الوقت- نیروهای عراقی صبح روز سه شنبه آخرین مرحله از عملیات آزادسازی مرکز استان الانبار، بزرگ ترین استان این کشور را با نظارت آمریکایی ها اغاز کردند و خیلی زود به مرکز رمادی رسیدند؛ روند تحولات میدانی و گزارش های منتشر شده حاکی از حتمی بودن شکست داعش است که در حدود هشت ماه قبل آن را به تصرف خود در آورد.
از دست دادن رمادی دومین ضربه بزرگ پس از شکست در تکریت برای گروه تروریستی داعش محسوب می شود. «رمادی در کنار رودخانه فرات قرار دارد و سدی را در خود جای داده که بخش مهمی از آب شرب جنوب عراق را تأمین می‌کند. این شهر همچنین یک خط کمک‌رسانی مهمی از بغداد به سوریه و اردن محسوب می‌شود و قطع کردن این خط کمک‌رسانی می‌تواند ضربه بزرگی علیه فعالیت‌های داعش در عراق و سوریه باشد.»
خبر بازپس گیری کامل رمادی مرکز استان انبار عراق به اندازه سقوط آن غافلگیرانه است. در اواخر ادبیهشت ماه 1394 نیروهای ویژه ارتش عراق بدون آنکه دلیل آن مشخص شود از خط دفاعی رمادی عقب نشینی کردند و در حالی که آمریکایی نظاره گر بودند، این شهر در عرض چند دقیقه به دست شبه نظامیان گروه داعش افتاد و در همان روز بالغ بر 500 نفر از نیروهای امنیتی و غیرنظامی کشته شدند.
تحقیقات درباره اینکه چرا نیروهای ارتش عراق مواضع خود را در رمادی ترک کرده اند هیچگاه به درستی مشخص نشد و عاملان بر خلاف وعده ای که حیدر العبادی نخست وزیر عراق داد، هچگاه محاکمه نشدند. بعضی رسانه ها گزارش دادند از مقامات بالا به نیروهای ارتش دستور عقب نشینی داده شده بود اما بعضی منابع گفتند جنگنده های آمریکایی در آن روز کاروان داعش را هدف قرار ندادند و همین مسئله باعث ترس نیروهای زمینی و فروپاشی سریع آنها شد. آمریکایی ها مدعی شدند که در آن روز هوا طوفانی بود و جنگنده های این کشور نمی‌توانستند حملاتی در حمایت از نیروهای عراقی انجام بدهند.
این توجیه مقامات آمریکایی در حالی است که بر اساس گزارش هایی، آنها از قبل از حمله داعش به رمادی آگاه بودند. هفتم خرداد ماه سال جاری (1394) وب سایت آمریکایی بلومبرگ طی گزارشی به نقل از منابع ومقامات اطلاعاتی آمریکا (که خواسته بودند نامشان فاش نشود) اورده شد بود: «اطلاعات قابل توجهی از برنامه حمله دولت اسلامی (داعش) به رمادی در اختیار داشتیم.»
به نظر می رسد آمریکایی ها به قیمت از دست دادن اندک اعتبار باقی مانده خود حاضر شدند تا رمادی را به دست داعش بسپارند. پس از سقوط رمادی بی اعتمادی به آمریکا حتی در میان اهل سنت نیز افزایش یافت. اوایل خرداد خبرنگار واشنگتن پست در استان الانبار طی گزارشی با اشاره به اینکه «بی اعتمادی به دولت آمریکا در حبانیه مشهود است» به نقل از فلیح العیسوی معاون ریاست شورای استانداری الانبار آورده است: « من اولین متحد ایالات متحده در الانبار بودم اما اوباما درغگو است چرا که گفت رمادی سقوط نخواهد کرد.» وی در ادامه افزوده است: « الانبار دو گزینه برای اتحاد داشت؛ ایران یا ایالات متحده. ما آمریکا یعنی یک کشور قدرتمند را انتخاب کردیم اما اشتباه کردیم».
