الوقت- در آستانه چهل و پنجمین سالگرد انقلاب اسلامی، ایران با قدرت‌نمایی علمی در عرصه فضایی به استقبال جشن‌های انقلابی خود رفته است. در روزهای اخیر دو پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره‌ای نگاه‌های جهانی را متوجه قدرت فضایی ایران کرده است.
روز شنبه (۳۰ دی‌ماه) ماهواره ایرانی «ثریا» از سری ماهواره‌های تحقیقاتی ساخت پژوهشگاه فضایی ایران با ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» که حاصل تلاش نخبگان و دانشمندان نیروی هوافضای سپاه است، سفر خود به مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین را با موفقیت پشت سر گذاشت تا یک رکورد تازه در حوزه قرار گرفتن ماهواره ایرانی در ارتفاع جدید را به ثبت برساند.
با پرتاب موفقیت آمیز این ماهواره تحقیقاتی بسیاری از زیرسیستم‌های توسعه یافته، توسط پژوهشگاه فضایی ایران نیز در شرایط تست مداری قرار می‌گیرند و راه برای توسعه سریع صنعت فضایی بومی ایران هموارتر می‌شود. ضمن اینکه این پرتاب قدمی مهم در راستای افزایش توانمندی تزریق ماهواره در مدارهای بالاتر محسوب می‌شود. «حسن سالاریه» رییس سازمان فضایی ایران گفت که ماهواره بومی «ثریا» یک ماهواره تحقیقاتی است که مهم‌ترین ماموریت آن صحت‌سنجی عملکرد ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» است.
اهدافی که برای تحقق آن ماهواره ثریا به فضا پرتاب شد، شامل آزمون عملکرد و قابلیت اعتماد زیرسامانه‌های ماهواره‌ای و بررسی وضعیت ارتباطات ایستگاه‌های زمینی با ماهواره است. فناوری‌هایی مانند لینک ارتباطی مخابراتی، سنسورهای تعیین موقعیت، زیرسامانه تعیین توزیع و توان، تجهیزات سخت‌افزاری و ساختارهای نرم‌افزاری مدیریت حالت‌های مختلف و پنل‌های خورشیدی بازشونده در جهت تامین بهینه توان ماهواره، در این ماهواره گنجانده شده است.
به گفته سالاریه، «از دیگر مأموریت‌های این ماهواره می‌توان به آزمون عملکرد مکانیزم فضایی و رهایش آرایه‌های خورشیدی در مدار و محاسبه سرعت آن و تکرار کل فرایند با بهره‌گیری از تجهیزات فضایی بومی، آزمون عملکرد ماهواره در مدار به هنگام جدایش با بهره‌گیری از حسگرهای بومی و آزمون عملکرد تجهیزات مخابراتی در ارسال داده‌های وضعیت ماهواره و دریافت دستورات از زمین اشاره کرد».
محمد‌نوید قریشی، عضو هیات مدیره انجمن هوا‌فضا و عضو هیات علمی پژوهشگاه فضایی ایران درباره قابلیتهای ماهواره ثریا گفت:«ماهواره ثریا از نظر وزن نسبت به ماهواره‌های قبلی وزن بالاتری دارد و هر چه وزن و ابعاد آن افزایش پیدا کند، ماهواره می‌تواند قابلیتهای بیشتر و سرویس‌های بیشتری را به کشور ارائه دهد. قریشی تاکید کرد:«۱۰ کشور در دنیا هستند که کل پروسه طراحی و ساخت و پرداخت ماهواره را می‌توانند طی کنند و ایران یکی از این کشورها است. همچنین این مدار باعث می‌شود طول عمر ماهواره افزایش پیدا کند که از اهمیت بسیاری برخوردار است».
