الوقت- طولانی شدن جنگ در غزه، روز به روز بر موج تنش میان آمریکا و گروههای مقاومت عراقی میافزاید و در پی حملات مداوم این گروهها به پایگاههای آمریکایی در عراق و سوریه، نظامیان این کشور روزهای پرالتهابی را سپری میکنند.
در این میان چارهجوییهای مختلف واشنگتن، از فشار دیپلماتیک بر دولت السودانی تا تدارک برخی حملات متقابل به مقرهای مقاومت عراق، نیز نهتنها ره به جایی نبرده و گروههای عراقی همچنان بر دامنه حملاتشان افزودهاند بلکه حتی کارزار سیاسی ریشه کن کردن هرگونه حضور نظامی آمریکا در خاک این کشور نیز این روزها روی بورس مذاکرات پارلمانی قرار گرفته است. موضوعی که به نظر میرسد با وجود چشمانداز مبهم پایان جنگ در غزه و دهنکجیهای مداوم واشنگتن به حاکمیت سرزمینی عراق، تشدید رویاروییهای نظامی آمریکا و مقاومت عراق را در هفتهها و ماههای آینده محتمل میکند.
با این فرض، انتظار برخی شگفتیها در تحولات عراق دور از ذهن نیست، از جمله این پرسش که آیا تنش میان گروههای مقاومت و آمریکاییها در عراق موجب خواهد شد که مقتدی صدر از گوشه عزلت سیاسی و نظامی خارج شده و به عنوان ناجی امنیت و استقلال عراق به گود میدان مقابله با آمریکا بیاید؟
اگرچه مقتدی صدر در سالهای اخیر در قامت یک رهبر برجسته سیاسی و مذهبی در تحولات عراق به نقشآفرینی میپرداخت اما در سالهای اولیه پس از اشغال نظامی عراق توسط آمریکا صدر با تأسیس یک گروه شبه نظامی تحت عنوان «جیش المهدی» پرچمدار مبارزه نظامی با اشغالگران شناخته میشد. این عملکرد موجب شده بود تا صدر تا مدتها مهمترین عنصر ضدآمریکایی در تحولات شناخته شود. در واقع با وجود آنکه بخشی بزرگ از جریانهای سیاسی عراقی در برابر اشغال این کشور توسط آمریکا سکوت در پیش گرفته بودند و مسیر سازش با دولت جرج بوش پسر را به عنوان راهبرد سیاسی خود تعیین کرده بودند مقتدی به مهمترین شخصیت عراقی تبدیل شد که بهشکل صریح خواهان خروج آمریکاییها بود و آنها را به عنوان اشغالگر معرفی میکرد.
جیش المهدی در سالهای بعد از 2003 تا 2008 در شهرهای بغداد، بصره و نجف مبارزه با اشغالگری آمریکا را آغاز کرد و تلفات جانی و مالی بزرگی را بر آمریکا و دیگر نیروهای خارجی تحمیل نمود. حتی در سالهای بعد که صدر در سال 2008 فرمان انحلال جیش المهدی را صادر کرد و روند ورود به عرصه معادلات سیاسی و انتخاباتی را در پیش گرفت، مهمترین شرط او برای حضور در دولت نوریالمالکی نخستوزیر عراق، تعیین مدت زمانی دقیق و مرحلهای برای خروج نیروهای خارجی از جمله آمریکا در این کشور بود.
این گرایش عقیدتی در مقطع زمانی بعد از ظهور داعش نیز حفظ شد و او در چند اظهارنظر خواهان خروج نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا شد و تاکید کرد که عراقیها میتوانند از خود در برابر داعش دفاع کنند و نیازی به حمایت واشنگتن ندارند.
او پس از منحل کردن جیش المهدی، سرایا السلام را تشکیل داد و در دی ماه 1398 پس از ترور فرماندهان پیروزی (شهید قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس و تعدادی از همراهانشان) با حمله پهپاد نیروهای آمریکایی طی بیانیهای خواهان تشکیل مجدد جیش المهدی شد و آمریکا را به انتقام تهدید کرد.
مقتدی صدر حتی در دوران بروز اختلاف با همقطاران سیاسیاش در میان شیعیان در دو انتخابات آخر پارلمانی 2018 و 2021، در قطبنمای سیاسی مخالفت با حضور نظامی و دخالتهای واشنگتن در اوضاع سیاسی این کشور تغییری ایجاد نکرد و همچنان خود را مدافع حفظ استقلال و حاکمیت ملی عراق عنوان نمود.