بازی خونین آمریکا با داعش در رمادی برای دست یابی به اهداف خود با هشدار علنی سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس جمهوری اسلامی ایران مواجه شد. وی در معدود مواضع عمومی خود با متهم کردن آمریکا به «شریک بودن در توطئه» خطاب به رئیس‌جمهور این کشور گفت: «آقای اوباما!فاصله پایگاه‌های شما با رمادی چند کیلومتر است و چه طور می‌شود کشتار در یک کشور صورت گیرد، شما به بهانه حمایت از آن ملت در آن کشور استقرار پیدا کنید، اما هیچ غلطی نکنید، این اسمش چیست؟»
نقشی آمریکا در سقوط رمادی انچنان آشکار و غیرقابل انکار بود که حتی رسانه های غربی نیز مجبور شدند آن را مورد پرسش و بررسی قرار دهند. بی بی سی طی تحلیلی آورده است: «آمریکایی ها مواضعی ضد و نقیض در مواجهه با داعش در پیش گرفته اند. از یکسو طی هزاران سورتی پرواز مواضع آنها بمباران می‌کنند، از سوی دیگر در جریان حمله آنان به رمادی، با آنکه ظاهرا از پیش هم از قضیه مطلع بوده اند، هیچ گونه واکنشی از خود نشان نمی‌دهند. چگونه می‌توان این رفتار آمریکا را تفسیر و تحلیل کرد؟»
تلاش آمریکا برای به حاشیه بردن حشد الشعبی
به نظر می رسد برنامه های که آمریکا در رمادی پیاده می کند با دو هدف اصلی پیش می رود؛ اول، به حاشیه راندن حشد الشبعی و دوم، کسب اعتبار و تلاش برای در انحصار در آوردن عملیات آزادسازی موصل. علاوه بر این، بعضی ها معتقدند که آمریکا از این اقدامات اهداف بلندمدتی را دنبال می کند و آن همان تشکیل یک «دولت سنی» در غرب عراق و شرق سوریه از طریق تجزیه این دو کشور است که سعودی بیش از هر کس دیگر نقشه آن را در سر می پروانند.
چرا آمریکا از حشد الشعبی می ترسد؟
ىر حال حاضر مهمترین نگرانی آمریکایی ها در عراق نه داعش بلکه نیروهای شیعه عراقی هستند که عمدتا زیر چتر حشد الشعبی گردهم آمده اند و از حمایت ایران برخودار هستند و حتی بعضی از این گروه به صورت رسمی به امام خامنه ای به عنوان ولایت فقیه زمان اعلام وفاداری می کنند. حشد الشعبی نقش مهمی در مبارزه با شبه نظامیان داعش به عهده گرفته و توانسته کارایی خود در نبردهای آمرلی، بیجی، تکریت و سایر مناطق را نشانه دهد و به عنوان مهمترین نیروی شناخته می شود که علیه این گروه تروریستی بر روی زمین در عراق وجود دارد.
باوجود این آمریکایی ها به دلیل اینکه حشد الشعبی مستقل از واشنگتن عمل می کند آن را تهدیدی برای منافع خود می دانند. آنها هم قبایل محلی سنی و هم دولت مرکزی را درباره همکاری با حشد الشعبی تحت فشار قرار می دهند. هر چند، حیدر العبادی نخست وزیر عراق دو روز پس از سقوط رمادی در اواخر اردبیهشت به بسیج مردمی فرمان آماده باش داد تا برای آزادسازی مرکز استان الانبار آماده شوند، اما آمریکایی ها با کمک متحدان منطقه ای خود از طروق مختلف بویژه از طریق جنگ روانی سعی کردند مانع این بشوند که حشد الشعبی ابتکار عمل در بازپس گیری رمادی را داشته باشد.
زمانی که اواخر تیر ماه نیروهای حشد الشعبی برای بازپس گیری فلوجه آماده می شدند جنگ رسانه ای گسترده ای در بعضی رسانه های غربی و عربی علیه این نیروها راه افتاد. فلوجه در 50 کیلومتری غرب بغداد قرار دارد و از شهرهای مهم استان الانبار محسوب می شود که بازپس گیری آن تاثیر مهمی بر نبرد رمادی داشت. در آن زمان واشنگتن پست طی گزارشی با اشاره به اینکه «شبه‌نظامیان شیعه تحت حمایت ایران در حال آماده شدن برای آغاز عملیاتی جهت بازپس‌گیری فلوجه، یک شهر سنی در عراق هستند» به نقل از عیسی العیساوی، رئیس شورای محلی فلوجه آورده است که «اگر به شبه‌نظامیان شیعه اجازه داده شود که رهبری بازپس‌گیری این شهر را به عهده بگیرند [شاهد] خون‌ریزی و نابودی بیشتری خواهیم بود.»