یک هفته از پرتاب ماهواره ثریا نگذشته بود که سازمان فضایی ایران روز یکشنبه اعلام کرد ماهواره‌بر سیمرغ توانسته ماهواره «مهدا» و دو نانوماهواره دیگر را با موفقیت در مدار 450 درجه تزریق کند و این برای نخستین بار است که متخصصان فضایی سه ماهواره داخلی را همزمان با ماهواره‌بر بومی در مدار قرار می‌دهند.
ماهواره مهدا، یک ماهواره 32 کیلوگرمی از سری ماهواره‌های سبک وزن پژوهشگاه فضایی ایران است که به منظور آزمایش زیرسامانه‌های توسعه‌یافته ماهواره‌ای طراحی و ساخته شده‌اند. ماموریت اصلی این ماهواره، بررسی صحت عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ در تزریق چندگانه محموله‌های فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحی‌های جدید و قابلیت اطمینان فناوری‌های بومی در فضا است. گفتنی است، ماهواره‌بر سیمرغ، ماهواره‌بر سوخت مایع دو مرحله‌ای است که در هفتمین پرتاب تحقیقاتی خود توانست با تزریق چندگانه ماهواره‌ها، دریچه‌ای جدید به روی پرتاب‌های فضایی کشور باز کند.
اولین ماهواره ایرانی با نام «خیام» در مرداد 1401 به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار زمین قرار گرفت. پرتاب ماهواره‌ها به فضا جزئی از برنامه سند چشم انداز فضایی ایران است که در سال 1391 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. موضوع این سند، توسعه علوم، فناوری و صنایع دانش‌بنیان بخش هوافضای کشور می‌باشد که شامل کلیه نهادها و عامل‌هایی است که به نحوی در امر شناسایی و بهره‌برداری از فضا و هوا، جهت کاربردهایی از قبیل فعالیت‌های رسانه‌ای و مخابراتی، تصویربرداری، شناسایی و جابجایی محموله‌ها در هوا و فضا دخیل هستند.
باز هم ان‌قلت غرب در برابر پشرفت علمی ایران
ایران سال‌هاست که روی توسعه فعالیت‌های هوافضای خود کار می‌کند و همواره تاکید کرده که این فعالیت‌ها صلح‌آمیز و مطابق با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است، درحالی که دولت‌های غربی مدعی هستند که سیستم‌های پرتاب این ماهواره‌ها شامل فناوری‌هایی است که قابل تعویض با موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای می‌باشد.
در این رابطه تروئیکای اروپا (فرانسه، انگلیس و آلمان) مثل گذشته در بیانیه جدید خود در واکنش به پرتاب ماهواره ثریا، ادعا کرد:«ما این پرتاب را محکوم می‌کنیم زیرا این ماهواره‌بر از فناوری‌های ضروری برای ساخت سامانه موشک‌های بالیستیک دوربرد استفاده می‌کند. ایران، علی‌رغم درخواست‌های مکرر بین‌المللی برای توقف برنامه موشکی خود و بعد از سال‌ها بی‌اعتنایی به محدودیت‌های سازمان ملل کماکان به توسعه برنامه موشکی خود ادامه می‌دهد».
تروئیکای اروپایی در بیانیه‌های قبلی خود که علیه برنامه موشکی ایران صادر شده معمولاً ادعا می‌کردند فعالیت‌های موشکی ایران مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است اما با پایان محدودیت‌های تسلیحاتی ایران در اکتبر سال گذشته، استناد غربیها به مفاد قطعنامه شورای امنیت کارکرد خود را از دست داده است.
ادعای اروپایی‌ها درحالی است که ایران پس از امضای توافق هسته‌ای در جولای 2015، به همه تعهدات خود ذیل برجام عمل کرد ولی تروئیکای اروپا همسو با سیاست‌های آمریکا و به بهانه‌های مختلف از عمل به تعهدات برجامی خود شانه خالی کرد.
آمریکا و اروپا هزاران ماهواره در مدار زمین دارند و روزانه تصاویری از مکان‌های مختلف دنبال مخابره می‌کنند و از این اطلاعات در پیشبرد سیاست‌ها و برنامه‌های کلان خود استفاده می‌کنند.
