الوقت- در ادامه سلسله دیدارهای مقامات ایران و حکومت طالبان، این بار کنفرانس بین‌المللی تهران در خصوص فلسطین، فرصتی فراهم کرد تا مقامات دو کشور دیداری تازه کرده و بار دیگر موضوعات دوجانبه و منطقه‌ای را مورد بحث و بررسی قرار دهند.
روز شنبه امیرخان متقی، وزیر خارجه دولت موقت طالبان به دعوت همتای ایرانی خود برای شرکت در کنفرانس بین‌الملل تهران به ایران سفر کرد. متقی طی سخنانی در این کنفرانس، مسئله فلسطین را موضوعی عربی، انسانی و اسلامی خواند و گفت که هیچ انسان آزاده‌ای نمی‌تواند نظاره‌گر جنایات رژیم صهیونیستی باشد.
متقی تاکید کرد: امارت اسلامی افغانستان از کشورهای تاثیرگذار جهان می‌خواهد اقداماتی را در توقف این جنایات صورت دهد. ابتکار ایران قابل ستایش است ولی لازم است کشورهای بیشتری در منطقه دست به کار شوند تا جلوی کشتار مردم فلسطین گرفته شود.
اما وزیر خارجه طالبان علاوه‌بر حضور در کنفرانس تهران، روز یکشنبه با حضور در محل وزارت خارجه با حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران دیدار و گفت‌وگو کرد. طرف ایرانی در این دیدار بر ضرورت حل مسائل موجود بین دو کشور از جمله مرز، آب تاکید و ابراز امیدواری نمود مسئولان هیئت حاکمه افغانستان به صورت عملی نسبت به برطرف شدن مشکلات موجود در این زمینه همکاری لازم را معمول نمایند.
متقی نیز در این دیدار با استقبال از مواضع اصولی ایران در قبال ملت مظلوم فلسطین بر ضرورت و تداوم حمایت از مقاومت و جهاد مردم فلسطین در برابر اشغالگران صهیونیست تا دستیابی به پیروز نهایی تاکید نمود. وی در ادامه با اشاره به اهمیت ارتقا مناسبات دوجانبه، موضوعات مختلف در مناسبات دوجانبه را طرح و بر ضرورت ادامه تعاملات دو کشور در همه زمینه‌ها از جمله آب، مرز، تجارت و همکاری در امور قضایی و کنسولی تاکید کرد.
لازم به ذکر است که ایران در دو سال گذشته برای حل مشکلات سیاسی و اقتصادی افغانستان، نشستهای متعددی را با شرکای منطقه‌ای برگزار کرده‌اند تا بتوانند ثبات و امنیت را به افغانستان بازگردانند، چرا که ادامه بحران در این کشور برای همسایگان ینز تهدید بزرگی به شمار می‌رود.
«حقآبه» ایران از هیرمند، همواره یکی موضوعات مورد مناقشه بین تهران و کابل در دو سال گذشته بوده است و با وجود مذاکرات گسترده بین مقامات دو طرف و وعده رهبران طالبان به دادن حقأبه، اما تاکنون اقدام موثری در این زمینه از سوی دولت موقت انجام نشده است. کاهش جقآبه ایران، مشکلات زیادی را برای کشاورزی استان سیستان و بلوچستان و محیط زیست این منطقه به وجود آورده است که واکنش تند دولت سیزدهم را در پی داشته است. دولت موقت همواره کاهش بارشها را دلیل اصلی کاهش حقآبه ایران عنوان می‌کند اما تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که احداث سد «کمال خان» در بالادست رود هیرمند، عامل اصلی کاهش حقآبه است.
توسعه روابط تجاری در اولویت
متقی در ادامه رایزنی با مقامات تهران، با حسن کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان هم دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار دو طرف در خصوص موضوع گروه تماس منطقه‌ای با ابتکارات کشورهای منطقه که ایران همیشه از این موضوع حمایت کرده به تبادل نظر پرداختند.
در اجلاس «کازان» روسیه، این موضوع از سوی ایران مطرح و در بند‌هایی از بیانیه پایانی آن اجلاس هم قید شده بود و بار دیگر با هیات افغانستانی این موضوع مطرح و طرف ایرانی خواستار تسریع در روند اجرای آن شد تا مشکلات افغانستان هم ذیل فعال شدن گروه تماس منطقه‌ای حل شود. همچنین دو هیئت مذاکره‌کننده در خصوص تعاملات تجاری از حوزه کریدورهای تزانزیتی، تعاملات انرژی، برق، گاز و سایر زمینه‌های دیگر همکاریهای اقتصادی با یکدیگر به گفتگو و تبادل نظر پرداختند.