صدر در نتیجه رویدادهای پس از انتخابات پارلمانی اکتبر 2021 و بحران سیاسی که برای ماهها ادامه داشت از دنیای سیاست خداحافظی کرد و از آن زمان (شهریور 1401) تاکنون کمتر اظهارنظری مربوط به تحولات سیاسی روز داشته است. با این حال با وقوع عملیات طوفان الاقصی و سپس جنگ ظالمانه صهیونیستها با حمایت تمام قد آمریکا علیه ساکنان تحت محاصره غزه، مقتدی صدر نیز مانند دیگر رهبران عراق، جبهه مقاومت و علمای جهان اسلام به انتقاد از جنایات آفرینی صهیونیستها پرداخت. به عنوان نمونه رهبر جریان صدر ۱۶ آبان ۱۴۰۲ با انتشار توییتی نخست وزیر رژیم صهیونیستی را «فرعون زمان» خواند. وی در این پیام آمریکا را همپای صهیونیستها به تروریسم علیه مردم غزه و فلسطین متهم کرد.
در توییت رهبر جنبش صدرکه به مناسبت حمایت از آتشبس موقت در غزه اعلام شد او نوشت: آتش بس به "پایان دادن به تروریسم صهیونیستی- آمریکایی" که مردم را در فلسطین هدف قرار می دهد کمک کند.
الصدر پیش از آن نیز با انتشار پستی در پلتفرم «ایکس» گفته بود: «اینجا یک پیروزی دیگر به دست آنها (مقاومت فلسطین) با آغاز آتش بس است که دشمن وحشی مجبور به آن شد».
موضع همدلانه صدر با مردم غزه و مقاومت اسلامی فلسطین نشان میدهد مقتدی حمایت از آرمان فلسطین را بخش جدایی ناپذیر از گفتمان سیاسی و ایدئولوژیک خود میداند. چنانکه همین امر پیوند دهنده تمامی جنبشهای مقاومتی در سراسر منطقه میباشد. در این میان چه بسا جوش خروش عمومی در سطح افکار عمومی جهان اسلام و جامعه عراق در حمایت از مقاومت قهرمان غزه، صدر را در پررنگ و برجسته کردن سابقه ضدصهیونیستی و ضدآمریکایی فعالیتهای خود و جنبش تحت امرش تحریک کند.
در هفتههای اخیر حمایتهای کاملاً آشکار واشنگتن از عملیات نظامی صهیونیستها در غزه و نقش مهم کاخ سفید در جلوگیری از تلاشهای بین المللی برای توقف جنگ، نه تنها جنگی رو به گسترش را میان گروههای مقاومت در سوریه و عراق علیه تداوم حضور اشغالگرانه آمریکا در خاک این کشورها رقم زده، بلکه حتی به شکل گرفتن بحثهای داغ سیاسی در صحنه سیاسی عراق برای پایان دادن به حضور نظامی آمریکا منتج شده است.
به عنوان بخشی از اقدامات رسمی، اخیراً دولت عراق با ارسال پیامک تلفنی، نظر مردم عراق را در خصوص حضور نیروهای آمریکایی در این کشور به نظرسنجی گذاشته است. این اقدام با انتقاد شدید بسیاری از شخصیتهای سیاسی عراق مواجه شد که آن را نشانه قاطع نبودن دولت در برخورد با این موضوع دانستهاند.
همچنین جنبش نُجَباء به شدت از تماس تلفنی قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی این کشور با دفتر مرکزی ناتو در بروکسل انتقاد کرده است. گفته میشود طی این تماس الاعرجی بر تعهد دولت عراق به حفاظت از نمایندگیهای دیپلماتیک و مشاوران نظامی بین المللی تاکید کرده است.
حملات متجاوزانه آمریکا در خاک عراق که به کشته شدن نیروهای رسمی حشدالشعبی، به عنوان بخشی از ساختار نظامی نیروهای مسلح عراق، انجامیده اکنون حتی صدای مقامات بلندپایه ارتش را نیز درآورده است. پس از حملات هوایی هفته گذشته آمریکا و پذیرش رسمی انجام این حملات توسط کاخ سفید و پنتاگون، سرلشکر یحیی رسول، سخنگوی فرماندهی عالی نیروهای مسلح عراق، هشدار داد که «این اقدام غیرقابل قبول سالها همکاری را تضعیف میکند و به تشدید غیرمسئولانه تنش منجر میشود، [آنهم] در شرایطی که منطقه از خطر گسترش درگیری و پیامدهای تجاوز به غزه رنج میبرد. ». سرلشگر رسول همچنین این حملات را محکوم کرد و آنها را "نقض آشکار حاکمیت عراق" دانست.
بالا رفتن تب ضدآمریکایی در عراق شاید همان چیزی است که میتواند یکبار دیگر به عرض اندام صدر در قامت قهرمان مدافع استقلال و حاکمیت عراق از مداخلات خارجی بیانجامد. در این رابطه حتی ممکن است کنارهجویی عملی صدر در برابر روند روزافزون تنشها به ریزش در میان سطوح مختلف نظامی جنبش صدر و پیوستن آنها به جریانهای فعال در میدان جنگ و جهاد بیانجامد؛ چنانکه جنبشهای مطرح امروزین مقاومت عراق همانند عصائب اهل حق، کتائب حزب الله و جنبش نجباء خود از انشعاب درونی «جیش المهدی» بوجود آمده اند.