حتی آمریکا پا را فراتر گذاشته و در دسامبر 2019، نیروی فضایی ایالات متحده با نام اختصاری USSF، شاخه ششم نیروهای مسلح این کشور را تشکیل داد که قصد کنترل عملیات نظامی در فضای بیرونی را دارد. خود غربیها به خوبی می‌دانند که رقابت و جنگ آینده، در عرصه فضا خواهد بود و هر کشوری بیشترین قابلیت را در این عرصه داشته باشد، بر دیگر رقبا پیروز خواهد شد و نمی‌خواهند با ورود ایران به این عرصه، موازنه فضایی بهم بخورد.
غربیها می‌خواهند اینگونه القا کنند که ماهواره‌های ایران قرار است در امور نظامی و توسعه موشکها بکار گرفته شوند اما مسلم است که امروزه همه تکنولوژی‌ها با امنیت ملی درهم تنیده شده و استفاده از ماهواره‌ها هم در ارتقای توانمندی نظامی کاربرد دارند.
رژیم صهیونیستی و آمریکا در یک دهه گذشته تلاش زیادی کرده‌اند تا از دستیابی ایران در ساخت موشکها و پهپادهای پیشرفته و ماهواره ممانعت کنند اما همه این اقدامات شکست خورده و اکنون ایران به جرگه کشورهای معدودی که ماهواره در مدار زمین قرار داده‌اند، پیوسته است.
در حال حاضر، تنها چهار کشور چین، روسیه، آمریکا و فرانسه مجهز به موشک‌های بالستیک دوربرد با برد بالای ۱۲۰۰۰ کیلومتر و موتوری با قابلیت سوخت جامد هستند و با آزمایش موفق ماهواره‌بر قائم، ایران هم به جمع این چهار کشور پیوست و حالا این ۵ کشور جزء ابرقدرت‌های دنیا در زمینه جدیدترین و قدرتمندترین تجهیزات فضایی به شمار می‌روند.
ناکارآمدی تحریم‌ها
پیشرفتهای فضایی در زمانی انجام می‌شود که غربیها در چند دهه گذشته تحریم‌های ظالمانه‌ای را علیه ایران اعمال کرده‌اند تا این کشور را از ریل توسعه خارج کنند اما رونمایی از دستاوردهای فضایی و موشکی، نشان داد که این تهدیدات به فرصت تبدیل شده‌اند.
تجربه نشان داده که هیچ کشوری تکنولوژی‌های نوین خود را به راحتی در اختیار دیگران قرار نمی‌دهد، لذا ایران هم تلاش کرده با اتکا به توان داخلی و استفاده از متخصصان و دانشمندان خود، خود را به جایگاه والاتری در عرصه موشکی و فضایی برساند. بدون اغراق می‌توان گفت که ایران تنها کشوری است که بدون کمک شرق و غرب توانسته ماهواره‌های خود را تولید و به فضا پرتاب کند.
غربیها در دوره شیوع گسترده ویروس کرونا، حتی از دادن واکسن و داروهای خاص به ایران خودداری کردند و بدون شک برنامه‌های موشکی و ماهواره‌ای را در اختیار ایران قرار نخواهند داد. جمهوری اسلامی به این باور رسیده که با امید بستن به دیگران نمی‌توان به پیشرفت دست یافت و با استفاده از ظرفیت‌های داخلی است که مسیر توسعه تحقق می‌یابد.
قرار گرفتن ماهواره پیشرفته ایرانی در مدار زمین، نشان داد که تحریم‌های غرب نتوانسته ایران را از رسیدن به قله‌های موفقیت در عرصه‌های علمی و تکنولوژیکی باز دارد و هر چه این فشارها افزایش یافته، دستاوردهای ایران نیز به همان اندازه چشمگیرتر بوده است و با اقداماتی که در حال اجراست، یشرفتهای به مراتب گسترده‌تری هم در آینده رقم خواهد خورد.