مسئله تقویت مناسبات تجاری، محور کلیدی گفتگوهای دوجانبه در یکسال گذشته بوده است. در همین راستا، هیئت بلند پایه اقتصادی افغانستان در اواسط آبان امسال به ریاست ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی رئیس‌الوزرای حکومت طالبان به تهران سفر و با مسئولان اقتصادی ایران به منظور ارتقای سطح همکاریهای تجاری و اقتصادی، توسعه روابط دوجانبه و بررسی زمینه همکاریهای بیشتر در حوزه تجارت، ترانزیت، سرمایه‌گذاری، همکاریهای گمرکی و داد و ستد مالی دیدار و رایزنی کردند.
مقامات سیاسی و اقتصادی طالبان بارها به تهران سفر کرده و درباره همکاریهای دوجانبه در حوزه‌های مختلف گفتگو کرده‌اند. هر چند ایران همانند سایر کشورها هنوز حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است اما با این حال سفارتخانه افغانستان را به دولت موقت طالبان تحویل داده است و روابط تجاری دو کشور همسایه هم روی ریل رشد و توسعه قرار دارد و بر اساس آمارها، سهم ایران از بازار افغانستان به ۳۵ درصد می‌رسد.
حکومت طالبان خواستار استفاده از کریدورهای ریلی ایران برای انتقال کالاهای خود به اقیانوس هند و خلیج فارس است تا بتواند در این اوضاع بحرانی و آشفته اقتصادی افغانستان، درآمدهایی را از این طریق کسب کرده و وضعیت داخلی را تا حدی سر و سامان دهد. ایران هم بارها آمادگی خود را برای کمک به مردم افغانستان و افزایش همکاریهای تجاری با همسایه شرقی اعلام کرده است. حتی تکمیل خط آهن خواف-هرات هم در یکسال گذشته با جدیت دنبال می‌شود و در صورت تکمیل این خط ریلی، روند تجارت بین دو کشور هم به سهولت انجام خواهد شد. افغانستان همواره در رویای دسترسی به آبهای آزاد بوده است، لذا با راه‌اندازی کریدور شمال-جنوب، این فرصت برای افغانها فراهم می‌شود تا از مسیر بندر چابهار تجارت خود را توسعه دهند.
مقامات طالبان واقعیت پی برده‌اند که آمریکا و جامعه جهانی در آینده نزدیک، دولت موقت را به رسمیت نخواهند شناخت و به همین دلیل سعی دارند با کمک جمهوری اسلامی بخشی از مشکلات اقتصادی خود را حل کنند.
مسئله مهاجران در دستورکار دو طرف
مسئله مهاجران افغان هم یکی از مواردی بود که در دیدار وزیر خارجه طالبان با کاظمی مطرح شد و دو طرف تاکید کردند تا سازوکار‌هایی را برای حل مشکلات مهاجران برنامه‌ریزی و اجرایی کنند.
در حال حاضر، به گفته مقامات جمهوری اسلامی، حدود 5 میلیون مهاجر افغان در ایران سکونت دارند و ایران سعی دارد میلیونها افغان را به کشورشان بازگرداند. در آذرماه سال گذشته نشست همکاری میان افغانستان، ایران، پاکستان، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در تهران برگزار شد و هیئت طالبان وعده داد که به درخواست طرفهای مشارکت کننده در این نشست برای بازگرداندن میلیونها مهاجر افغان رسیدگی کند.
از آگوست 2021 که طالبان کابل را تصرف کرد، صدها هزار نفر از مردم افغانستان از ترس آزار و اذیت طالبان، تهدیدات امنیتی، فقر و نرخ بالای بیکاری از کشور خود به ایران و پاکستان گریخته‌اند. درحالی که ایران و دولت موقت طالبان تلاش می‌کنند مهاجران افغان را به سرزمین خود بازگردانند اما گویا شرایط داخل افغانستان به گونه‌ای است که به جای جذب مهاجران، آنها را دفع می‌کند و عده‌ای زندگی در کشورهای دیگر را به سکونت در افغانستان ترجیح می‌دهند.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در مردادماه به خبر آنلاین گفته بود که روزانه ده هزار افغانی وارد کشور می‌شوند و نسبت به عدم سازماندهی آنها و نداشتن اظهارنامه‌های ثبت شده هشدار داد. حضور میلیونها مهاجر افغان در ایران و کشورهای منطقه، شرایط را برای دولتهای محلی هم دشوار کرده است و به همین دلیل خواستار بازگشت آنها به افغانستان هستند اما طالبان برخلاف وعده‌هایش گام اساسی در این زمینه برنداشته است.