مایکل پرگنت، یک افسر اطلاعاتی سابق امریکا که اخیرا در مقاله‌ای مدعی شده است «شبه‌نظامیان شیعه عراقی بیشتر تحت کنترل ایران هستند تا تحت کنترل دولت مرکزی بغداد» چهارشنبه هفته گذشته (17 تیر) به پایگاه الکترونیکی بیزنس اسنایدر گفت: « آنها سربندهای سبز خواهند پوشید و عکس‌های [آیت‌الله] خامنه‌ای را بر بازوهای خود خواهند داشت و عمدا در حال فرستادن پیامی به جمعیت سنی هستند که [خیلی] چیزها عوض شده و هم اکنون کنترل در اختیار ماست.»
اینگونه تبلیغات گسترده و فشارهای مستقیم آمریکا به دولت مرکزی عراق باعث شد تا حیدر العبادی نقش نیروهای حشد الشعبی را در نبرد رمادی محدود کند و آمریکا با اعزام ده ها مستشار نظامی تلاش کرد ابتکار عمل را به دست بگیرد. هم اکنون که بازپس گیری رمادی حتمی شده است مقامات آمریکایی تلاش می کنند نقش خود را برجسته کنند و نقش نیروهای حشد الشعبی را در حاشیه نشان دهند. سرهنگ «استیو وارن» سخنگوی ائتلاف تحت رهبری آمریکا روز چهارشنبه (دوم دی) از طریق تله کنفرانس به در پاسخ به سوال خبرنگاران آمریکایی درباره حضور نیروهای حشد الشعبی گفت: « هیچ نیروی شیعه ای در عملیات رمادی شرکت ندارد. این تصمیمی است که دولت عراق می گیرد.» وی درباره این سوال که آیا آمریکا دولت عراق را تحت فشار قرار داده است که این تصمیم را بگیرد پاسخی نداد.
کسب اعتبار
قابل پیش بینی است که آمریکایی ها عملیات بازپس گیری را سندی برای موفقیت خود نشان دهند تا هم از حجم انتقادها بکاهند و هم زمینه را برای تکرار آن در موصل مهیا کنند.وب سایت الکترونیکی «پولیتکو» که به حزب دموکرات آمریکا تعلق دارد، طی تحلیلی سعی کرد بازپس گیری رمادی را موفقیت مهمی برای آمریکا و شخص باراک اوباما توصیف کند. در این تحلیل به نقل از «جیمز جفری» سفیر سابق آمریکا در عراق بین 2010 الی 2012 و معاون مشاور امنیت ملی جرج بوش رئیس جمهور سابق آمریکا آورده شده است که این یک «پیروزی مهم» است که «بدون شبه نظامیان شیعه انجام شد» و نشان می دهد که « این فرمول می تواند مفید باشد و ما می توانیم سنی های عرب را برای مبارزه داشته باشیم.»
اما برخلاف ادعای آمریکایی ها درباره نقش حاشیه ای نیروهای حشد الشعبی، گزارش های منتشر شده حاکی از آن است که حشد الشعبی در عملیات رمادی همچنان نقش مهمی دارد اما به دلیل حساسیت های که وجود دارد تلاش می کند نقش آن دیده نشود. پایگاه اینترنتی نیوزویک در اوایل هفته از حضور گسترده نیروهای حشد الشعبی در حالی که یونیفرم های وزارت دفاع و ارتش را پوشیدند، در عملیات آزادسازی رمادی گزارش داد. این اقدام نیروهای حشد الشعبی نشان می دهد که آنها نسبت به نیت آمریکا آگاه هستند و نمی توانند بخشی از خاک خود را به امان آنها رها کنند.
آنچه از عملکرد آمریکا در جریان سقوط و بازپس گیری رمادی مشخص است، اینکه آمریکا نه تنها به دنبال از بین بردن داعش نیست بلکه از عناصر این گروه تروریستی برای اجرای عروسکی خیمه شب بازی های خود به قمیت کشتار انسان های بی گناه در مناطق مختلف منطقه از جمله رمادی استفاده می کند.
محمد بابایی
