الوقت- در آخرین روزهای باقی مانده از سال جاری میلادی، عصر روز جمعه حسین عرنوس نخستوزیر سوریه در راس هیئت بلندپایه سیاسی و اقتصادی وارد تهران شد.
او که ریاست اتاق مشترک همکاریهای اقتصادی دو کشور در طرف سوریه را برعهده دارد امروز به دیدار با محمد مخبر، معاون اول رئیسجمهور رفت و در این دیدار روابط دو کشور را عمیق، ریشهدار، تاریخی و راهبردی توصیف کرد و گفت:«دولت و ملت سوریه حمایتها و مواضع شرافتمندانه دولت و ملت ایران را فراموش نخواهند کرد».
نخست وزیر سوریه با تاکید بر اینکه ایران و سوریه به دنبال استقلال خود هستند و همواره با فشارهای گستردهای از سوی استکبار جهانی، آمریکا و کشورهای غربی مواجهند، تصریح کرد:«کشورهای غربی همواره سوریه را به عنوان یکی از ارکان اصلی محور مقاومت تحت فشار قرار میدهند اما این اطمینان را میدهم که دولت و ملت سوریه مواضع خود را تغییر نخواهند داد و همواره در مسیر مقاومت حرکت خواهند کرد». عرنوس سفر سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به سوریه را نقطه عطفی در روابط دو کشور برشمرد و گفت:«امیدوارم ملتهای دو کشور به زودی آثار توافقات خوب این سفر را احساس کنند». نخست وزیر سوریه با تاکید بر نقش مهم ایران در مرحله بازسازی این کشور خاطرنشان کرد:«دمشق قطعاً تلاش خواهد کرد که ایران شریک اساسی و اولین کشور در بازسازی سوریه باشد».
در مورد اهداف و برنامههای سفر نخست وزیر سوریه، محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور گفت:« پانزدهمین اجلاس کمیته عالی مشترک همکاریهای اقتصادی دو کشور اصلیترین برنامه حسین عرنوس در تهران خواهد بود و دیدارهایی با رئیس جمهور، رئیس مجلس و دبیر شورای عالی امنیت ملی هم خواهد داشت». وی افزود:«در راستای اجرایی کردن توافقات صورت گرفته در سفر رییس جمهور به سوریه، محورهای مورد توافق در آن سفر که پس از برگزاری جلسات کمیسیونهای مشترک دو کشور نهایی شده است نیز در این سفر در قالب اسناد همکاری مشترک به امضا میرسد».
از سوی دیگر، همکاریهای گسترده اقتصادی در زمینههای گمرکی، بانکی، ایجاد مناطق تجاری مشترک، گردشگری، انرژی، تامین برق از جمله زمینههایی است که در این سفر توسط هیئتهای عالیرتبه ایران و سوریه مورد بررسی قرار گرفته و عملیاتی میشود.
گفتنی است دولت سیزدهم در راستای راهبرد «نگاه به شرق» و توسعه همکاری با همسایگان، روند همکاریهای تجاری و اقتصادی با سوریه را در راس اولویتهای خود قرار داده است و سفرهای مکرر مقامات سوری به تهران برای تسهیل تجارت بین دو کشور هم در این راستا انجام میشود.
عملیاتی شدن توافقات دو جانبه
آنچه از اظهارات مقامات ایرانی و سوری برمیآید، در سفر عرنوس، مسائل اقتصادی در دستورکار مقامات دو طرف قرار دارد و گامهای مهمی برای اجرای توافقات دوجانبه برداشته شده است. سفر عرنوس در ادامه دیدارهای دوجانبه مقامات دو کشور است تا هر چه سریعتر بتوانند توافقات امضا شده در عرصه اقتصادی را اجرایی کنند.
در سفر رئیسی به سوریه در اردیبهشت سال جاری، ۱۴ سند همکاری بین دو کشور در حوزههای همکاریهای تجاری، نفت و انرژی، فنی-مهندسی، مسکن، حمل و نقل ریلی و هوایی، مناطق آزاد و بخش خصوصی، ارتباطات و فناوری و زلزله و امدادرسانی و تسهیل امور زیارتی را به امضا رسید و در شش ماه اخیر دیدارهای زیادی بین مقامات دو کشور انجام شده تا روند توسعه همکاریها تسهیل شود.
بخش مهم این اسناد همکاری در زمینه حمل و نقل ریلی بود که دو طرف توافق کردند تا خط آهن ایران را از طریق عراق به دریای مدیترانه متصل کنند و در صورتی که این کریدور استراتژیک اجرایی شود، انتقال کالا از ایران به سوریه و لبنان و سپس اروپا در سریعترین زمان ممکن انجام خواهد شد. این خط آهن برای سوریه هم اهمیت زیادی دارد و از آنجا که این کشور از سوی غرب تحت تحریم است، میتواند با کمک ایران و عراق بخشی از نیازهای خود را تامین کند.
