تلاش است تا بمب ساعتی بین ایران و اسرائیل را خنثی کند و تلاش سراسیمه برای ازسرگیری مذاکرات دوحه هم برای جلوگیری از حمله ایران انجام می‌شود».
کارین ژان پیر، سخنگوی کاخ سفید نیز در این باره گفت:« ما معتقدیم که مذاکره‌کنندگان باید پشت میز مذاکره بنشینند، با توجه به اینکه دستیابی به توافق آتشبس بهترین راه برای آرام کردن تنش‌هایی است که شاهد آن هستیم».
همچنین لیندا توماس گرینفیلد، سفیر آمریکا در سازمان ملل نیز، روز سه‌شنبه گفت که هدف کلی ایالات متحده در خاورمیانه کاهش تنش، بازدارندگی، ایستادگی در برابر هرگونه حمله آینده و اجتناب از درگیری‌های منطقه‌ای است. این با انعقاد توافقنامه برای آتش بس فوری و آزادی اسرا در غزه آغاز می‌شود».
بنابراین، تحرکات آمریکا برای پایان دادن به درگیریها در غزه بیش از آنکه با هدف کمک به مردم غره باشد، برای نجات صهیونیستها از مجازات ایران است.
امیدواری کاخ سفید و غربیها به شروع مذاکرات آتشبس در حالی است که نشانه محکمی از به تعویق انداختن مجازات از سوی ایران دیده نمی‌شود.
اگرچه ایران خواستار توقف جنگ در غزه است و در ده ماه گذشته تلاشهای زیادی انجام داده تا این جنگ وحشیانه به اتمام برسد اما تقابل مستقیم تهران و تل‌آویو ربطی به تحولات غزه ندارد و دو مقوله جدا از هم هستند.
ایران از تغییر قواعد بازدارندگی با رژیم صهیونیستی خبر داده و مجازات را بخشی از تثبیت و تفهیم این قواعد به صهیونیستها می‌داند تا مانع از تکرار حملات رژیم به منافع خود در داخل و در سطح منطقه شود.
در این میان به نظر می‌رسد تاخیر در اجرای عملیات تنبیهی ایران و حزب‌الله نیز خود بخشی از مجازات و برای بیشتر کردن صدمات به سرزمینهای اشغالی است.
در واقع تاخیر دو هفته‌ای جبهه مقاومت به خاطر این نیست که ببینند مذاکرات در دوحه چه خروجی خواهد داشت، بلکه این استراتژی مقاومت برای ایجاد هراس هرج و مرج در سرزمینهای اشغالی قبل از اجرای عملیات گسترده است چنانکه گزارش‌های رسانه‌ای از وضعیت داخلی در سرزمینهای اشغالی نشان می‌دهد که روال عادی زندگی کاملا مختل شده است.
در طرف مقابل نیز، امیدواری بایدن برای رسیدن به آتشبس درحالی است که دولت آمریکا هیچ گزینه جدی برای تحت فشار قرار دادن تل‌آویو برای توقف جنگ ندارد.
در حالی که بر همگان مسجل است که تداوم حمایت‌های سیاسی و تسلیحاتی آمریکا از رژیم عامل اصلی تداوم جنگ از سوی نتانیاهو است، کاخ سفید به جای فشار به تل‌آویو، اخیرا بسته جدیدی از کمکهای تسلیحاتی به رژیم صهیونیستی را تصویب کرده است.
برگزاری مذاکرات آتشبس در هاله‌ای از ابهام
با اینکه مذاکرات دوحه یک روز دیگر شروع می‌شود اما یکی از طرفین اصلی این ماجرا یعنی حماس گفته که در این دور از گفتگوها شرکت نخواهد کرد.
حماس در بیانیه‌‌ای در این خصوص اعلام کرد:این جنبش از میانجی‌‌ها میخواهد تا طرحی را برای اجرای آنچه که توسط این جنبش در ۲ جولای ۲۰۲۴ بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل مورد توافق قرار گرفت، ارائه کنند». حماس تاکید کرد که این جنبش به خواسته خود پایبند بوده و معتقد است که مذاکرات مربوط به آتشبس در نوار غزه به جای شروع مجدد، باید بر توافق قبلی که مورد بحث قرار گرفته بود متمرکز باشد.
با وجود اعلام موضع حماس، اما ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه‌شنبه گفت:«شرکای قطری تأیید کردند که در تلاش هستند تا نمایندگان حماس در مذاکرات توافق آتشبس این هفته شرکت کنند». هنوز معلوم نیست که این تلاشها تا قبل از مذاکرات فردا به نتیجه برسد.
رهبران حماس به مقامات تل‌آویو اعتمادی ندارند و پیشتر شروط خود را به طرف صهیونیستی اعلام کرده بودند که با مخالفت تندروها مواجه شد. حماس با اینکه در شروط اصلی خود یعنی «توقف کامل جنگ در غزه و نظارت بین‌المللی بر اجرای آتش بس» انعطاف نشان داد اما صهیونیستها باز هم روی خواسته‌های جاه‌طلبانه خود اصرار دارند و همین مسئله به شکست مذاکرات منجر شد.
اکنون نیز یکی از دلایلی که سبب شده تا افق روشنی برای مذاکرات آتشبس تصور نشود، نبود اراده سیاسی در بین مقامات تل‌آویو است.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر صهیونیستی در ظاهر مدعی است که به ازسرگیری مذاکرات و بازگشت اسرای صهیونیستی تمایل دارد اما در عمل خلاف آنرا انجام می‌دهد.
