الوقت- پهبادهای ترکیه در روزهای اخیر حداقل در دو نویت اهدافی در شمال عراق را هدف قرار دادهاند که واکنش مقامات محلی و دولت عراق را در پی داشته است. رسانهها حملات هوایی ترکیه را همزمان با حضور مظلوم عبدی فرمانده نظامی نیروهای موسوم به قسد (SDF) در استان سلیمانیه عراق عنوان میکنند جایی که گفته میشود این فرمانده شبه نظامیان کرد سوری برای برگزاری جلساتی با مقامات آمریکایی در پایگاههای نظامی این کشور در شمال عراق حضور یافته است.
در مورد اهداف و موضوعات دیدارهای مظلوم عبدی در خاک عراق خبری منتشر نشده اما سرهنگ مایلز کاگینز سخنگوی سابق ائتلاف موسوم به ضدداعش، که اکنون عضو ارشد موسسه استراتژی و سیاست نیو لاین است، در این رابطه گفته که حضور مظلوم عبدی در سلیمانیه غافلگیر کننده نیست چرا که این اولین حضور عبدی در شمال عراق نبوده است. به گفته این ژنرال آمریکایی چند هفته پیش، بافل طالبانی یکی از رهبران حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق و فرمانده گروه ضد تروریسم این حزب همراه یک ژنرال دو ستاره آمریکایی و از فرماندهان ائتلاف برای دیدار با فرمانده قسد به استان حسکه سوریه رفته اند.
حملات هوایی ترکیه چند روز پس از آن رخ داد که آنکارا حریم هوایی خود را به روی پروازهای رفت و برگشتی به فرودگاه سلیمانیه بست و دلیل آن را افزایش احتمالی فعالیت شبهنظامیان کرد که ایمنی پروازها را تهدید میکند، اعلام نمود.
حضور دردسر ساز آمریکا؛ معضل ترکیه، سوریه، عراق و اکنون کردها
فارغ از دلایل و میزان موفقیتآمیز بودن حملات ترکیه، این حمله نشان از فعالیت و حضور مداوم هواپیماهای نظامی ترکیه در آسمان عراق دارد. حملات گاه وبیگاه ترکیه به مناطقی از شمل عراق و حتی اقدام ارتش این کشور به تأسیس پایگاههای متعدد نظامی در عمق مرزهای عراق همواره صدای اعتراض دولتمردان بغداد و ساکنان محلی اقلیم کردستان را در پی داشته است که این اقدامات نظامی را مغایر با حفظ تمامیت ارضی و احترام به حاکمیت سرزمینی عراق از سوی ترکها میدانند و حتی کار به شکایت عراق به مراجع بین المللی نیز کشیده شده است.
پس از حمله پهبادی به اطراف فرودگاه سلیمانیه نیز بار دیگر مقامات عراقی واکنش نشان دادند و ریاست جمهوری این کشور انفجار روز جمعه را «تجاوز آشکار به عراق و حاکمیت آن» خواند و از ترکیه خواست تا عذرخواهی رسمی کند و گفت که نباید به «ترور» کردن عراقیها ادامه دهد.
اما در حالی که اعتراضات عراقیها تاکنون راه به جایی نبرده است به نظر میرسد که ترکیه با تداوم این حملات در پی آن است تا به ایالات متحده و کردهای عراق هشدار دهد که از حمایت از شبه نظامیان کرد سوریه دست بردارند که آنکارا آنها را دنباله گروه تروریستی «پ ک ک» میداند که از سوی ترکیه و اتحادیه اروپا و آمریکا به عنوان گروه تروریستی شناخته میشود. ترکیه همواره همکاریهای نظامی آمریکا با شبه نظامیان کرد سوری را تهدیدی برای منافع امنیتی و ژئوپلتیکی خود دانسته و خواهان قطع ارتباطات و حمایتهای واشنگتن از شبه نظامیان موسوم به نیروهای سوریه دموکراتیک بوده است.