با احداث خط ریلی تهران تا مدیترانه، حجم تجارت بین ایران و متحدانش تقویت شده و روند صادرات و واردات کالا هم به سهولت انجام خواهد شد و هزینههای آن نیز نسبت به تجارت دریایی و هوایی کمتر خواهد شد. بسیاری از زیرساختهای سوریه در دوره بحران به شدت آسیب دیده است و برای راهاندازی و تعمیر مجدد شبکههای ریلی و جادهها به سرمایه گذاری کلان نیاز است و ایران میتواند با حضور در این بخش کمک شایانی برای توسعه همکاریهای ترانزیتی انجام دهد.
جمهوری اسلامی همانگونه که از دولت قانونی سوریه در برابر گروههای تروریستی حمایت کرد اکنون در سوریه جدید هم تلاش میکند در بازسازی و توسعه زیرساختهای اقتصادی این کشور هم کمک کند.
با آغاز روند بازسازی سوریه و نیاز این کشور به اجرای پروژههایی در زمینههای ساختوساز مسکن، فرودگاه، نیروگاه، سیستمهای آبرسانی، جادهسازی و سدسازی، ایران با سرعت عمل بالاتری وارد عمل خواهد شد و دولتمردان دمشق هم از حضور ایرانیها در روند بازسازی استقبال میکنند.
حجم تجارت ایران و سوریه به زحمت به 300 میلیون دلار میرسد و آمارهای رسمی حاکی از آن است که صادرات غیرنفتی ایران به دمشق 147هزار تن به ارزش 244 میلیون دلار در سال 1401 رسید که نسبت به سال قبل از آن از نظر وزنی 10.6 درصد و از نظر ارزشی 11.4 درصد افزایش داشته است. در حال حاضر حجم تجارت ایران و سوریه در حد روابط راهبردی نیست ولی با ریل گذاریهایی که دو طرف انجام دادهاند، در آینده نزدیک این تعاملات افزایش خواهد یافت.
راهاندازی بانک ایرانی در سوریه
بی تردید یکی از بسترهای ضروری تقویت همکاریهای اقتصادی و تجاری ایران و سوریه اتصال شبکه بانکی دو کشور است. تهران و دمشق در ماههای اخیر اقداماتی را برای تسهیل مبادلات تجاری انجام دادهاند. در این رابطه همزمان با سفر نخست وزیر سوریه به تهران، روزنامه «الوطن» سوریه اعلام کرد:«تاسیس بانک ایرانی در سوریه تکمیل شده و تا چند روز آینده کار خود را آغاز میکند و تعرفه تجاری بیش از 88 کالا که گمرکات دو کشور روی آن کار خواهند کرد تعیین شده است».
تعرفههای گمرکی همواره به عنوان عنصر بازدارنده در همکاریهای تجاری بین کشورها عمل کردهاند و از آنجا که میزان تعرفهها بین ایران و سوریه قرار است به صفر برسد، بنابراین جذابیتهای زیادی برای شرکتهای ایرانی و بخش خصوصی ایجاد خواهد کرد و با ورود این شرکتها به بازار سوریه، روند تجارت بین دو کشور هم رونق بیشتری خواهد گرفت.
در همین راستا، بانک مرکزی سوریه موافقت خود را برای معامله با ارزهای محلی با ایران، در عملیات تجاری و مالی، و سیستمهای پرداخت الکترونیکی برای تسهیل تجارت و گردشگری اعلام کرد که نشان میدهد استفاده از با یورو و دلار در مبادلات دو کشور حذف خواهد شد و این مسئله در خنثی سازی تحریمهای آمریکا نیز کمک زیادی خواهد کرد.
مسئله انرژی هم از جمله بخشهای مهم در همکاریهای دو کشور است. با توجه به اینکه زیرساختهای انرژی سوریه در دوره بحران توسط گروههای تروریستی دچار آسیب جدی شدهاند، ایران قرار است در این زمینه هم سرمایهگذاری کند.
ایران در عرصه تکنولوژی و تجهیزات ساخت پالایشگاهی و نفت و گاز، یکی از کشورهای پیشرو در منطقه به شمار میرود و این فناوریها در ارتقای تولیدات انرژی سوریه نفش مهمی ایفا خواهند کرد و شرکتهای ایرانی چندی پیش با حضور در نمایشگاه انرژی سوریه، آمادگی خود را برای ورود به عرصه نفت و گاز این کشور اعلام کردند. بر اساس گفته مقامات سوری، برای توسعه زیرساختهای انرژی این کشور حدود 100 میلیارد دلار نیاز است و جمهوری اسلامی میتواند بخشی از هزینههای آنرا متقبل شده و هر چه سریعتر بخش انرژی سوریه را به مدار مصرف بازگرداند.
بخش اطلاعات و فناوری هم از جمله برنامههایی است که مقامات دو کشور روی آن متمرکز هستند و در توافقاتی که انجام شده، راه برای ورود شرکتهای شرکتهای دانشبنیان ایرانی به بازار اطلاعات و فناوری سوریه هموار شده است. ایران به دلیل تجارب زیاد در عرصه فناوریهای ارتباطاتی میتواند خدمات زیادی را به سوریه ارائه دهد و از آنجا که خدمات دهی شرکتهای ایرانی نسبت به مشابه خارجی آن به صرفهتر است، دمشق هم از توانمندیهای ایران در این زمینه نهایت بهره را خواهد برد.