نتانیاهو در این مدت هیچ اقدامی که نشان دهد واقعا خواستار بازگشت اسرای صهیونیستی است از خود نشان نداده و حتی با حملات پی در پی به غزه، دهها نفر از اسرای صهیونیست را به کشتن داده است که در روزهای اخیر نیز چند تن از آنها توسط ارتش به هلاکت رسیدند.
اسرای صهیونیست، مانع جدی بر سر راه ارتش اشغالگر برای نسل‌کشی در غزه بود و نتانیاهو نشان داده که جان اسرا برایش اهمیتی ندارد و بیشتر به حفظ موقعیت سیاسی خود و جلوگیری از فروپاشی کابینه می‌اندیشد.
به همین دلیل، خانواده‌های اسرای رژیم صهیونیستی نیز نتانیاهو را مقصر و باعث مانع تراشی در دستیابی به توافق آتش بس با جنبش حماس می‌دانند. آنها در آخرین کنفرانس مطبوعاتی خود اعلام کردند که نتانیاهو به جای دستیابی به توافق برای تبادل اسیران، برای تشدید اوضاع تلاش می‌کند.
از سوی دیگر، نتانیاهو در هفته‌های اخیر چندین شرط را برای ادامه مذاکرات با حماس اعلام کرده است که از دید تحلیگران، سنگ اندازی در مسیر آتشبس است. روزنامه نیویورک تایمز روز سه‌شنبه در گزارشی نوشت که نتانیاهو شروط جدیدی را به مفاد توافقات اضافه کرده است که خواهان آزادی فوری ۳۳ اسیر در قید حیات رژیم صهیونیستی شده و همچنین از مذاکره کنندگان خود خواسته است تا نظر این رژیم در مورد هویت اسرای فلسطینی مورد درخواست حماس برای آزادی ملاک اصلی قرار گرفته و ساز و کار بازگشت فلسطینیان به مناطق زندگی خود در شمال نوار غزه نیز مشخص شود.
هر چند دفتر نتانیاهو این گزارش را تکذیب کرد و توپ را به زمین حماس انداخت و مدعی شد که این جنبش خواستار 29 اصلاحیه در پیشنهاد 27 می، بود که نخست وزیر از اجرای آن خودداری کرد. این درحالی است که روزنامه یدیعوت آحارونوت، در گزارشی نوشت که تل‌آویو شروط جدیدی را برای مذاکرات دوحه مطرح کرده است.
مسئولان آمریکایی هم به کارشکنی نتانیاهو در مسیر رسیدن به توافق اذعان کرده و گفتند که شروط جدید نتانیاهو شامل ادامه استقرار نظامیان اسرائیلی در مرز بین نوار غزه و مصر است.
اسرائیل ماه‌ها می‌گفت که با آتشبس موافقت نمی‌کند مگر اینکه سربازانش بتوانند فلسطینی‌های بازگشته را در حین حرکت از جنوب به شمال غزه برای یافتن سلاح تفتیش و بازرسی کنند. این اقدام بهانه‌ای است تا نظامیان اشغالگر به هر فلسطینی که مشکوک باشند، آنرا به عنوان عضو حماس بازداشت می‌کنند، چیزی که رهبران حماس با آن مخالفت کرده‌اند.
تاکتیک تکراری نتانیاهو
بازی جدید نتانیاهو در آستانه مذاکرات، تاکتیک تکراری او است تا مذاکرات آتشبس به نتیجه نرسد و عدم حصول توافق را به گردن حماس بیندازند.
نتانیاهو تمایلی به توقف درگیریها در غزه ندارد، زیرا هر روز سایه تهدیدات ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل را بالای سر خود احساس می‌کند که بارها هشدار داده در صورت توقف جنگ، از کابینه استعفا خواهد داد. با خروج حزب بن گویر از ائتلاف کابینه، دولت نتانیاهو فرو‌می‌پاشد و پایانی بر عمر سیاسی او خواهد بود و لذا برای حفظ مسند نخست وزیری و ماندن در قدرت، ناگزیر است جنگ در غزه را ادامه دهد. نتانیاهو می‌داند که با توجه به موج انتقادات از کابینه، در فردای روز پس از فروپاشی دولت عاقبت خوشی در انتظار تندروها نیست و به همین دلیل قصد دارد تا برای مدتی جنگ با حماس را ادامه دهد و به امید تغییر شرایط جنگ و یا حتی آمدن ترامپ بنشیند.
از طرفی، شهرک‌نشینان افراطی تحت رهبری بن گویر، با یورش به صحن‌های مسجدالاقصی آتش جنگ با فلسطینیان را شعله‌ور می‌کنند. بنابراین، با این اقدامات تحریک آمیز و نبود اراده سیاسی در دولت نتانیاهو برای توقف درگیریها، رسیدن به آتشبس در دوحه دور از دسترس است.
خالد تورانی، سیاستمدار آمریکایی فلسطینی الاصل در این باره معتقد است:«عدم دستیابی به توافق منجر به تشدید و تسریع واکنش ایران می‌شود و به نظر می‌رسد این همان چیزی است که نتانیاهو میخواهد که مشتاق پاسخ ایران است».
برخی تحلیلگران معتقدند که نتانیاهو قصد دارد پای ایران را به جنگ غزه باز کرده و ازینرو جنگ منطقه‌ای فعال شود.
با این وجود، مقامات ایرانی گفته‌اند دنبال جنگ نیستند و پاسخ آنها به گونه‌ای خواهد بود که هم دشمن صهیونیستی حماقت دیگری را مرتکب نشود و هم از تشدید تنشها در منطقه جلوگیری شود.