از طرف دیگر این وضعیت نشان میدهد که حضور نظامی آمریکا در شمال سوریه و شمال عراق و تداوم حمایت از شبه نظامیان کرد سوری در این مناطق بهانه و مجوزی خودساخته برای ترکیه بوجود آورده است تا به اقدامات نظامی خود در نقض حاکمیت سرزمینی عراق و سوریه ادامه دهد. بنابراین اکنون دود فعالیتهای نظامی آمریکا در این مناطق بیش از همه به چشم دولتهای عراق و سوریه و مردم محلی میرود که امنیت و حاکمیت سرزمینی خود را تضعیف شده میبینند.
در این میان حتی حملات اخیر ترکیه موجب تشدید شکاف سیاسی میان اربیل و سلیمانیه و درگیری لفظی مقامات دو حزب اتحادیه میهنی (یکیتی) و حزب دموکرات کردستان عراق (پارتی) نیز شده است. بیانیه ای که روز جمعه از سوی حکومت محلی اقلیم شمال عراق صادر شد مقامات محلی سلیمانیه را مقصر دانسته است که آنها را به تحریک ترکیه برای حمله به فرودگاه و استفاده از "موسسات دولتی" برای "فعالیت های غیرقانونی" متهم کرد.
در مقابل قباد طالبانی، معاون نخست وزیر و از رهبران حزب اتحادیه میهنی نیز بیانیه اربیل را رد کرده و گفت که این بیانیه تنها بیانگر دیدگاه یک حزب است ... و نمی تواند به جای کل دولت صحبت کند.
حزب دموکرات تحت رهبری خاندان بارزانی همواره رابطه نسبتاً خوب و کم تنشی با آنکارا داشته و از این رو حضور و فعالیت شبه نظامیان پ ک ک در خاک اقلیم کردستان را مخالف مصالح اربیل و کردهای عراق میداند و حتی PKK در برهههایی حزب دموکرات را متهم به همکاری اطلاعاتی و نظامی با ترکیه برای حمله به مراکز نظامی خود در خاک سوریه و عراق کرده است و از طرف دیگر حزب دموکرات نیز PKK را متهم به دست داشتن در اعتراضات مردمی سالهای اخیر علیه حاکمیت بارزانیها بر کردستان عراق میداند.
فشار حملات ترکیه روی آمریکا
اگرچه حملات ترکیه به صورت مستقیم تأسیسات و پایگاههای آمریکا را تهدید نمیکند اما ناتوانی ایالات متحده در جلوگیری از این حملات به تشدید بی اعتمادی به حمایتهای امنیتی و نظامی آمریکا در آینده کمک میکند. آمریکا در حال حاضر نه تنها حاضر نیست سرمایه ژئوپلیتیکی را برای مقابله نظامی با ترکیه صرف کند، بلکه اساساً موج حملات به مراکز نظامی این کشور در شمال سوریه طی ماههای اخیر نشان میدهد که واشنگتن حتی در مورد تضمین امنیت نیروها و تأسیسات و مراکز نظامی خود در شمال سوریه و عراق نیز ناتوان است.
در این میان علاوه بر حضور دردسرساز نظامی، غارت منابع شمال سوریه با پشتیبانی نیروهای آمریکایی و انتقال آنها به عراق اغراض مدعایی واشنگتن در مورد مقابله با داعش را بیشتر بی اعتبار کرده است. در آخرین دور از تحرکات نظامیان آمریکایی از سوریه به عراق خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) روز سه شنبه گزارش داد منابع محلی در شهرک الیعربیه سوریه اعلام کردند که یک کاروان آمریکایی متشکل از 77 خودرو و حامل 32 تانکر مملو از نفت دزدی سوریه از طریق گذرگاه غیرقانونی الولید وارد پایگاه های این کشور در عراق شد. دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین آمریکا در گذشته از ضرورت تسلط آمریکا بر منابع نفتی شمال سوریه سخن گفته بود.
مع الوصف آنچه مسلم است اینکه تا وقتی بر رفت و آمدهای مشکوک و شبانه زره پوشهای آمریکایی از سوریه به عراق بالعکس افساری زده نشود، نه سوریها میتوانند بر ذخایر نفتی خود مسلط شوند و نه آسمان شمال عراق نیز رنگ آرامش به خود خواهد گرفت.